Intimi over de ‘meest gehate president’ en de volgende revolutie in Frankrijk: ‘Ik weet niet wanneer het zal ontploffen. Maar op een dag zal het gebeuren’

Op een zonnige lenteochtend op de Parijse Linkeroever is le tout Paris uitgedost in de chicste rouwkledij voor de uitvaart van de nationale lieveling, Jean-Pierre Pernaut, die op 71-jarige leeftijd stierf aan de gevolgen van longkanker. Hij was een held van het Franse hinterland, presenteerde drie decennia lang het middagnieuws en stond ervoor bekend dat hij door het grimmige wereldnieuws rushte om dan liefdevol stil te staan bij verhalen over schaaldieren, de terroir en kaas.

“Kijk, daar is Sarko!”, roept een toeschouwer vanachter een metalen hek bij de Sint-Clotildekerk. De ex-president, Nicolas Sarkozy, is net aangekomen met zijn vrouw, Carla Bruni, een chansonnière en voormalig fotomodel, haar gezicht half verborgen achter een donkere sjaal en een grote zonnebril. Dan verschijnt er een elegante blonde vrouw in een lange zwarte jas. Het is de 68-jarige Brigitte Macron, een voormalige lerares en nu de première dame. “Wat is ze mooi!”, roept een vrouw uit aan mijn rechterkant. “Maar waar is Manu?”

Toen hij tot president werd verkozen in 2017, beloofde Emmanuel Macron een Franse renaissance, veel modernisering en een golf van hervormingen en was hij de jongste Franse leider sinds Napoleon. Vandaag is hij op zijn 44ste na vijf jaar protest en stakingen ook de meest gehate geworden. Zelfs nu Frankrijk na de pandemie weer herademt blijft het klimaat er donker en gevaarlijk, verscheurd als het land is over issues als de nationale identiteit en immigratie. 

Met de presidentsverkiezingen in aantocht is Macron op zijn hoede voor menigten en worden zijn uitstapjes buiten de paleismuren steeds nauwgezetter in scripts uitgestippeld. In een ongewone presidentsrace die wordt overschaduwd door de oorlog in Oekraïne weigert hij aan elk debat deel te nemen voor de eerste stemronde van zondag, waaruit dan de twee best scorende kandidaten worden aangewezen die over twee weken de degens kruisen in een laatste ronde.

Macron kan Pernauts begrafenis niet bijwonen, maar twee dagen eerder verschijnt hij wel op zijn eerste campagnemeeting, of zijn ‘gesprek’ zoals het evenement werd aangekondigd, in Poissy, een voorstad van Parijs, een uur verwijderd in noordwestelijke richting. Hij draagt zijn favoriete marineblauwe pak en laat een stralende glimlach zien, maar hij klinkt bijna berouwvol. “Ik sta hier met veel nederigheid”, bekent hij aan een zorgvuldig geselecteerd publiek dat in dit lokale culturele centrum bijna minder talrijk is dan het legioen podiumtechnici, persmedewerkers en veiligheidsmensen. Het voelt meer aan als een filmset dan een politieke meeting wanneer de lokale burgemeester, die als chatshow-gastheer optreedt, voorgeselecteerde vragen aan de president voorlegt. Op een gegeven moment komt een jonge Macronista-technicus in paniek op me af: “Je moet verhuizen, je zit in alle shots.”

Zichtbaar verouderd

Macron is zichtbaar verouderd sinds ik hem laatst zag vijf jaar geleden, met groeven die zijn ooit jongensachtig gezicht beginnen te markeren. De gebeurtenissen hebben hun tol geëist, van de gewelddadige rellen en de pandemie tot het grootste conflict in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. Toen genoot de betweterige president er nog van om van zijn wolk te komen en met gewone stervelingen te praten. Nu niet meer.

Nagemaakte guillotines en dummy’s van de hoofden van hemzelf en Brigitte op een spies verschenen in het straatbeeld tijdens de protesten van de gele hesjes die vijf maanden lang zijn presidentschap teisterden nadat in november 2018 een stijging van de brandstofprijs en een lagere snelheidslimiet op secundaire wegen de lont in het kruitvat stak.

