Waarom het smogalarm ook voor elektrische auto’s geldt (en dat niet per se hoeft)
De snelheidsbeperking van 90 kilometer/uur door het smogalarm geldt óók voor elektrische auto's, en daar schrikken veel bestuurders van. Voor hen is het niet duidelijk waarom ook zij trager moeten rijden, terwijl een elektrische auto toch beter is voor het milieu? Wij puzzelden een antwoord bij elkaar.
"Elektrische auto’s stoten geen fijn stof uit, dus die hoeven vandaag en morgen toch geen 90 kilometer/uur te rijden?" Die redenering klopt niet helemaal. Elektrische motoren produceren zelf natuurlijk geen fijn stof maar net zoals benzine- en dieselwagens veroorzaken ze wel fijn stof wanneer ze remmen. “Ook de slijtage van het rubber van de banden en zelfs van het wegdek sturen fijn stof de lucht in,” zei Frans Fierens van de Intergewestelijke cel voor het Leefmilieu vanmorgen op VRT Radio 1.
Fijn stof via remmen en banden, ook bij elektrische auto’s
Omdat fossiel aangedreven motoren de laatste 20 jaar steeds schoner zijn geworden, is het aandeel fijn stof in Vlaanderen via de uitlaat sterk gedaald, voor al het wegverkeer van zowat 5.000 ton PM10 (fijn stof met een diameter kleiner dan 10 micrometer) in 2000 naar minder dan 1.000 ton in 2019. De zogenoemde niet-uitlaatemissies zijn echter gestegen en dat heeft vooral te maken met de toename van het verkeersvolume. De grafiek hieronder maakt dat duidelijk. Het aandeel van fijnstofemissies door banden en remmen is intussen zelfs groter dan het deel dat veroorzaakt wordt via de uitlaat.
Er is wel nog een academische discussie gaande over de vraag of de niet-uitlaatemissies van elektrische auto’s even belangrijk zijn als deze van klassieke wagens. Een elektrische wagen remt vooral op de motor en veroorzaakt dus weinig fijn stof via de remmen. Langs de andere kant zijn ze dan (weliswaar niet altijd) wat zwaarder, dus zorgen ze voor meer fijn stof via slijtage aan de banden en het wegdek.
“Niet-uitlaatemissies zijn momenteel niet gereglementeerd, maar dat zou kunnen veranderen in de toekomst, wanneer de Euro-7-norm eraan komt,” aldus nog Fierens. Meer details kan je in deze studie vinden van het Leuvense onderzoeksinstituut Transport and Mobility (TML) . Fierens benadrukt wel dat een elektrische wagen voor de luchtwaliteit netto sowieso beter is dan fossiel aangedreven auto's. Dus niet alleen qua fijn stof maar ook voor andere stoffen zoals NOx.
Wegcode niet aangepast
Als een elektrische auto dan toch minder fijn stof produceert, is dat dan niet alsnog een argument om die vrij te stellen van de snelheidsbeperking? “Op zich wel,” zegt Hajo Beeckman op MNM Radio, “maar het kan juridisch gezien momenteel niet. Onze wegcode maakt namelijk geen onderscheid tussen klassieke auto’s en elektrische wagens. De snelheidsbeperking geldt dus voor iedereen.”
"Ook elektrische wagens stoten fijn stof uit!"
“Als je dat onderscheid in de wegcode zou gaan maken, dan kan je eventueel een bord ontwerpen dat zegt: hier 90 door smog, uitgezonderd voor elektrische wagens,” aldus nog Beeckman. “Al zou dat vandaag wel tot bizarre situaties leiden: elektrische voertuigen die met 120 kilometer/uur door de verkeersstroom proberen te laveren wanneer de meeste mensen gewoon 90 rijden, echt veilig lijkt me dat niet.”
In Oostenrijk kan je wél sneller met een elektrische wagen
En toch gebeurt het vandaag al, in Oostenrijk. De Immissionsgesetz-Luft, afgekort IG-L is een milieuwet die ervoor moet zorgen dat de concentraties van schadelijke stoffen beneden de grenswaarden blijven als er vervuilingspieken optreden, net zoals bij ons, al liggen de drempelwaarden anders.
Sinds 2008 mag je in Oostenrijk op snelwegen die door stedelijke gebieden lopen bij een slechte luchtkwaliteit slechts 100 kilometer/uur rijden, maar sinds 1 juli 2019 geldt de verlaagde maximumsnelheid niet meer voor elektrische auto's, die mogen gewoon 120 of 130 kilometer/uur.
Klein detail: het geldt alleen voor elektrische auto’s met een Oostenrijkse nummerplaat. De letters op het kenteken zijn groen in plaats van zwart. Dat maakt de handhaving makkelijker. Bovendien checkt de Oostenrijkse overheid bij een snelheidsovertreding binnen een IG-L-traject standaard even de gegevens van de auto. Die zijn voorlopig niet beschikbaar voor buitenlandse auto’s.
Waarnemers wijzen er wel op dat het verschil tussen 100 en 130 kilometer/uur op die stukken snelweg best groot is. Dat resulteert dan in een heel onrustig verkeersbeeld. Daarom rijden de meeste bezitters van een elektrische auto in Oostenrijk ook gewoon 100 in de IG-L-zones.
Waarom moeten vrachtwagens tijdens smog niet trager rijden?
Vrachtwagens die 70 kilometer/uur rijden gebruiken hun motor niet optimaal, dan ligt het verbruik juist iets hoger. Een lagere snelheid voor vrachtwagens zou dus weinig zin hebben. Volgens de vrachtwagenconstructeurs zou het optimum voor het brandstofverbruik tussen de 80 en 85 kilometer/uur liggen. Het gerenommeerde instituut VITO houdt het dan weer op 80 kilometer/uur. Het instituut bevestigt dat trager dan 80 rijden de fijnstofuitstoot zou verhogen maar dat zulks niet het geval zou zijn voor lichtere voertuigen.
Hetzelfde bleek overigens ook om een andere reden uit een simulatie van de Vlaamse overheid in 2006 n.a.v. de verlaging van de snelheid voor auto’s van 120 naar 90 op het viaduct van Gentbrugge op de E17. Ook toen lag een snelheidsverlaging van vrachtwagens tot 70 kilometer/uur op tafel om het lawaai voor de omwonenden te beperken.
De simulatie wees toen uit dat er op sommige snelwegen in ons land zoveel vrachtwagens rijden dat een beperking tot 70 letterlijk traag rijdende konvooien zou veroorzaken, met meer files en dus extra uitstoot tot gevolg.