Al sinds Russische troepen Oekraïne binnenvielen en er een oorlog begonnen, is Oekraïense neutraliteit samen met de erkenning van de Donbas-regio als Russisch grondgebied een van de belangrijkste eisen van Rusland voor een eventueel vredesakkoord. Neutraliteit betekent dat Oekraïne zich ertoe verbindt geen allianties aan te gaan met het Westen, bijvoorbeeld in de vorm van een door Rusland gevreesd NAVO-lidmaatschap.

LIVE. Oorlog in Oekraïne: volg hier alles over de invasie van de Russische troepen

De vraag is dan ook al enkele weken of Oekraïne die neutraliteit ziet zitten. President Volodimir Zelenski liet zondag in een anderhalf uur durend interview met Russische journalisten uitschijnen van wel. “Veiligheidsgaranties en neutraliteit, een niet-nucleaire status van onze staat. We zijn klaar om daarvoor te gaan”, zei hij. Al benadrukte hij wel dat die zaken, als ze opgenomen worden in een vredesakkoord, wel gegarandeerd moeten worden door derde partijen en dat er eerst een referendum over gehouden moet worden. Tot dan zal die neutraliteit “grondig onderzocht” worden”, zo stelde Zelenski nog.

Maar die neutraliteit is wel het enige waarover Oekraïne wil praten, zo maakte Zelenski niet veel later duidelijk in een videotoespraak. Daarin zei hij dat de “territoriale integriteit” van zijn land de grootste prioriteit blijft. De vredesgesprekken tussen Rusland en Oekraïne worden de komende dagen verder gezet. Delegaties van beide landen zullen elkaar ontmoeten in Turkije, maar wanneer precies is nog niet duidelijk.

Oligarchen

Verder zei Zelenski in het interview dat verschillende Russische zakenmannen, onder wie Chelsea-eigenaar Roman Abramovitch, Kiev geld hebben aangeboden om onder meer het leger te ondersteunen. Hij zegt daarvoor meerdere signalen ontvangen te hebben.

Een van die signalen kwam dus van Abramovitch. De oligarch zou dicht bij de Russische president Vladimir Poetin staan en er lopen EU-sancties tegen hem. “We hebben signalen gekregen van hem en enkele andere zakenlui, die aanboden: ‘we kunnen helpen op de een of andere manier, we kunnen iets doen’“, aldus Zelenski.

Heropbouw

“Sommigen hebben gezegd dat ze bereid waren om te helpen bij de heropbouw van het land na de oorlog”, zei de Oekraïense president. “‘We willen ons bedrijf naar Oekraïne verplaatsen, we leven in Engeland of ergens in Zwitserland. Maar hoe komen we van die sanctielijst af?’. Er zijn er die hun naam niet willen geven en zeggen dat ze, als Russen, ons leger willen helpen.” 

Zelenski verzekerde verder dat ongeacht welke zakenlieden bereid zijn geld te geven om het Oekraïense leger te steunen, Oekraïne bereid is “hun veiligheid te garanderen, hen werk te verschaffen en hun bedrijven de kans te geven zich te ontwikkelen”. De president gaf aan het gesprek te willen aangaan over een “nationaliteitswijziging” van deze mensen.

Verder zei Zelenski dat hij gelooft dat de oorlog snel ten einde kan zijn. “Het zijn de Russische president en zijn entourage die de zaken doen aanslepen. Maar om een akkoord te kunnen sluiten, moet hij naar buiten treden van waar hij ook is en mij ontmoeten.”

Niet vrijgeven

De Russische mediatoezichthouder Roskomnadsor wil ondertussen verhinderen dat Russische media het interview met Zelenski openbaar maken. Volgens de communicatiewaakhond is het “noodzakelijk” dat afgezien wordt van de vrijgave van het interview. Roskomnadsor kondigt ook een onderzoek aan naar de mediaorganisaties die Zelenski onlangs zouden hebben geïnterviewd.

Bij de Russische journalisten die met de Oekraïense president spraken via videoverbinding, was ook een reporter van de bekende krant Kommersant uit Moskou. Ook de media Meduza en Dojd, waarvan de websites in Rusland sowieso al geblokkeerd waren, waren van de partij. Meduza gaf het ongeveer anderhalf uur durende interview zondagavond ondanks de waarschuwing van Roskomnadsor toch vrij. Dat gebeurde via een webpagina, die via alternatieve internetverbindingen en vanuit het buitenland nog altijd te bereiken is.

De hoofdredacteur van de ook al gesloten radiozender Echo Moskvy bekritiseerde op Telegram dat de Russische mediatoezichthouder geen redenen noemde voor haar optreden. Zelenski is nog steeds de legitieme president van Oekraïne, iets wat ook het Kremlin ook altijd onderstreept heeft, aldus de hoofdredacteur.

Sinds de Russische inval van Oekraïne op 24 februari treedt Moskou repressiever op tegen kritische media in eigen land. Een nieuwe wet bestraft het verspreiden van “valse” informatie over de operaties van de Russische troepen in het buitenland met celstraffen tot 15 jaar.