Kinder- en jeugdtrauma’s verhogen risico op MS, blijkt uit grootschalig onderzoek

Uit onderzoek bleek eerder al dat chronische stress in verband kan worden gebracht met een slechte geestelijke en lichamelijke gezondheid. Stressvolle levensgebeurtenissen kunnen dan weer opflakkeringen uitlokken bij MS-patiënten. Bij de auto-immuunziekte valt het immuunsysteem van het lichaam ten onrechte zenuwcellen aan en vernietigt de beschermende myelinelaag die hen omringt, wat kan leiden tot chronische pijn, spierkrampen, gevoelloosheid en zelfs verlies van gezichtsvermogen.

Een studie van bijna 78.000 Noorse vrouwen heeft nu ontdekt dat jeugdtrauma’s, in het bijzonder blootstelling aan emotioneel, seksueel en fysiek misbruik tijdens de kindertijd, het risico op MS kunnen verhogen. “Misbruik, verwaarlozing en disfunctioneren van het huishouden zorgen allemaal voor extreme vormen van stress. Een van de oorzaken van MS”, legt een team van medische onderzoekers, geleid door Karine Eid van het Haukeland University Hospital in Noorwegen, uit in een nieuw artikel dat werd gepubliceerd in het Journal of Neurology Neurosurgery & Psychiatry. 

Uit een baanbrekend onderzoek uit 2009 van de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) bleek al dat hoe meer misbruik mensen als kind hadden meegemaakt, hoe groter de kans was dat ze tientallen jaren later in het ziekenhuis zouden belanden voor een van de 21 auto-immuunziekten.

Om de verbanden tussen de aandoening en jeugdtrauma’s te onderzoeken, kruisten de onderzoekers gegevens van een landelijke Noorse studie die zwangere vrouwen volgde van 1999 tot 2018 met ziekenhuisregisters en een nationaal register van MS-diagnoses in Noorwegen. Vrouwen die blootgesteld waren aan emotioneel en seksueel misbruik vóór de leeftijd van 18 jaar hadden een verhoogd risico op het ontwikkelen van MS in het latere leven, zo bleek uit de analyse. Van de 300 vrouwen in de studie die MS ontwikkelden, meldde bijna één op de vier een geschiedenis van misbruik in de kindertijd toen ze werden gerekruteerd voor de studie.

Het verband tussen trauma en MS was het meest uitgesproken bij vrouwen die seksueel misbruik hadden meegemaakt (65 procent verhoogd risico op het ontwikkelen van MS), en bij degenen die aan meer dan één soort trauma waren blootgesteld (tussen 66 en 93 procent verhoogd risico).

Een manier om de gegevens te interpreteren is dat jeugdtrauma’s en latere stress het risico op MS kunnen vergroten bij mensen met een onderliggende vatbaarheid voor de aandoening, hetzij genetisch bepaald, hetzij door levensstijlfactoren. Onderzoekers denken dat trauma de stressrespons van het lichaam kan overprikkelen of het immuunsysteem kan verstoren, waardoor het lichaam in een verhoogde staat van chronische stress en ontsteking terechtkomt die tot ziekte leidt. Gezien het verband tussen jeugdtrauma’s en chronische gezondheidsproblemen zoals hartaandoeningen, diabetes, depressie en zwaarlijvigheid - waarbij ook ontstekingen een rol spelen - is dit zeker aannemelijk.

Maar het ontwarren van het effect van trauma en stress bij MS wordt bemoeilijkt door het feit dat er veel mogelijke oorzaken voor de raadselachtige ziekte zijn, bijvoorbeeld een gebrek aan zonlicht of te veel luchtvervuiling. Wel suggereren de onderzoekers dat onze kinder- en jeugdjaren een belangrijke periode kunnen zijn, ongeacht de risicofactoren die een rol spelen. “Een beter begrip van de risicofactoren en de timing van blootstelling aan risico’s kan deuren openen voor preventie en meer inzicht geven in de ziektemechanismen”, zegt Eid.

Natuurlijk is het belangrijk op te merken dat observationele studies zoals deze geen oorzaken kunnen vaststellen, maar alleen kunnen wijzen op associaties tussen vroege levensomstandigheden en ziekte. Toch zou een groter bewustzijn bij medisch personeel van de rimpeleffecten van jeugdtrauma’s een wereld van verschil kunnen maken in het leven van mensen. 

De onderzoekers stellen dat er heel wat delicate nuances in het spel zijn, maar zeggen dat gezien de groeiende wereldwijde last van MS en de levenslange gevolgen van jeugdtrauma’s, de bevindingen van de studie zeker verder onderzoek naar de verbanden tussen de twee rechtvaardigen.