Oorlog Oekraïense stijl: generaals doden, de vijand naar de steden lokken en ‘hit en run’-acties

Het is een nieuw voorbeeld van hoe de Oekraïners de invasiemacht weten te vertragen: door de Russen te laten verdwalen. Een groep burgers en cyberspecialisten van het Oekraïense leger slaagde erin de navigatie van Russische eenheden te ontregelen. Door het contact met het Glonass-systeem (de Russische versie van gps) te verstoren, liepen de soldaten verloren. En verdwaalde militairen zijn in oorlog een gemakkelijke prooi.

De vrijwilligers van CyberPan Ukraine hebben nu het vizier gericht op het stilleggen van het vernietigende artillerievuur van de Russen. De groep zou al zwakke plekken hebben gevonden in het computersysteem waar de artillerie-eenheden gebruik van maken, melden ze aan de Amerikaanse nieuwssite Defense One. “Oekraïne heeft de klassieke oorlog overleefd en is nu in de tegenaanval”, zegt CyberPan trots op de eigen website.

Met belangstelling, verwondering én bewondering kijkt een groot deel van de wereld naar Oekraïne, dat al 38 dagen lang een nucleaire supermacht bestrijdt. Het Oekraïense leger had eigenlijk allang bezweken moeten zijn in de strijd tegen de, tenminste op papier, numeriek en technologisch veel sterkere Russische krijgsmacht. Niets is minder waar. De oorlog is de zesde week ingegaan en op Cherson na zijn nog geen grote steden gevallen.

Russische tanks blijken kwetsbaar

Sterker nog, op veel plekken zijn Oekraïense militairen en ‘burgersoldaten’ in het offensief gegaan. De grote conventionele oorlog die Moskou snel dacht te winnen, is nu deels uitgelopen op een asymmetrisch conflict waarbij Oekraïne met vooral lichte en mobiele wapens de Russische overmacht probeert te neutraliseren. De decennialang zo gevreesde tankeenheden van Rusland blijken nu opvallend kwetsbaar voor de duizenden, relatief goedkope antitankraketten die het Westen heeft geleverd.

Tot hun ergernis moeten de Russen toezien hoe reguliere Oekraïense legereenheden zich terugtrekken in de steden en een grootschalig gevecht slim uit de weg gaan. Zo’n stadsoorlog, weet Kiev, voert het Russische leger liever niet. Tegelijkertijd zijn Russische soldaten in de gebieden die ze al wel onder controle hebben het doelwit van guerrilla-aanvallen. Kleine, beweeglijke groepjes Oekraïense militairen en burgers trekken rond om de langgerekte Russische aanvoerlinies te bestoken – en daarna snel weer te verdwijnen.

Door ook achter hoge officieren aan te gaan, probeert het Oekraïense leger de Russische commandovoering te verstoren. Oekraïners weten met succes de Russische communicatielijnen te verstoren, waardoor eenheden worden gedwongen mobiele telefoons te gebruiken. Deze onbeveiligde gesprekken worden daarna afgeluisterd zodat sluipschutters kunnen toeslaan.

Sluipschutters doden Russische generaals

“Ze schakelen ze links en rechts uit”, zei oud-CIA-directeur David Petraeus onlangs over de vijf Russische generaals die al zouden zijn gedood. Volgens westerse functionarissen zijn het er inmiddels zeven. Het uitschakelen van de generaals is ook bedoeld om het moreel van de gewone soldaten te ondergraven. De boodschap van de Oekraïners: wij kunnen iedereen raken.

Petraeus, voormalig commandant van de westerse coalitietroepen in Irak en Afghanistan, wijst erop dat het “zeer, zeer ongebruikelijk” is dat een generaal in een oorlog wordt gedood. In de afgelopen vijftig jaar overkwam het de Amerikanen slechts één keer. “De Oekraïners hebben erg goede sluipschutters”, aldus Petraeus vol bewondering in een interview met CNN. 

“Oekraïne heeft geleerd van 2014, na de annexatie van de Krim, om niet meer op grote schaal de strijd aan te gaan met het Russische leger”, zegt generaal buiten dienst Tom Middendorp, tot 2017 de hoogste militair van Nederland. “Voor zo’n open, traditionele oorlog is het overwicht van de Russen te groot. Ze verschansen zich daarom in de steden. Ze dwingen het Russische leger zo tot een strijd in de stad die de Russen niet beheersen. Hun dienstplichtigen zijn namelijk getraind om in grote operaties, op bataljons-en brigadeniveau, met duizenden op open vlakten te vechten.”

Oekraïense soldaten kennen het terrein; de Russen niet

Met ‘hit en run-acties’ proberen de Oekraïners buiten de steden de Russen te treffen waar ze zwak zijn, zoals de aanvoerlijnen, zegt Middendorp. “Het voordeel hiervan is dat lokale commandanten autonoom kunnen opereren, zonder al te veel overleg met Kiev. De Oekraïners buiten hun kansen uit met deze prikacties. Wanneer de Russen reageren, zijn ze al weg. Het Oekraïense leger heeft het grote voordeel dat ze het terrein goed kennen. Ze weten met name waar ze weg moeten komen. Voor de Russen is het allemaal onbekend gebied.”

Twee landen die de oorlog nauwgezet volgen, zijn China en Taiwan. Het Pentagon benadrukte vorige maand dat de strijdwijze en de verbetenheid van de Oekraïners een voorbeeld zou moeten zijn voor Taiwan, dat al decennia bevreesd is voor een Chinese invasie. “Oekraïne is een zeer waardevolle casestudy waarom Taiwan al het mogelijke moet doen om asymmetrische capaciteiten op te bouwen”, stelde de Amerikaanse staatssecretaris Mara Karlin van Defensie onlangs in de Senaat, doelend op onder andere luchtdoelwapens en antitankraketten.  

Middendorp: “Wat Oekraïne nu laat zien, is de beste vorm van weerstand. Met de klassieke manier van oorlog voeren gaat ook Taiwan het niet redden. Het overwicht van China is te groot. De strijd in Oekraïne laat zien hoe je met name met kleinere afweersystemen, zoals antitank- en luchtdoelraketten, vrij effectief kunt zijn. Het nadeel van het verschansen in steden is wel dat het leidt tot zeer grote schade. En veel burgerslachtoffers.”