Zoekt Poetin een uitweg uit de oorlog? “De kaarten liggen ingewikkelder dan dat”
Vandaag spreekt de Oekraïense president Zelenski het Belgisch parlement toe. De toespraak komt op een cruciaal moment in de oorlog. Dinsdag zei de Russische onderminister van Defensie Alexander Fomin dat Moskou zijn militaire operatie rond Kiev en Tsjernihiv fundamenteel wil terugschroeven. Naar eigen zeggen om “wederzijds vertrouwen te creëren voor de onderhandelingen” die in Turkije bezig zijn.
Her en der werd die uitspraak geïnterpreteerd als een bedekte toegeving van een nakende Russische nederlaag. Door zijn troepen in het noorden deels terug te trekken, zou Poetin een uitweg zoeken uit de oorlog. Maar de kaarten liggen ingewikkelder dan dat.
Dat Poetins invasie niet volgens plan verloopt is al langer duidelijk, maar dat betekent niet dat de oorlog definitief in het voordeel van Oekraïne is beslecht. Wel heeft Moskou in de afgelopen weken zijn oorlogsdoelen moeten bijstellen. Door een combinatie van eigen fouten en een stugge Oekraïense verdediging mislukte het plan om met een bliksemsnelle luchtlandingsoperatie Kiev te veroveren en Zelenski van de macht te stoten. Vervolgens liepen de Russische grondtroepen vast ten noorden van Kiev. Het plan om met verschillende opmarsroutes Oekraïne in de tang te nemen, bleek achteraf te ambitieus voor het Russische leger, dat minder sterk voor de dag komt als verwacht.
Noodgedwongen verandert Moskou daarom het geweer van schouder. Eind vorige week al zei de Russische generaal-majoor Sergej Roetskoj dat de “bevrijding van de Donbas” nu het hoofddoel is. Met die bril moeten de troepenverplaatsingen ten noorden Kiev worden bekeken. De zwaar gedecimeerde eenheden worden teruggetrokken voor reorganisatie, waarna ze ongetwijfeld opnieuw in het oosten van Oekraïne zullen opduiken.
Die focus op de Donbas is logisch: wil Poetin gezichtsverlies vermijden, dan moet hij met iets tastbaar thuiskomen. De Russen zullen er daarom alles aan doen om de vredesonderhandelingen onder druk te zetten. Oekraïne ligt nog steeds dwars op de belangrijkste punten, namelijk de erkenning van de annexatie van de Krim en de onafhankelijkheid van de twee volksrepublieken Donetsk en Loegansk. Het is daarom cruciaal voor Poetin dat er op het terrein in Oost-Oekraïne een fait accompli wordt gecreëerd. Als het Kremlin het dus heeft over “wederzijds vertrouwen creëren voor de onderhandelingen” dan betekent dat eigenlijk de juiste voorwaarden scheppen voor Rusland.
In de tussentijd is er van een verhoopt staakt-het-vuren geen sprake. De beschietingen van Tsjernihiv gingen ook woensdag onverminderd door, simpelweg omdat de Russen zo veel mogelijk Oekraïense soldaten willen blijven vastpinnen rond de hoofdstad. Het mag duidelijk zijn: zo lang geen van beide partijen een beslissing kan forceren, zal deze oorlog niet eindigen.