Kreten als ‘Dood aan de koning’ werden gehoord en bij één voorval werd de gepantserde Citroën van de president omstuwd door een menigte die op het dak en de ramen bonkte, en op de banden schopte. “Ik dacht dat ze me gingen lynchen”, zou hij hebben gezegd tegen Brigitte toen hij later die dag naar het Élysée terugkeerde. Vorig jaar verkocht een man die connecties had met de gele hesjes hem een slag in het gezicht toen hij zich in een stad in het zuidoosten van Frankrijk tussen de menigte begaf.

De man die door de pers ooit als de oppergod ‘Jupiter’ werd omschreven en die in mei 2017 de overwinning behaalde onder de vlag van een centristische beweging die hij nauwelijks een jaar eerder had gesticht, is van de Olympus getuimeld. Ongetwijfeld spijt het hem nu dat hij ooit een werkloze tuinier die hij ontmoette op een tournee in 2018 vertelde dat hij maar de straat hoefde over te steken of hij zou een job in de horeca- of bouwsector vinden. Terwijl hij campagne voerde voor de presidentsverkiezingen in 2017, maakte hij mensen woest met zijn neerbuigende uitlatingen over “leeghangers”, over mensen die “niets” zijn en over hun “onhervormbaar land”. Het versterkte zijn imago van iemand die minacht en afstandelijk is.

Maar ondanks al die woede en tenzij er een buitengewone stunt in de maak zou zijn, wordt van deze kunstminnende voormalige Roth­schild-bankier en minister van Financiën verwacht dat hij nog eens zal opstaan en de eerste president zal worden in de laatste twintig jaar die een tweede termijn in de wacht sleept tijdens de tweede stemronde op 24 april.

Dat heeft hij vooral te danken aan het falen van zijn tegenstanders. Want ondanks haar inspanningen om haar uiterst rechtse partij, het Rassemblement National, te ontgiften wordt Marine Le Pen, die op de tweede plaats volgt, volgens de peilingen nog steeds beschouwd als een bedreiging voor de democratie.

Een meer plausibele uitdager, Valérie Pécresse, een conservatieve voormalige onderwijs­minister onder Sarkozy, heeft haar aanhang ontgoocheld met een matte lancering en haar gebrek aan charisma. Ze slaagt er niet in haar campagne op gang te trekken. Evenmin waren de andere, luidruchtigere campagnevoerders daartoe in staat. We spreken dan over Éric Zemmour, de ‘Franse Trump’, een televisiecoryfee en anti-immigrantenfanaat, en de uiterst linkse Jean-Luc Mélenchon, een NAVO-hatende voormalige fan van Vladimir Poetin die nostalgie naar de revolutie laat doorklinken en de elite wil wegvagen.

Chronisch allergisch

Verandering in Frankrijk ging vaak gepaard met lynchende menigten en bloedvergieten en daarom zit vrees voor de menigte gecodeerd in het DNA van Franse presidenten. Als correspondent voor de Sunday Times in Parijs tussen 2001 en 2016, heb ik er drie gevolgd: de gaullist

Jacques Chirac, die verslingerd was aan sumoworstelen; Sarkozy, met wiens voorliefde voor blingbling de spot werd gedreven; en de scooterrijdende socialist François ‘Ik haat de rijken’ Hollande.

Ze fascineerden en schokten bij momenten de natie met hun ingewikkelde seksleven en financiële schandalen. Op de begrafenis van Pernaut werd Sarkozy verondersteld een elektronische enkelband te dragen nadat hij in september werd veroordeeld tot een jaar huisarrest voor betrokkenheid in een schandaal rond illegale campagnefinanciering, een van de vele die hem tijdens zijn presidentschap achtervolgden.

Hijzelf en zijn voorgangers werden beschimpt omdat ze het lef hadden om de bijna religieuze gehechtheid van de Fransen aan korte werk­weken en een vroeg pensioen aan te vallen, waarna ze uiteindelijk onverrichterzake hun plannen introkken. Ook het oproer bij Macrons pogingen tot hervorming toonde nog maar eens hoe chronisch allergisch Frankrijk is voor verandering. 

