"Ik diende geen klacht in, daarna verkrachtte hij iemand anders": heeft klacht indienen na seksueel geweld zin?

In de videoreeks ”faqda” behandelt Studio Brussel-radiopresentatrice Flo Windey vragen die leven bij jongeren.  Eén van de vragen die vaak terugkomen: heeft het zin om een klacht in te dienen na seksueel geweld? Nog al te vaak komen daders er vanaf met een lichte straf. Daarom stellen jongeren zich de vraag of het effectief iets uitmaakt als ze een klacht zouden indienen.

Naar schatting dient slechts 10 procent van de mensen klacht in na seksueel geweld. Veel jongeren doen geen aangifte na aanranding omdat er een gebrek is aan bewijs.  Zo ging het ook bij Kadir Pinar (20).  Hij werd verkracht en deed een half jaar na de feiten aangifte bij de politie. Enkele maanden later kreeg hij een brief in de postbus waarin stond dat zijn zaak geseponeerd was. Toch is hij blij dat hij de aangifte deed: "Ik ben blij voor mezelf dat ik het gedaan heb: het was goed voor mijn mentaal welzijn om te weten dat ik er iets mee deed. Maar natuurlijk is het wel een klap dat er niets verder gebeurd is met mijn klacht." 

Kadir vond het als man ook een extra drempel om klacht in te dienen: "In onze opvoeding leer je wat 'mannelijkheid' is  en vanaf je slachtoffer wordt en ermee naar buiten wil komen dan hebben heel wat mensen de indruk dat dat niet strookt met wat 'man zijn' is en dat vind ik compleet fout. Mensen moeten zich bewust zijn dat ook mannen slachtoffer kunnen zijn. Het kan echt iedereen overkomen."

Naast het aantal aangiftes is er natuurlijk ook een groot "dark number". Dat zijn feiten die niet geregistreerd werden. Ook Sophie Van Reeth (22) legde geen klacht neer. Ze deed dat niet omdat ze niet besefte dat ze slachtoffer was van seksueel geweld. "Ik heb me een tijdje heel schuldig gevoeld, omdat ik weet dat de persoon die mij dat aangedaan heeft, dat ook aan andere mensen heeft aangedaan. Ik heb mezelf daar heel lang de schuld van gegeven." Toch diende ze tot op vandaag geen klacht in: "Ik ben er nog steeds niet aan toe. Ik weet dat ik mensen misschien zou kunnen helpen door een klacht in te dienen, maar ergens is het ook niet onze verantwoordelijkheid. Wel die van de dader."

Een klacht indienen is niet simpel: de drempel om het politiebureau binnen te lopen is vaak te groot.  Daarom werden er in 2017 drie Zorgcentra na Seksueel Geweld opgericht. Ondertussen zijn er al zes. Op die plaatsen (in Antwerpen, Gent, Roeselare Brussel, Luik en Charleroi) kan je 24 uur per dag, 7 dagen op 7 terecht. Je hoeft er geen klacht neer te leggen, maar kunt er terecht voor een gesprek met een psycholoog en er zijn forensisch verpleegkundigen aanwezig die eventueel bewijsmateriaal kunnen verzamelen. Als je wil, kan je er ook een klacht neerleggen bij de zedeninspecteur. Als je dat niet meteen wil, dat hoeft dat niet. Al het bewijsmateriaal wordt 6 maanden bewaard.

In totaal zijn er 115 zedeninspecteurs. Zij zijn gespecialiseerd in het behandelen van zedenzaken. Zij gaan in gesprek met de slachtoffers om op deze manier zo gedetailleerd mogelijk te weten te komen wat er precies gebeurd is. Ook zij benadrukken het belang van klacht in te dienen. Joachim Bodere, coördinator zedeninspecteurs: "Hoe meer mensen klacht indienen, hoe groter de poule van spooropnames. Zo kunnen we soms linken leggen tussen verschillende dossiers en een onbekende dader toch nog vatten. Het is dus belangrijk voor jezelf, maar ook voor andere toekomstige slachtoffers."

Vorige week nog werd een groen licht gegeven voor een strenger seksueel strafrecht. In dat recht wordt de focus gelegd op "seksueel zelfbeschikkingsrecht" en ook de straffen zullen strenger worden.

Toch is het volgens advocate Nina Van Eeckhaut nog niet genoeg: "De moeilijkste boodschap die ik vaak moet brengen, is om aan een slachtoffer die weinig bewijs heeft, te zeggen: dit zou wel eens richting een buitenvervolginstelling kunnen gaan. Ook de nieuwe wet gaat daar niks aan kunnen veranderen. Als het woord tegen woord is en er geen getuigen zijn, dan is het heel moeilijk." 

Dat veel zaken geseponeerd worden, hoeft volgens de advocate wel geen reden te zijn om geen klacht in te dienen: "Het is niet omdat een dader op het einde van de rit vrijuit gaat, dat die niet "geresponsabiliseerd" kan worden, dat die niet ergens doorheen het traject misschien voor zichzelf de vraag zal stellen: was dit wel ok? Kon zij wel toestemming geven? Als we dat bewustzijn kunnen aanscherpen, dan denk ik dat we toch een stap verder zijn."

De gevolgen van seksuele aanrading zijn groot. Volgens de UGent blijkt dat 12 procent van de slachtoffers al een zelfmoordpoging ondernomen heeft. En 60 procent van de slachtoffers worstelt met depressieve gedachten. Ook de mama van Wout werd 5 jaar geleden verkracht. Hij schreef een open brief nadat zijn mama recent een aanvraag tot euthanasie had ingediend. Met de brief wil hij de verregaande gevolgen van dergelijke feiten aantonen. De dader in de zaak van zijn moeder kreeg de maximumstraf van 15 jaar. Te weinig volgens hem: "Hoe worden er garanties gegeven dat een dader niet zal hervallen? Want ook die verhalen zijn schering en inslag. Ik heb daar mijn vragen bij."

Hij wil dat de straffen nog opgetrokken worden. "Ik vind dat je het kan vergelijken met moord. De mama die ik nu ken, is mijn mama niet meer. Ik ben mijn mama die ochtend verloren."