Het gevaar na de vlucht: zodra de Oekraïense vrouwen over de grens komen, staan de kwaadwillenden al “achter de hoek”

LEES OOK. Kamercommissie Mensenhandel in de startblokken: “Geen seconde te vroeg voor Oekraïense vrouwen en kinderen”

De vrees van hulpcentrum Payoke, dat eerder deze maand waarschuwde voor misbruik van Oekraïense vrouwen en kinderen op de vlucht, lijkt steeds meer bewaarheid te worden. Dat blijkt op talrijke plaatsen in Europa waar schrijnende verhalen opduiken. Net geen 3,5 miljoen mensen zijn vanuit Oekraïne vertrokken sinds het begin van de oorlog, zo becijferde de VN. De grote meerderheid daarvan zijn vrouwen en kinderen, omdat mannen de wapens moeten opnemen in eigen land. Die kwetsbare vrouwen en kinderen zijn een doelwit voor mensenhandelaars en pooiers, die hen in de prostitutie willen dwingen of bijvoorbeeld kinderen willen aanbieden voor adoptie om er zo geld aan te verdienen.

Vreselijk is bijvoorbeeld het verhaal van het 19-jarige Oekraïense meisje dat verkracht werd door een 49-jarige man die haar hulp en een onderkomen aangeboden had. Het is geen uitzondering, zo blijkt: van aan de Poolse grens duiken meer en meer verhalen op van vluchtelingen die in de val lopen van verdachte pooiers en mensenhandelaars die zowel alleen als in groep opereren. Dat stellen hulporganisaties aan die grens met lede ogen vast.

Opvangplaatsen

“We hebben de eerste gevallen genoteerd van verdachte pooiers die in de buurt van opvangplaatsen voor vluchtelingen Oekraïense vrouwen uitzoeken”, zegt Karolina Wierzbinska, coördinator bij mensenrechtenorganisatie Homo Faber, in The guardian. “Ze bieden hen, niet zelden op agressieve wijze, transport, werk of een onderkomen aan.”

Niet alleen mannen doen dat, zegt Wierzbinska nog. “Ook vrouwen proberen vrouwelijke vluchtelingen op te pikken aan bushaltes.” Homo Faber stelt ook vast dat er dadergroepen aan het werk zijn, die vrouwen in auto’s lokken wanneer ze uitgeput en wanhopig vanuit Oekraïne arriveren in Polen. “Ook zij doen alsof ze hen een lift of een tijdelijk onderkomen aanbieden. We zien ook koppels, vaak een man en een vrouw, dat proberen. We proberen in die gevallen tussenbeide te komen door de verdachte persoon aan te spreken en te vragen om zich te registreren als vrijwilliger. Dan lopen ze meestal snel weg.”

Aan die Poolse grens doken de voorbije dagen al talrijke mensen in oude militaire outfits op, die zeggen dat ze de vluchtelingen komen beschermen. Maar ook daar bestaat onzekerheid over, want komen die wel effectief met goede bedoelingen? “Dit is een zorgwekkende evolutie”, zegt een woordvoerder van Unicef. “Hier is geen controle over.” Volgens de VN zijn op dit moment meer dan de helft van de Oekraïense kinderen vluchteling geworden.

Station

Maar het blijft daar niet bij. In het Centraal Station van Berlijn zijn de voorbije dagen duizenden vluchtelingen toegekomen, en het is dan ook het werkterrein van veel mensen met slechte bedoelingen. De lokale politie stelde al meer dan vijftig gevallen vast van Oekraïense vrouwen en kinderen die op verdachte wijze werden aangesproken. Volgens lokale hulpdiensten met het doel de vrouwen in de prostitutie te dwingen en daar zelf goed aan te verdienen. Ook vanuit Roemenië kwamen al meldingen van vrouwen die ertoe gedwongen werden prostituee te worden.

Pornosites

Ina Hut, directeur van het Nederlandse Coördinatiecentrum tegen Mensenhandel, luidde vorige week nog de alarmbel. “We zien duidelijk dat mensen misbruik maken van de kwetsbare positie waarin vluchtelingen verkeren”, zei Hut bij de NOS. “We zien bijvoorbeeld een verhoogde vraag naar Oekraïense vrouwen op pornosites. Als die vrouwen aankomen in Nederlandse stations, worden ze in een aantal gevallen al snel omringd door opdringerige mannen. Je ziet de vraag online ook stijgen naar Oekraïense vrouwen als huwelijkskandidaat.” Verder weigeren sommige mensen die huisvesting aanbieden elke medewerking als een vrijwilliger belt om te controleren of de situatie wel veilig is.

“Dit zijn de eerste signalen, maar het is wel bekend dat bij elke crisissituatie mensenhandelaren om de hoek staan”, zegt Hut nog. “Dat zie je bij elke vluchtelingenstroom. Het gaat in dit geval om een grote groep die bestaat uit vrouwen en kinderen, omdat de mannen in Oekraïne zijn achtergebleven. Het is ook heel snel gegaan allemaal. Dus we hebben er van tevoren niet voldoende op kunnen inspelen.”

Dat het een grote zorg is, zegt ook Ylva Johansson. De EU-commissaris noemt het een “gigantisch risico” dat vluchtelingen in handen van misdadigers lopen. “We hebben al enkele gevallen gezien, en het is duidelijk dat het er nog veel meer kunnen worden. We weten uit ervaring dat het risico er is bij grote vluchtelingenstromen. Vrouwen en kinderen worden dan specifiek uitgezocht voor mensenhandel. Daar moeten we nu ook heel alert voor zijn.”

Twee meldingen

In ons land kwamen al twee gevallen op van misbruik aan het licht. Het eerste in een beenhouwerij in Antwerpen, waar drie Oekraïense vrouwen voor een schamele 7 euro per uur werkten, en een tweede van een man die een Oekraïense vrouw een verblijfplaats had aangeboden in ruil voor seksuele handelingen. Verder zijn er nog geen meldingen gedaan.

LEES OOK. Ontvoerders wachten kinderen met busjes op aan Oekraïense grens