Het markeert ook de grenzen van het presidentiële systeem, in de praktijk een verkozen monarchie die zes decennia geleden werd opgezet voor de Vijfde Republiek en Charles De Gaulle. “Het is moeilijk om president te zijn”, legt Jean Garrigues uit, een vooraanstaand historicus die gespecialiseerd is in Franse politieke cultuur. “De president heeft meer uitvoerende macht dan vrijwel elke andere gelijkaardige functie wereldwijd, zelfs meer dan een Amerikaanse president.” De Assemblée nationale, het Franse parlement, is daarentegen een lege schelp.

Geen enkele recente Franse leider heeft deze macht met zoveel gretigheid omarmd als Macron. Hij genoot ervan om buitenlandse staatshoofden te ontvangen in het paleis van Versailles, en was verheugd dat hij, zoals de meeste van zijn voorgangers, een rol kon spelen op het wereldtoneel. Maar hij maakte ook gebruik van zijn presidentieel voorrecht om te beslissen in meer ongewone zaken, wat normaal aan panels van experts wordt overgelaten. Dat gaat van bemoeienissen over hoe de door brand verwoeste Notre Dame-kathedraal moet worden herbouwd tot wie de Opera van Parijs moet leiden.

“De president draagt voor alles de verantwoordelijkheid, daarom krijgt hij ook persoonlijk van alles de schuld”, legt Gaspard Koenig uit, een filosoof die campagne voert voor een meer participatieve democratie. “Voor elk menselijk wezen is dit een onmogelijke taak.”

François Mitterrand, de voormalige socialistische leider die de bijnaam ‘God’ meekreeg, wordt herinnerd voor zijn ‘grote werken’, zoals de reusachtige glazen piramide van het Louvre. Ook Macron heeft een passie om de Zonnekoning uit te hangen. Nergens is dit duidelijker dan in zijn aanpassingen aan het Panthéon, een monument voor de glorie van Frankrijk en de rustplaats van nationale helden als Voltaire, Jean-Jacques Rousseau en Victor Hugo.

Zingende stenen

Als ik op een avond het Panthéon bezoek, komen er hemelse stemmen uit luidsprekers die hoog in het grotachtig uitspansel verborgen zitten. De gasten zijn bijeengekomen onder de buitengewone koepel voor de eerste openbare uitvoering van een ongewone compositie van Pascal Dusapin, die in de muziekwereld beschouwd wordt als een van de grootste levende componisten. 

Macron gaf Dusapin persoonlijk de opdracht voor de koorwerken en bestelde eveneens schilderijen en sculpturen van Anselm Kiefer, de door oorlog geobsedeerde Duitse kunstenaar, een andere favoriet van het hof. De werken werden besteld om de opname in het Panthéon op te luisteren van Maurice Genevoix, een auteur die vocht in de Eerste Wereldoorlog en schreef over de verschrikkingen ervan in Ceux de 14. Het was de eerste keer in bijna een eeuw dat een Franse president de opdracht gaf voor de creatie van nieuwe werken voor dit nationaal monument. Macron was zo aangegrepen door het stuk van Dusapin dat hij opdracht gaf voor een tweede, langer koorwerk, dat nu overal om ons heen weerklinkt.

“Ik wilde de stenen laten zingen”, zegt de 66-jarige Dusapin, een rijzige figuur met impressionante manen, terwijl we onder de 80 meter hoge koepel door lopen.

Dichtbij hangen twee enorme doeken van Kiefer die een niemandsland evoceren samen met een reeks van zijn installaties die alluderen op loopgraven, met rollen verstrengelde prikkeldraad en roestig metaal ingesloten in reusachtige glazen kijkkasten. Fragmenten van Du­sapins originele werk doorspekt met de declamatie van de namen van duizenden gesneuvelde soldaten door zijn vrouw, Florence Darel, een bekende actrice, spelen telkens 15 minuten lang tijdens de openingsuren in de legendarische seculiere tempel op de linkeroever. Een computerprogramma zorgt ervoor dat geen enkele reeks noten in deze eeuwige lus ooit wordt herhaald, aldus Dusapin.

