De 5 boeken die het leven van Phara De Aguirre hebben veranderd

Lezen is voor Phara de Aguirre (55) een noodzakelijk goed. Met boeken kan de journaliste haar zinnen volledig verzetten. "Met een goede film of serie lukt dat ook, maar dan betrap ik mezelf er toch op dat ik ook let op het camerawerk, de montage en de muziek", vertelt ze. "Met lectuur heb ik daar geen last van. Als ik niet in een boek bezig ben, heb ik het gevoel dat ik iets mis."

Een rode draad doorheen de vijf favoriete boeken van De Aguirre is de menselijke insteek. "Ik ken mezelf: ik leer het best en het meest over historische of actuele toestanden en problemen via persoonlijke verhalen. Maar dan moeten ze wel goed gekozen en verteld zijn. Een persoonlijk verhaal zal natuurlijk niet alle nuances bevatten die een thema verdient, maar je creëert een openheid en een gevoeligheid voor het onderwerp. Het is ook de manier waarop ik televisie probeer te maken: liever sterke getuigen, dan experts."

Net zoals vele anderen heeft De Aguirre Elsschot leren kennen op school met het boek "Lijmen/Het been". Enkele jaren geleden heeft ze de mooie verzamelde werk-editie cadeau gedaan. "Elsschot is gewoon een meester-verteller. Hoe mensen met elkaar omgaan, wat mensen elkaar aandoen… Elsschot kan dit vatten in, op het eerste gezicht, eenvoudige verhalen die, nadat je ze gelezen hebt, veel rijker blijken te zijn dan gedacht. Je ziet gewoon wat hij schrijft." Het is volgens De Aguirre geen wonder dat er van zijn verhalen films en theatervoorstellingen zijn gemaakt. "Elsschot moeten we gewoon blijven lezen. Ook in de 21e eeuw, want zoveel is er niet veranderd in die diepmenselijke gevoelens en verlangens."

""Het huis van de moskee" was het eerste boek dat ik las van Kader Abdolah en het blijft voor mij nog altijd zijn beste boek. Het is een familiekroniek, maar ook de kroniek van een tijd." De familie van tapijtverkoper Aga Djan woont met verschillende generaties in een groot huis bij de moskee en levert al jaren de geestelijke leider van de moskee. Als Khomeini aan de macht komt, verandert niet alleen de samenleving, maar ook de relaties binnen de familie en de banden met de omgeving. Vrienden worden plots vijanden en omgekeerd. "Hoe ingrijpend die veranderingen geweest zijn, ook nu nog, begrijp je door het lezen van dit boek."

De Perzische cultuur heeft De Aguirre altijd geïntrigeerd. "Onder meer door Farah Diba, de vrouw van de sjah. Ik vond het als kind fantastisch dat zij dezelfde naam als ik droeg, weliswaar anders geschreven. Maar het is ook door de schrijver dat ik dit werk koester. Nederlands leren met Jip en Janneke en zoveel jaren later boeken schrijven in een taal die niet je moedertaal is, vind ik bewonderenswaardig."

Ook het verhaal van Amos Oz is een familiekroniek die meer is dan het verhaal van één enkele familie. De auteur vertelt het verhaal van zijn voorouders die vele generaties terug vanuit Odessa via Polen en Praag in Jeruzalem terechtkwamen. In die 120 jaar neergepende familiegeschiedenis zit ook de hele geschiedenis van de staat Israël. Wat eraan vooraf ging en wat het teweeg bracht.

"Die historische gebeurtenissen verweven met heel persoonlijke verhalen is de manier waarop ik graag geschiedenis lees. Er staat trouwens een prachtige passage in het boek, die ik al enkele keren voorgelezen heb aan studenten die wilden leren interviewen. In dat stuk vertelt Amos Oz waarom zijn grootvader zoveel succes had bij de vrouwen. Hij kon namelijk bijzonder goed luisteren."

Eduardo Galeano was een Uruguayaans journalist en schrijver die in ballingschap in Europa leefde. Zijn meest bekende werken zijn "Kroniek van het vuur" en "De aderlating van een continent", waarin hij de geschiedenis van Latijns-Amerika vertelt. "Het boek der omhelzingen" is meer een persoonlijk boek. Het is een collage van teksten en tekeningen. De teksten zijn enorm divers: soms enkele poëtische regels, dan weer een tekst over wat hij heeft gelezen in de krant of op een muur en af en toe krijg je een weergave van gesprekken.

"Een van die teksten gaat over Fernando, een man die net als Galeano voor de dictatuur in Uruguay was gevlucht en in België was terechtgekomen. Hij was een verbindingsman voor de linkse guerrillabeweging Tupamaro’s. Ik heb Fernando in de jaren 80 leren kennen. Hij kwam elke vrijdagavond op bezoek bij een bevriend koppel. Het was een heel lieve man, maar je voelde dat hij zijn land en zijn familie miste. De auteur Eduardo Galeano leefde in die periode als balling in Spanje en Fernando is hem daar gaan opzoeken. De passage in het boek gaat over een van die ontmoetingen. Het voelt heel bijzonder aan om in een boek een stuk te lezen over iemand je zelf hebt gekend. Het is niet alleen om die reden dat ik het boek koester, maar ook omdat Galeano aantoont dat wie goed kijkt en luistert overal materiaal kan vinden om over te schrijven."

"Van Connie Palmen had ik liever geen titel genoemd, want ik vind het moeilijk om één boek te kiezen uit haar oeuvre." Sinds De Aguirre "De vriendschap" heeft gelezen, leest ze alle boeken die van de auteur verschijnen.

Zoals de titel het enigszins doet vermoeden, staat in deze roman de ontwikkeling van de vriendschap tussen twee vriendinnen centraal. Ze zijn elkaars tegengestelden: gezet versus tenger, woordblind versus taalvaardig, sensitief versus ongevoelig. Maar ondanks alle verschillen, hebben ze ook enkele raakvlakken. Zo zijn beiden verslaafd, de een drinkt en de ander eet, en zoeken ze naar de betekenis van elkaars uiterlijk, uitingen, handelingen, verslaving en verhoudingen. Ze doen dat in die mate dat hun vriendschap eronder dreigt te bezwijken.

"Ik geef het toe: niet alle boeken van Palmen zijn even sterk. Toch blijf ik haar bewonderen om haar schrijfstijl, haar présence. Het is een schrijfster die aan een verhaal een diepere filosofische laag kan geven, wat me bij het lezen nu en dan een pen doet nemen om één van haar zinnen over te schrijven. In wat Palmen schrijft, herken je wat je zelf voelt, maar besef je ook dat je het zelf nooit zo goed had kunnen beschrijven."