De ‘kokette dame’ die al 5.000 Russische oorlogsmisdaden registreerde: dit is procureur-generaal Iryna Venediktova

Haar bureau in Kiev heeft ze op veiligere afstand van het raam weggeschoven, zodat ze niet gewond raakt door glasscherven wanneer de ramen zouden springen door een explosie. En wanneer ze buitengaat, trekt ze eerst haar kogelvrije vest aan. Het staat in schril contrast met de kokette dame, zoals de Oekraïners haar in 2019 leerden kennen toen ze mee op campagne trok met presidentskandidaat Volodimir Zelenski.

Zelenski won die verkiezingen en Iryna Venediktova raakte als volksvertegenwoordiger verkozen. Terwijl dat nooit haar plan was. Venediktova was een juriste pur sang. Met glans afgestudeerd aan de universiteit van Charkov. Dan daar blijven doceren en haar doctoraatsthesis over burgerrechten afgewerkt. Venediktova’s juridische kennis raakte door haar talloze publicaties snel buiten de universiteit bekend en de juriste werd gevraagd, of zeg maar gesmeekt om onder andere in het bio-ethische comité van Oekraïne te zetelen.

LEES OOK: Dodentol raketaanval op treinstation in Kramatorsk stijgt tot 50

Eén voorwaarde

President Zelenksi kon haar overtuigen om helemaal uit de academische wereld te stappen en de post van procureur-generaal te aanvaarden. Ze had één voorwaarde: ongebonden kunnen werken. Dat mocht. En dat was nodig, want Venediktova was vast van plan om één van de rotste plekken van het systeem aan te pakken: corruptie. Ze organiseerde een team corruptiejagers die maandelijks aan haar rapporteerden. Toen in één van die rapporten de naam van een eigen partijgenoot opdook (Oleksander Yurchenko), liet ze die zonder pardon oppakken. Die Yurchenko “verkocht” postjes bij de overheid aan 10.000 euro het stuk.

Nog voor de Russische soldaten de eerste bottine in Oekraïne hadden gezet, kreeg Iryna Venediktova de opdracht de oorlogsmisdaden te registreren. “Omdat we wisten dat de Russen zich oppermachtig zouden voelen en alle regels van het oorlog voeren aan hun laars zouden lappen”, zei Iryna Venediktova onlangs in een interview met de Franse pers. “En we hadden gelijk. Al vanaf de eerste dag zijn de Russen beginnen te verkrachten en stelen, en burgers beginnen dood te schieten. Omdat ze dachten: over twee weken is Oekraïne ingelijfd en kan niemand ons nog iets doen.”

Ondertussen heeft Iryna Venediktova met haar team al 5.000 misdaden geregistreerd. Ze deelt ze in drie categorieën in: oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en genocide. Journalisten vroegen haar wat het verschil is tussen de eerste twee categorieën. “Eén hospitaal in een stad bombarderen is een oorlogsmisdaad. Alle hospitalen, kindercrêches en scholen bombarderen in een stad, dat is een misdaad tegen de menselijkheid.”

Gecrasht

Iryna Venediktova zegt dat ze als juriste neutraal moet zijn. Maar soms is dat niet vol te houden. Eén keer is ze gecrasht: toen ze in de buurt van Marioepol een meisjes van acht vonden dat door de belegering van de stad overleed aan uitdroging. “Hoe wreed kan je zijn als je een kind zelfs geen water wil geven?” Iryna Venediktova en haar man Denis Kolesniikov, een cyberpolitieagent, hebben een tienerzoon en -dochter.

De procureur-generaal is ervan overtuigd dat haar land de oorlog zal winnen. Of de oorlogsmisdadigers daarna voor het oorlogstribunaal in Den Haag zullen verschijnen, is niet haar eerste zorg. “We gaan hoe dan ook voor onze eigen rechtbanken processen inleiden.”