Macron was bij elke stap betrokken. “Ik heb er veel met hem over gepraat”, zegt Dusapin, verwijzend naar vergaderingen met de president, soms bij een fijne single malt whisky in het Élysée-paleis of onder de koepel van het Panthéon. De president, een volleerde pianist die ooit een prijs won aan het conservatorium van Amiens, had de gewoonte om ter plaatse te gaan om de verbazingwekkende akoestiek zelf te testen. “Van architectuur tot muziek en literatuur, hij is echt heel gecultiveerd”, zegt Du­sapin. “Hij heeft echt respect voor de waarde en de kracht van kunst.”

Uit dankbaarheid nodigde de president vorig jaar Dusapin, Darel en de Kiefers uit voor een diner bij hem en Brigitte thuis in het Elysée. Na de champagne en de tarbot schonk Macron hen wodka in uit een fles die, samen met een half dozijn borrelglaasjes, in een buitenmaats Fabergé-ei genesteld zat. Het was een geschenk van Poetin uit gelukkiger dagen toen er nog geen oorlog was.

Dusapin en Darel prijzen Macrons inspanningen om in meer dan een dozijn ellenlange telefoongesprekken de Russische president tot redelijkheid aan te sporen sinds zijn invasie in Oekraïne. “Kun je je voorstellen dat een van de andere presidentskandidaten met zo’n vertrouwen of autoriteit met Poetin praat?”, werpt ​​de 54-jarige Darel op.

De hand van Trump

Aan het begin van zijn ambtstermijn had de ambitieuze Franse leider zich naar Poetin gekeerd en hem uitgenodigd in Versailles met de bedoeling om de Europese banden met Rusland aan te halen met het oog op meer samenwerking rond het geschil over de nucleaire ambities van Iran en rond andere wereldwijde conflicthaarden. “Rusland wegduwen van Europa is een diepgaande strategische fout, omdat we het ofwel in een isolement zullen dwingen wat de spanningen verhoogt of in allianties met andere grootmachten zoals China”, verklaarde hij op een bijeenkomst van ambassadeurs in Parijs in augustus 2019. Als hij nu optreedt als de belangrijkste Europese gesprekspartner van Poetin laat hij zich inspireren door Sarkozy, die dezelfde rol speelde toen Rusland Georgië binnenviel in 2008. “Iemand moet de kanalen voor Poetin openhouden en onze president kan dat”, zegt een Franse diplomatieke bron. “Eigenlijk is hij misschien de enige die dat kan.”

Ook als de diplomatie van Macron faalt, zal het hem niet schaden. Heel anders is dat bij de pro-Poetin-populisten die erdoor in het defensief werden gemanoeuvreerd. Vorige maand moest Marine Le Pen een miljoen campagnefolders laten vernietigen waarop ze staat afgebeeld terwijl ze de Russische leider de hand schudt. De 63-jarige Zemmour maakte het zichzelf niet makkelijk toen hij tijdens een campagne de toestand in Oekraïne beschreef als een ‘afleiding’ van de belangrijkere ‘dreiging uit het Zuiden’, waarmee hij verwees naar de immigratie uit Afrika. Hij besefte niet dat de camera’s nog steeds draaiden terwijl hij ‘Putain!’ riep toen de 28-jarige Sarah Knafo, zijn campagneadviseur die tevens zwanger is van zijn kind, hem aanraadde dringend zijn opmerking terug te nemen.

Macron heeft daarentegen alle hefbomen van zijn presidentiële ambt kunnen gebruiken om boven het vulgaire gekrakeel uit te stijgen van degenen die erop uit zijn hem te onttronen. “Hij gelooft in sterk leiderschap; sterke leiders staan goed in het boek van Macron”, zegt Vincent Martigny, hoogleraar politieke wetenschappen aan de Universiteit van Nice. “En om sterk te zijn op het internationale toneel, moet je tekenen van kracht tonen”, voegt hij eraan toe, terwijl hij ons herinnert aan Macrons opvallende handdruk met Donald Trump, toen hij de Amerikaanse president versloeg in zijn eigen machtsspel door 29 seconden lang te weigeren zijn hand los te laten. “Hij weerstond de handdruk van Trump”, zegt Martigny, “en hij wilde hetzelfde doen met Poetin, om te laten zien dat hij in het Westen de sterke man is die tegenover hem staat.” Hij vervolgt: “Macron zal herverkozen worden, ook al mogen de mensen hem niet. Hij is jong, intelligent, snel en slim. Dat zijn kwaliteiten die de Fransen waarderen. Hij heeft enorme crisissen doorstaan ​​en is er nog steeds. Hij heeft het overleefd. Veel mensen zullen dat respecteren. Ze zullen zeggen: ‘Wie anders?’”

