Hoe komt het dat Ferrero al vier maanden wist van salmonella en Kinder Surprise-eitjes toch in de winkel bleven liggen? “Bij kwaad opzet wachten zware boetes”

Het was de Britse voedselveiligheid die als eerste met bewijzen kwam dat de opstoot van salmonellabesmettingen in het Verenigd Koninkrijk — er zijn al 134 meldingen — toe te wijzen is aan de Ferrero-fabriek in Aarlen. Dat bleek uit DNA-analyse van zieke patiënten — er liggen zelfs kinderen met bloederige diarree in het ziekenhuis — en DNA-stalen van de productiesite. Ook uit gesprekken met zieken bleek dat ze opvallend vaak Kinder Surprise hadden gegeten en de chocolade eieren voor de Britse markt komen uitsluitend uit ons land. Daarna kwam Ferrero zelf op de proppen met een persbericht. Daarin legt het voedingsconcern uit dat de oorzaak van een salmonella-uitbraak in de fabriek in Aarlen een filter van twee grondstoffenreservoirs is en dat de besmetting op 15 december — dus bijna vier maanden geleden — ter plaatse is vastgesteld. “Materialen en afgewerkte producten werden geblokkeerd en niet geleverd”, klinkt het bij Ferrero. Het bedrijf zegt de filter niet meer te gebruiken en de controles op de producten “aanzienlijk” te hebben verhoogd.

Volgens de Britse gezondheidsautoriteiten is het eerste geval van salmonella op 7 januari gedetecteerd. Het blijft dus gissen wat er precies is gebeurd. Behalve een “we betreuren deze zaak ten zeerste” geeft het bedrijf geen verdere uitleg. In Aarlen noteert een telefoniste netjes persvragen om ze door te sturen naar het hoofdkwartier in Brussel, maar daar geven ze er geen gevolg aan en blijft de telefoon op de haak.

Hoe kan het dat een bedrijf al maanden geleden een salmonellabesmetting heeft vastgesteld en dat er desondanks nu al in acht landen — Australië voegde zich als laatste bij het rijtje — zieken vallen? Professor voedselveiligheid Benedikt Sas (UGent) heeft er ook het raden naar. “Normaal kan het niet dat er na een staalname met een salmonellabesmetting toch nog besmette producten het bedrijf verlaten”, zegt hij. “Wanneer je zoiets als bedrijf vaststelt, dan moet je dat traceren. Het kan dus bijna niet anders dan dat ze ook de loten van voor 15 december hebben geanalyseerd en die testresultaten moeten dan negatief zijn geweest, want anders hadden ze meteen een grote terugroepactie gedaan. Het moet zijn dat ze hebben gedacht dat alles oké was, terwijl er dus wel degelijk iets door de mazen van het net geglipt is. Zijn de controles niet correct gebeurd of is er een fout gemaakt in de analyse ervan? Ik ga er wel van uit dat het bedrijf zich van geen kwaad bewust was. Mocht dat niet zo zijn, dan staan daar zware boetes op. Dat moet onze voedselveiligheid nu controleren. ”

Het voedselagentschap FAVV bevestigt dat het onderzoekt wat er precies is fout gelopen bij Ferrero in Aarlen. “Sowieso moet een voedingsbedrijf het registreren wanneer er zich een salmonellabesmetting voordoet, maar als het intern gebeurt en er geen leverancier bij betrokken is, dan is er geen meldingsplicht zolang ze het zelf kunnen oplossen”, zegt woordvoerster Hélène Bonte. “Onze inspecteurs gaan nu al die analyses en interne controles van lange tijd bekijken en zo nagaan of het bedrijf goed heeft gehandeld.”

Toch blijft de aanpak van de crisis door de multinational op z’n minst verbazend. Het bleef dagenlang oorverdovend stil en slechts na aandringen van het FAVV kwam het bedrijf boven water met een lijst van producten die uit voorzorg werden teruggeroepen. Er kwam ook een telefoonnummer waarop klanten meer info kregen, maar dat blijkt een maat voor niets (zie kader). Aan crisiscommunicatie lijken ze niet te doen bij Ferrero en volgens professor retailmanagement Pierre-Alexandre Billiet (Solvay Business School) zou dat weleens een bewuste strategie kunnen zijn. “Ze moeten aan hun wettelijke verplichting voldoen met de melding van de terugroepactie en de mogelijkheid bieden aan de consument om de goederen in te ruilen, maar ze zijn niet verplicht om de dialoog met de klanten aan te gaan of om daar nog verder op te reageren. Zo’n terugroepactie kost miljoenen en veel bedrijven communiceren daar met lange tanden over. Nu is die salmonellabesmetting groot nieuws, maar tenzij het helemaal fout loopt, zijn veel mensen dat over een half jaar vergeten. En dan heeft het bedrijf nog eens het voordeel dat veel consumenten de link niet leggen tussen Ferrero en hun producten als Nutella en Kinder Surprise.”

Lees ook: Hoe is het gesteld met onze voedselveiligheid en de controle daarop?