In dit nieuwe Antwerpse café vinden vrouwen een safe space: ‘Eindelijk heb ik weer een bar waar ik naartoe kan’

“Welkom in ons Cut.” Met een knipoog en een aanstekelijk enthousiasme begroeten Kenza Roofthooft (33) en haar Nederlandse partner Aranka van Velse (32) de klanten in hun nieuwe bar in de Grote Pieter Potstraat, hartje Antwerpen. De naam van de bar, Cut, is een onverbloemde verwijzing naar het vrouwelijke geslachtsdeel, dat tevens op tal van tekeningen de vensters, muren en toiletdeuren siert. Maar net zo goed staat Cut voor ‘cut the crap’, het ongewenste gedrag van mannen waar vrijwel elke vrouw in het uitgaansleven weleens mee geconfronteerd wordt. 

Aranka en Kenza stampten Cut uit de grond om vrouwen een ‘safe space’ te bieden: een plek waar ze ongestoord kunnen praten, mensen ontmoeten en dansen – zonder schrik te hoeven hebben dat mannen hen daarbij lastigvallen. “Iedereen is hier welkom, we willen niemand uitsluiten”, zegt Kenza. “Maar als je hier komt, moet je je wel gedragen.”

Op donderdag 17 maart, de eerste dag dat het café opende, lieten de uitbaatsters dat meteen zien. “Een vrouw vertelde ons dat ze lastiggevallen werd door een aantal mannen. We probeerden met hen in gesprek te gaan, maar snel bleek dat ze stomdronken waren. Dus hebben we hen gevraagd om de bar te verlaten en dat deden ze gelukkig meteen.” 

Sindsdien spreken de dames iedereen aan die de bar binnenkomt. In de eerste plaats om hen welkom te heten, maar ook om even aan te stippen wat de huisregels zijn. Bijvoorbeeld dat ‘nee’ hier ook echt ‘nee’ betekent.  “We proberen zelf zo veel mogelijk rond te lopen en alles in de gaten te houden, maar we rekenen ook op de verantwoordelijkheid van onze gasten om voor elkaar te zorgen”, zegt Aranka. 

Gelijkgezind

Dat blijkt te werken. “Van zodra je hier binnenkomt, voel je dat er een unieke sfeer hangt”, zegt Kyky Kong Kong (31), die sinds de opening vaste klant is. “Van gay people tot transmensen, hipsters of fashionista’s: iedereen is hier welkom en draagt bij tot een veilige sfeer.” 

De Nederlandse mede-uitbaatster Aranka weet uit eigen ervaring hoe belangrijk het kan zijn om zo’n plek te hebben. “Toen ik tiener was, ging ik zelf door een lange periode van onzekerheid. In gaybars kwam ik gelijkgezinde mensen tegen en kon ik de vragen stellen waar ik al zo lang mee zat. Daar heb ik echt mezelf gevonden.”

Het doet haar deugd om nu zelf zo’n rol te kunnen spelen. “Enkele dagen geleden was hier een koppel bij wie een van de partners in transitie was. Toen we hoorden dat die voor het eerst sinds de transitie op café durfde gaan in onze bar, kregen we allemaal kippenvel. Daar doen we het voor.”

Het oorspronkelijke idee was om een lgbtq+-bar te openen. Maar na tal van gesprekken met vriendinnen en de opeenvolging van incidenten van grensoverschrijdend gedrag in het uitgaansleven die de media haalden, beseften de twee dat ook heel wat heterovrouwen nood hebben aan een plek waar ze zich te allen tijde veilig voelen. “In andere cafés wordt amper ingegrepen als mannen me lastigvallen, want zowel barmannen als andere klanten hebben daar vaak amper oog voor”, zegt Kyky. “Daarom deed ik geen cafés in Antwerpen meer.”

“Dit soort safe spaces ontstaan niet omdat iemand dat een lollig idee vindt”, zegt Bieke Purnelle van Rosa vzw, het kenniscentrum voor gender en feminisme. “Het is een van de vele antwoorden op een grootschalig probleem van grensoverschrijdend gedrag in het uitgaansleven.” Het is een probleem dat internationaal steeds meer naar voren komt. In het najaar van 2021 trokken vrouwen in het Verenigd Koninkrijk de straat op en boycotten ze nachtclubs om seksueel overschrijdend gedrag in het uitgaansleven aan te kaarten. Voor België zijn er geen specifieke cijfers over seksueel geweld in het uitgaansleven, maar wellicht zijn de vele getuigenissen die de afgelopen maanden de media haalden slechts het topje van de ijsberg. Uit onderzoek in Rotterdam in 2018 bleek bijvoorbeeld dat 77 procent van de vrouwen in de twaalf maanden voor het onderzoek te maken kreeg met seksueel geweld, in de meeste gevallen door mannen. 

Zorgeloos dansen

Aranka en Kenza hopen dat Cut voor iedereen toegankelijk kan blijven. “Maar als we zien dat het toch misloopt, gaan we restrictiever worden, bijvoorbeeld door alleen mannen toe te laten als er een vrouw bij is.” 

De opkomst van zulke ‘gesloten’ safe spaces wordt vaak op kritiek onthaald. Denk maar aan de kritiek op het apart zwemuurtje voor vrouwen in het Anderlechtse zwembad Flow of de commotie rond het Gentse feministische queer café Blond, toen het alle cisgender mannen aan de deur zette na meerdere klachten van verbaal geweld. “Voor veel mannen komt het stigmatiserend over als ze het gevoel krijgen dat ze een potentiële dader zijn, ook al weet iedereen dat lang niet elke man zich schuldig maakt aan grensoverschrijdend gedrag”, zegt Purnelle. “Het is belangrijk om over dat gevoel heen te kunnen stappen, zodat er echt geluisterd kan worden naar wat het probleem is en hoe het op te lossen.” 

Volgens Purnelle kunnen heel wat bars net iets leren van bars als Cut, bijvoorbeeld over hoe je moet ingrijpen bij grensoverschrijdend gedrag of hoe je klanten kan sensibiliseren. Die mening delen ook de vrouwen die het terras van Cut bevolken, zoals Kyky. “Eindelijk heb ik weer een bar waar ik naartoe kan. Hier durf ik wel zorgeloos met mannen dansen. En daar geniet ik enorm van.”