OVERZICHT. Van crisis naar crisis: Wouter Beke stopt als minister van Welzijn na hobbelig parcours

Wouter Beke legde in oktober 2019 de eed af als minister van Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding in de Vlaamse regering. Beke stond daarvoor zijn zitje af als minister van Werk en Economie in de federale regering. Twee maanden na zijn aanstelling als Vlaamse minister zat het Beke al tegen.

Een besparing op de Zelfmoordlijn van 1,3 procent werd in december 2019 aangekondigd, maar na bakken kritiek draaide Beke die beslissing terug. “Er is beslist om in het kader van preventiebeleid dit jaar nog extra vaccins aan te kopen”, zo stond in een mededeling die de CD&V’er op Twitter zette. “Door die aankoop komt er volgend jaar budgettaire ruimte vrij en kunnen we de besparing van 1,3 procent voor de Zelfmoordlijn terugdraaien.” De misrekening was de eerste van Beke als welzijnsminister. Ruim twee jaar later is het aantal hobbels op zijn parcours nog flink aangegroeid.

Ballonnetje rond ouderschapsverlof

In dit overzicht bekijken we eerst een van de recentste stormen waar Beke in verzeild geraakte. In een uitgebreid gesprek met Humo stelde minister Beke zich vorige maand openlijk vragen bij de mogelijkheid om ouderschapsverlof op te nemen tot de leeftijd van twaalf jaar. “Waarom smeren wij dat uit over twaalf jaar, terwijl iedereen het erover eens is dat de eerste drie levensjaren cruciaal zijn?”, opperde Beke. Hij verwees in het gesprek ook naar andere landen waar ouderschapsverlof beperkt is tot die eerste drie jaar. Volgens de minister kon het een van de oplossingen zijn voor de problemen in de kinderopvang.

Zijn ballonnetje werd echter meteen doorprikt. Niet alleen oppositiepartijen als Groen en Vooruit stonden op hun achterste poten, ook zijn eigen toenmalige voorzitter Joachim Coens moest verduidelijken dat de christendemocraten het ouderschapsverlof net willen uitbreiden (tot 18 jaar) en dat het ging om een persoonlijke suggestie van Beke.

Ook de Gezinsbond lustte de suggestie van Beke niet. Volgens de gezinsorganisatie zit de kinderopvangsector al langer in crisis, maar zijn er andere recepten nodig om in te grijpen. Zelf pleit de sector ervoor om het aantal kinderen per begeleider drastisch te verlagen naar een ratio van één kindbegeleider per vijf kinderen. Vandaag schommelt dat rond de acht of negen baby’s en peuters per begeleider. Het ouderschapsverlof gebruiken als hefboom om problemen in de kinderopvang op te lossen, is volgens de Gezinsbond géén goed idee.

Na alle commotie verduidelijkte Bekes kabinet dat de minister het ouderschapsverlof niet per se wilde inperken, maar een debat wilde aanzwengelen.

Lees ook. ANALYSE. Ballonnetje over ouderschapsverlof ontploft in het gezicht van Wouter Beke, maar zet ook de CD&V te kijk (+)

Bekijk ook. Toenmalig CD&V-voorzitter Joachim Coens reageert bij HLN Live: “Beke wilde vooral de nadruk leggen op de eerste duizend dagen van de opvoeding”

De kinderopvangsector deed de poten van Bekes ministersstoel al eerder wankelen. Zo waren er begin dit jaar verschillende schrijnende verhalen over wantoestanden in Vlaamse kinderdagverblijven. Denk aan ‘t Sloeberhuisje in Mariakerke waar een baby van zes maanden om het leven kwam na mishandeling. Nadien was er het verhaal van een vrouw die een kinderdagverblijf in Schoten mocht blijven uitbaten nadat ze was veroordeeld voor de mishandeling van kleine kinderen.

Lees ook. Overheid ‘vergat’ ’t Sloeberhuisje op zwarte lijst te zetten, Beke onder vuur: “Wat zit u hier nog te doen?” (+)

Als minister van Welzijn is Wouter Beke bevoegd voor het kinderopvangbeleid. Het vuur werd hem dan ook zwaar aan de schenen gelegd toen de wantoestanden aan het licht kwamen. Urenlang moest hij zich in het Vlaams Parlement verdedigen tegen forse kritiek. De minister verweerde zich en stelde dat alle problematische dossiers sinds het drama in 't Sloeberhuisje versneld opnieuw tegen het licht worden gehouden, maar met dat antwoord namen collega-politici geen genoegen. “Hoe komt het dat dit niet eerder ernstig is genomen? Waarom moest er eerst een drama gebeuren?”, luidde het onder meer.

De minister maakte ook geen goede beurt toen hij moest toegeven dat ’t Sloeberhuisje niet was opgenomen op een lijst met probleemcrèches die Kind en Gezin begin 2021 heeft opgesteld. Nochtans was het opzetten van zo’n ‘zwarte lijst’ één van de belangrijkste maatregelen die Beke had bevolen na een reeks onthullingen van deze krant in december 2020. Kort daarna kon hij tijdens een parlementair debat ook niet garanderen dat er geen veroordeelde kindermishandelaars in crèches werken.

