Russen beloven minder strijd rond Kiev om wederzijdse vertrouwen te verhogen: "Elegante manier om zich terug te trekken"

Voor het eerst in twee weken zaten de onderhandelaars van Oekraïne en Rusland weer eens fysiek tegenover elkaar, in de Turkse stad Istanbul deze keer (zie video hieronder). De opvallendste verklaring na de gesprekken was die van het Russische ministerie van Defensie. Dat maakte bekend dat Rusland zijn militaire activiteit rond Kiev en Tsjernihiv drastisch wil terugschroeven om de onderhandelingen een kans te geven en het wederzijdse vertrouwen te verhogen. 

Een eerste, hoopvol signaal dat er ergens in de verte aan de horizon een vredesakkoord opdoemt? Laten we nog even afwachten, want Rusland heeft in het verleden al vaker bepaalde beloftes gedaan waaraan het zich later niet gehouden heeft.

Toch zou het deze keer anders kunnen zijn. "Ik zou er ook niet zoveel geloof aan hechten mocht Rusland niet zo onder druk staan", duidt VRT NWS-journalist en Ruslandkenner Jan Balliauw in onze VRT NWS Live. "Ik denk daarom dat het geen belofte is om troepen terug te trekken, maar eerder een noodzaak om dat te doen om niet ingesloten te raken."

Het Oekraïense leger meldt dat er op het terrein een gedeeltelijke terugtrekking van het Russische leger vastgesteld wordt in de omgeving van Kiev en Tsjernihiv.

Dat zegt ook de Nederlandse defensie-expert Patrick Bolder van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies in "De wereld vandaag". "Ik denk dat de Russen geen andere keuze hebben."

Het noordelijke Russische front staat namelijk al weken stil en nu blijkt ook dat Oekraïense troepen de stad Irpin nabij Kiev veroverd zouden hebben. Oekraïne zou ook proberen om de Russische troepenmacht in het noorden in te sluiten, zodat ze zich niet meer zouden kunnen terugtrekken.

De Russische argumentatie dat het het wederzijdse vertrouwen wil verhogen, lijkt dus vooral een elegante manier om zich terug te trekken, omdat het niet anders meer kan, besluit Balliauw. "Ze zeggen dat ze het uit goede wil doen, maar misschien kunnen ze het gevecht niet eens meer voortzetten", meent Bolder.

Als Rusland zich inderdaad aan zijn belofte houdt, dan lijkt de hoofdstad Kiev plots geen doel meer te zijn. Vreemd, zegt Balliauw, want een regimewisseling was bij het begin van de oorlog wel een duidelijk doel.

"De Donbas is dan zogezegd de officiële prioriteit nummer één." De Donbas is de oostelijke regio die bestaat uit de twee provincies Donetsk en Loegansk. Een derde tot bijna de helft van die provincies is nu al in handen van pro-Russische separatistische rebellen, die de veroverde gebieden in 2014 uitriepen tot respectievelijk de Volksrepubliek Donetsk en de Volksrepubliek Loegansk.

Of de zogenoemde landbrug van de Krim naar het oosten, die nu al zo goed als volbracht is door een groot deel van het zuidoosten van Oekraïne in te nemen. Alleen de havenstad Marioepol moet nog veroverd worden, maar volgens Balliauw zou dat wel eens snel kunnen gebeuren. "En misschien proberen de Russen ook nog uit te breiden naar Odessa", zegt Bolder.

De terugtrekking rond Kiev en Tsjernihiv lijkt dus op het eerste gezicht goed nieuws voor de inwoners daar, "maar of het goed nieuws is voor de oorlog moet nog blijken", waarschuwt Bolder.

Want voordat een vredesakkoord mogelijk is, zal er nog heel wat water naar de zee moeten lopen. "Ik zie nog niet echt dat Rusland akkoord gaat met die vredesmacht, want drie van die landen zijn NAVO-landen", werpt Bolder bijvoorbeeld op. Oekraïne heeft vandaag een voorstel op tafel gelegd waarbij een aantal landen zouden instaan voor de veiligheid in Oekraïne. Dat houdt in dat als Oekraïne aangevallen wordt, die landen verplicht zouden zijn om bij te springen. Een soortgelijke waarborg dus als Artikel 5 in het handvest van de NAVO.

Oekraïne zou onder andere Israël, Canada, Polen en Turkije aangeboden hebben, maar die laatste drie landen maken deel uit van de NAVO. Afwachten dus of Rusland zich daarin kan vinden. Het voorstel is in elk geval een stap vooruit, in die zin dat het het eerste echt concreet uitgewerkte voorstel is, merkt Balliauw op. "En het is het eerste voorstel dat Rusland niet meteen van tafel heeft geveegd."

Kleine straaltjes zon achter nog altijd heel donkere wolken, zou je het kunnen noemen. "Je ziet wel dat Rusland naar een exit aan het zoeken is voor de oorlog die niet zo goed is verlopen zoals Rusland het had verwacht", zegt Balliauw.

Maar Balliauw noch Bolder denkt dat de oorlog daarom snel gedaan zal zijn. "Ik ben nog niet overtuigd van de goede bedoelingen van Rusland. Poetin heeft nog geen enkele doelstelling behaald. Misschien zal hij nu focussen op de Donbas. Maar zal Oekraïne daarmee akkoord gaan en zullen de inwoners van de Donbas daarmee akkoord gaan?"

Oekraïne wil dat een eventueel akkoord eerst voorgelegd wordt aan de Oekraïense bevolking in een referendum, voor het van kracht wordt. Het is lang niet zeker dat de bevolking enige overgave van grondgebied zal goedkeuren. "Voor hen is dit een strijd op leven en dood", weet Balliauw. 

En Poetin, die heeft inderdaad nog een trofee nodig, zegt Balliauw. "Misschien is dat de Donbas, misschien die landbrug. Maar Rusland kan het zich ook niet permitteren om zijn hele leger in te zetten, dus de druk stijgt om een oplossing voor deze oorlog te vinden."