Meer griep dan corona in ons land: zijn we na twee jaar pandemie vatbaarder voor virussen?

Van de ongeveer 50.000 Belgen die vorige week naar de huisarts gingen met griepsymptomen, bleek drie vierde ook daadwerkelijk griep te hebben. Zo schreef Het Laatste Nieuws. De rest had dan weer last van een andere luchtweginfectie, waaronder Covid-19. Het doet ons de vraag stellen of we minder dan wel meer vatbaar zijn geworden voor virussen. 

“Van echte kruisimmuniteit is geen sprake”, zegt viroloog Guido Vanham (Instituut voor Tropische Geneeskunde). “De antistoffen en T-cellen die we aanmaken, richten zich op één virus.”

Een positieve impact van een Covid-19-infectie op de bescherming tegen andere ziekteverwekkers is echter niet volledig uitgesloten, zegt viroloog Steven Van Gucht (Sciensano). Dat heeft te maken met de rol van zogenoemde interferonen, een onderdeel van ons immuunsysteem dat, in tegenstelling tot antilichamen en T-cellen, weinig gericht werkt. 

“Stimulatie van dat deel van het immuunsysteem door een coronabesmetting zou ervoor kunnen zorgen dat andere virussen minder goed aanslaan”, zegt Van Gucht. Hij wijst erop hoe de omikrongolf in Zweden een op dat moment stijgend aantal griepgevallen in de kiem lijkt te hebben gesmoord. “Anderzijds zien we hoe de opmars van de BA.2-variant bij ons nu gepaard gaat met een stijgend aantal griepgevallen. Hoewel competitie tussen beide virussen mogelijk lijkt, is er weinig duidelijk bewijs voor.” Het Europees Centrum voor Ziektepreventie en -bestrijding bereidt momenteel een studie voor naar de interactie tussen griep- en coronabesmettingen.

Een positieve impact op het interferonsysteem houdt volgens Vanham enkele dagen aan, maar geen weken of maanden. Dat we dat aspecifieke deel van ons immuunsysteem door alle coronamaatregelen te weinig zouden hebben geprikkeld en daardoor nu gevoeliger zijn voor andere ziektes, zoals sommige tegenstanders van de maatregelen beweerden, acht hij onwaarschijnlijk. “We worden continu blootgesteld aan virussen en bacteriën, via voeding, water en de lucht die we inademen”, zegt Vanham. “Niemand heeft twee jaar onder een stolp geleefd en ons immuunsysteem wordt heus niet lui.”

Afspraak met griep gemist

Maar de maatregelen die goed hebben gewerkt om het coronavirus op afstand te houden, deden dat ook tegen andere virussen, zoals het influenzavirus. “Het is normaal dat griepinfecties toenemen nu er vrijwel geen maatregelen meer gelden”, zegt Van Gucht.

Het aantal meldingen van griepachtige klachten steeg volgens de laatste cijfers van Sciensano tot 520 per 100.000 inwoners. Ook het aantal met een labtest bevestigde influenzabesmettingen neemt snel toe.

Dat komt niet alleen doordat griepvirussen nu meer vrij spel krijgen. Ons immuunsysteem is daarnaast de voorbije twee jaar nauwelijks een griepvirus tegen het lijf gelopen. “In een normaal jaar raakt zo’n 5 à 10 procent van de bevolking besmet met het griepvirus”, zegt Van Gucht. “Nu was dat minder dan 1 procent. Er lopen nu dus iets meer mensen rond die gevoeliger zijn voor een griepinfectie.” 

Een infectie zorgt voor een boost van specifieke antilichamen en T-cellen, die mettertijd afneemt. Gemiddeld krijgen we om de vijf jaar een keer griep, weet Van Gucht. Maar de voorbije twee jaar hebben veel mensen hun afspraak met het virus gemist. Toch leidt dat vooralsnog niet tot abnormaal veel griepgevallen. Dat heeft wellicht ook voor een stuk te maken met het feit dat we ons al in de staart van het griepseizoen bevinden en de optimale omstandigheden voor het virus achter de rug zijn. 

“Wat door de pandemie wel lijkt te zijn toegenomen, is onze aandacht voor griepachtige klachten”, zegt Van Gucht. “Daardoor lijkt het misschien alsof er veel meer griepgevallen zijn, terwijl dat in werkelijkheid niet zo is.”