‘Ik probeer geen verwachtingen meer te hebben, en me neer te leggen bij mijn lot’: hoe Chinezen massaal moeten overnachten op kantoor

Het was zondagavond iets na halftien, toen bankmedewerker Liu (37) een telefoontje kreeg van haar baas. In Shanghai was net een lockdown aangekondigd, en de bank dreigde zonder personeel te komen zitten. Liu repte zich nog diezelfde avond naar kantoor, en woont daar nu al zeven dagen. Ze slaapt op een leunstoel in een vergaderzaal, en eet in de kantine. ‘In moeilijke tijden wat minder goed eten en slapen, dat is oké’, zegt ze. ‘Het enige probleem is dat we niet kunnen douchen.’

Zoals Liu zijn er veel werknemers die de lockdown in Shanghai op kantoor of in een fabriek uitzitten, in een poging de voor de Chinese economie belangrijkste stad aan de gang te houden. In het financiële district Lujiazui – het Wall Street van China – logeren zo’n 20.000 bankiers en beurshandelaars op de werkvloer, aldus officiële cijfers. Ook in de haven van Shanghai kunnen duizenden arbeiders niet naar huis, net als in de fabrieken van Pegatron (een toeleverancier van Apple) en SMIC (computerchips).

Slaapzakken

Het ‘gesloten-lussysteem’, waarbij werknemers in de bubbel van hun bedrijf verblijven, maakt in grote delen van China opgang. Voor veel bedrijven is het de enige manier om te functioneren te midden van lockdowns en covidrestricties. Bosch Unipoint, een producent van auto-onderdelen, zorgt dat zijn fabrieken voldoende voorraad hebben om vier weken lang arbeiders te huisvesten. Anderen melden dat ze slaapzakken en toiletartikelen hebben gekocht, en slaapplekken inrichten.

China kampt sinds drie weken met de grootste coviduitbraak sinds het begin van de pandemie in Wuhan, in 2020. Tal van steden hebben lockdowns en reisbeperkingen ingevoerd, maar krijgen de omikronvariant moeilijk onder controle. Zondag werden in China 13.287 lokale besmettingen gemeld, het hoogste aantal sinds februari 2020, waarvan 8.226 in Shanghai. Ook in de provincie Jilin (4.455 besmettingen) slagen de autoriteiten er al weken niet in om het virus in te dammen.

Het meest ontluisterend is de situatie in Shanghai, het commerciële hart van China, waar de lokale autoriteiten altijd zwoeren dat zij nooit in lockdown zouden gaan. Overweldigd door omikron kondigden zij op 24 maart alsnog een ‘gefaseerde lockdown’ aan, waarbij Shanghai in twee stappen werd afgesloten, telkens vier dagen. In de praktijk zijn die afsluitingen in veel stadsdelen verlengd, waardoor Shanghai nu zo goed als volledig in lockdown zit.

De stad die nooit in lockdown zou gaan, blijkt bovendien niet goed voorbereid nu het wel gebeurt. Veel inwoners klagen over voedseltekorten en over een gebrek aan medische hulp, waardoor al doden vielen. Inwoners zetten ook vraagtekens bij de officiële cijfers, en The Wall Street Journal onthulde een grote coviduitbraak in een verzorgingstehuis. Toch lijken de Chinese autoriteiten aan het zerocovidbeleid vast te houden, vooral omwille van de lage vaccinatiegraad onder ouderen.

Volgens experts zou Shanghai nog tot eind april of begin mei nodig hebben om de huidige uitbraak te overwinnen. Dat is een klap voor de miljoenenstad, die niet alleen als China’s financiële centrum fungeert, maar ook als belangrijke haven en industriegebied. De stad was vorig jaar goed voor 3,8 procent van het Chinese BNP. Tal van investeringsbanken lieten al weten dat zij het Chinese groeidoel van 5,5 procent – reeds laag voor Chinese begrippen – dit jaar niet langer haalbaar achten.

Olympische Winterspelen

Om de economische schade te beperken, proberen veel bedrijven hun werkzaamheden in een gesloten-lussysteem voort te zetten. Daarbij kopiëren ze in zekere zin het model van de Olympische Winterspelen: zoals sporters daar in een afgesloten bubbel aan wedstrijden konden deelnemen, zo kunnen werknemers in een bedrijfsbubbel aan de slag blijven. De werknemers worden ook dagelijks getest.

Veel werknemers uiten begrip voor de situatie, zeker als ze een toelage krijgen. Maar op sociale media zijn ook klachten te lezen. Sommige arbeiders worden bedreigd met ontslag als ze naar huis willen, andere worden in erbarmelijke omstandigheden ondergebracht. Een medewerker van een autobedrijf, die online een dagboek bijhoudt, beschrijft hoe zijn collega’s aanvankelijk geen dekens kregen, en door de ongezonde maaltijden steeds meer last kregen van kwaaltjes. Het lastigste: hij zou aanvankelijk tien dagen moeten blijven, maar dat is ondertussen verlengd naar 25 dagen.

Ook bankmedewerker Liu helpt haar bedrijf graag uit de nood, maar heeft moeite met de onzekerheid. ‘Normaal mochten we vandaag naar huis, en gisteren begon ik al te verlangen. Maar afgelopen nacht hoorden we dat de lockdown langer zal duren. Ik probeer geen verwachtingen meer te hebben, en me neer te leggen bij mijn lot. Ik ben er mentaal op voorbereid dat ik hier nog een paar dagen moet blijven. Dat het nog veel langer kan duren, daar probeer ik niet aan te denken.’

Geen oplossing

Volgens economen kan het gesloten-lussysteem verlichting bieden aan bedrijven, maar is het geen structurele oplossing voor de Chinese economie. Bedrijven kunnen wel blijven produceren, maar krijgen hun producten moeilijk bij hun klanten. De haven van Shanghai is open, maar vrachtwagens raken er door de strenge restricties nauwelijks binnen of buiten. Ook zijn bedrijfsbubbels niet mogelijk in horeca en winkels. Shanghai heeft 20 miljard euro aan steunmaatregelen beloofd.

Het aanhouden van het zerocovidbeleid, dat met omikron tot steeds meer lockdowns dreigt te leiden, baart heel wat bedrijfsleiders in China zorgen. ‘Terwijl de meerderheid van de landen in de G20 afstand neemt van lockdowns, houdt China vast aan zijn oude gereedschapskist van zerotolerantie en draconische maatregelen’, aldus Jörg Wuttke, voorzitter van de Europese Kamer van Koophandel in China. ‘We vrezen dat we mogelijk het begin van een omikroncrisis zien in China.’