Lees ook. HLN onderzoekt mishandeling in de kinderopvang: hoe goed beschermen we onze baby’s en peuters? (+)

Midden maart stelde minister Beke uiteindelijk een opdrachthouder en een extern toezichtscomité aan in het heikele crèchedossier. De opdrachthouder moet niet alleen het handhavingsbeleid van Kind en Gezin helpen stroomlijnen. Hij zal ook mee instaan voor het actieplan kinderopvang. Er kwam ook een onderzoekscommissie die de wantoestanden in de kinderopvang moet uitspitten. 

Ook tijdens de coronacrisis belandde de welzijnsminister meermaals in het oog van de storm. “Een absolute chaos in de woonzorgcentra” en “Hoeveel overlijdens heeft hij onder de mat geveegd?”, zo vatte deze krant begin april 2020 de kritiek op Beke nog samen. Aanleiding waren coronacijfers in de Vlaamse rusthuizen die plots fors de hoogte in waren schoten. Samen met een tekort aan beschermingsmateriaal voor het personeel en een te kleine testcapaciteit bracht dat de minister in nauwe schoentjes.

In de ‘coronacommissie’ van het Vlaams Parlement kwam Margot Cloet, gedelegeerd bestuurder van Zorgnet-Icuro, bovendien vertellen dat zij eind maart en begin april meermaals aan de mouw van de CD&V’er had getrokken om een werkgroep op te richten die de crisis in de woonzorgcentra kon helpen bezweren. Maar naar eigen zeggen ving ze bot. “Ik heb dat vijf keer gevraagd aan Wouter Beke, maar ik kreeg geen antwoord”, getuigde Cloet. Omdat ze geen gehoor kreeg, stapte Cloet op 7 april dan maar zelf naar de media. “Ik deed dat niet met plezier, maar ik zag geen andere mogelijkheid meer om mijn bezorgdheid te ventileren. Als je iedereen belt en mailt, maar er komt geen antwoord, dan zoek je andere wegen.”

Ook de bezoekregels voor de woonzorgcentra deden de minister weifelen. Zo mocht bezoek van één persoon eerst wel, maar dan weer niet.

In december 2021 werd Beke dan weer op de rooster gelegd over fraude bij één van de callcenters voor de Vlaamse contactopsporing. Zowel vanuit de oppositie als vanuit de meerderheid klonken termen als “verwerpelijk”, “pure schande” en “ongeziene schaamteloosheid”. Maar naast gedeelde verontwaardiging waren er ook duidelijke vragen aan de minister van Welzijn. Hoe de fraude zo lang onder de radar kon blijven, bijvoorbeeld.

“Ik stel me ook de vraag hoe dit mogelijk is”, reageerde Beke. De samenwerking met callcenter Mifratel werd stopgezet en er werd ook een externe audit naar alle spelers besteld. Het resultaat van de audit is intussen bekend: het onderzoek kon geen fraude vaststellen, maar sloot die ook niet uit. En ook: zonder klokkenluider was de fraude niet te detecteren door het Agentschap Zorg en Gezondheid. “Ik verwacht nu dat Zorg en Gezondheid verder aan de slag gaat met deze audit en er lessen uit trekt”, sloot Beke dit hoofdstuk af.

Lees ook. HLN ONDERZOEK. Fraude bij contactonderzoek? Mogelijk meer dan 1 miljoen euro betaald voor tracers die nooit telefoontjes deden (+)

Na dit hobbelige parcours houdt minister het Beke nu voor bekeken. “Vandaag is het mijn laatste dag als minister van Welzijn”, klonk het vandaag op de persconferentie. “Ik ben fier op wat ik met mijn team heb kunnen realiseren. Sommige verwezenlijkingen hebben nauwelijks de kranten gehaald, maar ze hebben wel voor heel wat mensen een verschil gemaakt.”

“Er zijn veel dingen over geschreven, zaken die mij echt geraakt hebben”, ging Beke verder. “Beste journalisten, ook politici zijn maar mensen. Op sociale media op een onmenselijke manier aangepakt worden is blijkbaar ‘part of the job’, maar ik dacht dat klassieke media ook een trechterfunctie hadden. Als ze die niet vervullen, moeten ze niet schrikken dat de samenleving polariseert.”

“De peiling van vorige week heeft bij iedereen in de partij een diepe indruk gemaakt, ook op mij”, zegt Beke, “Als militant moet je je partij dienen. Als je voelt dat belangrijke en positieve beslissingen ondergesneeuwd worden, dan zet je dat aan tot denken en tot handelen. Dat is wat ik vandaag doe. Een groeiende groep van mensen plaatst zich in het centrum, maar vindt ons in dat centrum niet terug. Wij moeten als partij deze centrumkiezer omarmen. Als deze beslissing hiertoe kan bijdragen, dan neem ik die met volle overtuiging.”