‘Ongelooflijk frustrerend’: onderhandelingen VN-top over ecologische crisis en biodiversiteit mislukt

Het mislukken van de onderhandelingen is een nieuwe tegenslag in de pogingen om later dit jaar een alomvattend ‘akkoord van Parijs’ voor de natuur af te sluiten tijdens een biodiversiteitstop van de Verenigde Naties in Kunming, China. Deze top van de VN-Conventie voor Biodiversiteit (CBD), die oorspronkelijk in oktober 2020 zou plaatsvinden, is al viermaal uitgesteld vanwege de coronapandemie.

De trage voortgang, en nu het mislukken van de onderhandelingen in Genève, staan in schril contrast met de ernst van de ecologische crisis. Het gaat slechter dan ooit met de natuur, onder meer door verlies aan leefgebied, vervuiling, overexploitatie en de gevolgen van de klimaatverandering. Volgens wetenschappers worden op termijn meer dan 1 miljoen soorten planten en dieren met uitsterving bedreigd.

Het beoogde akkoord van Kunming, het raamwerk met de internationale biodiversiteitsdoelen tot 2030, moet dit alles veranderen. Het doel is om het verlies aan biodiversiteit binnen 10 jaar te stoppen, of zelfs om te keren. Maar van de 21 doelstellingen in de concepttekst stond aan het slot van de besprekingen in Genève nog een groot deel tussen vierkante haken, wat wil zeggen dat er nog geen overeenstemming over is.

Dat gold niet alleen voor specifieke natuurdoelen zoals het terugdringen van het gebruik van pesticiden en het afschaffen van schadelijke landbouwsubsidies, maar ook voor de vraag of het hoofddoel (het stoppen en omkeren van het biodiversiteitsverlies) in 2030 dan wel in 2050 moet zijn gerealiseerd. Wel lijkt er brede steun te zijn voor het plan om in 2030 minimaal 30 procent van de natuur op aarde (land zowel als zee) te beschermen en herstellen. Ook erkennen de lidstaten de rechten van inheemse volkeren en lokale gemeenschappen.

‘Fundamenteel andere aanpak nodig’

Natuurbeschermingsorganisaties bleken dinsdag niettemin zeer teleurgesteld. “Helaas hebben de onderhandelingen niet de urgentie weerspiegeld die nodig is om de ecologische crisis met succes aan te pakken”, zei Brian McDonnell van Campaign for Nature tegen persbureau AP. En volgens Li Shuo van Greenpeace East Asia hebben de CBD-lidstaten alle lastige problemen doorgeschoven.

Een van de gedelegeerden in Genève noemde het op consensus gebaseerde onderhandelingsproces dinsdag ‘ongelooflijk frustrerend’. Een aantal lidstaten, waaronder Groot-Brittannië, Nieuw-Zeeland en de Verenigde Staten (waarnemer, geen lidstaat), liet weten dat het proces om een “fundamenteel andere aanpak” vraagt.

Volgens Guido Broekhoven, hoofd beleid en onderzoek van WWF International, is het matige resultaat van Genève mede te wijten aan de complexiteit van het onderhandelingsproces, met parallelle vergadercircuits over doelen, techniek en uitvoering. Anderen wijzen op de weerstand van sommige landen, zoals Brazilië, dat eigen baas wil blijven over zijn natuurlijke hulpbronnen en dus streeft naar een zo zwak mogelijk akkoord.

Teleurstellend was de opstelling van China, voorzitter en organisator van Kunming, dat volgens onderhandelaars amper een leiderschapsrol speelde, vooral toehoorde en soms opriep tot consensus. “China wil gewoon dat er straks in Kunming een akkoord komt, punt. Hoe ambitieus dat akkoord wordt maakt ze niet uit”, aldus een insider.

Fossiele en landbouwsubsidies

Een groot struikelblok voor een akkoord is het plan om 500 miljard dollar aan fossiele en landbouwsubsidies af te schaffen die slecht zijn voor de natuur. Talloze landen willen de bestaande afspraken niet aanscherpen maar juist afzwakken, mede vanwege economische zorgen over de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne. Volgens analisten zou die zorg zelfs spelen bij de Europese Unie, een van de voortrekkers binnen de CBD.

Een ander pijnpunt is (net als bij de klimaatonderhandelingen) de financiële steun voor ontwikkelingslanden. Gabon eiste namens een groep arme landen voor de bescherming van hun natuur 100 miljard dollar per jaar extra van de rijke landen, oplopend naar 700 miljard per jaar vanaf 2030. De standpunten lagen na twee weken onderhandelen nog mijlenver uit elkaar.

Broekhoven is wel tevreden met de groeiende consensus onder de CBD-lidstaten over wat de overkoepelende boodschap van het akkoord moet worden: het tot staan brengen en omkeren van biodiversiteitsverlies, met als algeheel doel een ‘klimaatneutrale, natuurpositieve en eerlijke wereld’ in 2030. “Die slogan moet even courant worden als de 1,5 graad van Parijs.”

De landen hebben afgesproken dat in juni een extra onderhandelingsronde wordt ingelast in Nairobi, Kenia. De hoop is dat dan alsnog het concept-akkoord voor Kunming kan worden afgetimmerd met zoveel mogelijk ambitieuze, concrete afspraken. Op politiek niveau moeten wereldleiders tegelijk de financiële geschillen gladstrijken. De daadwerkelijke top zal dan vermoedelijk plaatsvinden in het derde kwartaal van dit jaar.