Ondanks alles heeft Macron een enigmatische kant. Sommige commentatoren hebben hem vergeleken met het roze tekenfilmfiguurtje Barbapapa uit de jaren 1970, dat voortdurend van vorm verandert en zijn naam ontleent aan het Franse woord voor roze suikerspin. “Hij heeft absoluut geen ideologische ruggengraat”, voegt Martigny eraan toe. “Als hij naar rechts moet, gaat hij naar rechts, als hij naar links moet, gaat hij naar links. Hij denkt heel gemakkelijk het ene en tegelijk het tegenovergestelde.”

In de hoop meer te weten te komen over de veelzijdige president wend ik mij tot de 71-jarige Françoise Noguès, een voormalige arts die een van de gasten is op het klankspektakel van Du­sapin. Een mannelijke bodyguard werpt een achterdochtige blik op me als ik op de moeder van de president toestap. Ze is een figuur in een donkere jas die een zwarte handtas tegen zich aangedrukt houdt, maar ze glimlacht vriendelijk. Ze moet wel onder de indruk van de jongen zijn, nu hij na zo’n stormachtige carrière dit niveau heeft bereikt, wil ik weten. Ze knikt en lacht, maar vertelt dan hoe zenuwslopend het is geweest om haar zoon beschimpt en bedreigd te zien worden door de gele hesjes. Ze steekt lachend een hand op: “Kijk, ik ben mijn nagels kwijt. Ik verdraag het niet meer om het nieuws aan te zetten.”

Hecht koppel

Een biografie over Macron, waarin wordt beweerd dat haar zoon niet meer met haar praat en vooral door zijn grootmoeder was groot­gebracht, maakt haar kwaad. “Het is gewoon niet waar”, vertelt ze, en ze voegt eraan toe dat zij en haar zoon vaak met elkaar praten en elkaar berichten sturen.

Over de relatie met de première dame, die verliefd werd op haar 24 jaar jongere zoon terwijl ze hem drama onderwees op school, zegt ze: “Brigitte en ikzelf zijn goede vriendinnen” en ze voegt er lachend aan toe: “We zijn bijna even oud.”

Dat is niet de enige rariteit in het leven chez les Macrons. Twee van Macrons stiefkinderen, Laurence, een cardiologe, en Sébastien, een ingenieur, zijn ouder dan hijzelf. Zijn vader, Jean-Michel, een professor in de neurologie, hertrouwde na zijn scheiding van Noguès en zo heeft Macron ook een stiefbroer van 15 jaar.

Er is niets waar Frankrijk meer van smult dan van een liefdesverhaal en Macrons verliefdheid op Brigitte Trogneux, zoals ze heette toen hij haar ontmoette op zijn vijftiende op de jezuïetenschool in Amiens, kent zijn gelijke niet. Brigitte was toen gehuwd met André-Louis Auzière, een bankier, en was al een moeder van drie kinderen. De toekomstige president zat in dezelfde klas als Laurence Auzière, een van Brigittes twee dochters en bracht vele uren door in haar huis dat in de buurt lag. “Ik dacht dat hij verliefd was op Laurence”, zegt Noguès, die nu in Parijs woont.

Over de relatie tussen de adolescent en zijn naschoolse dramalerares werd schande gesproken in Amiens. Noguès en haar echtgenoot drongen bij hun zoon aan dat hij haar tot zijn achttiende niet meer zou zien. “Hij antwoordde dat hij nog liever zijn studies opgaf dan van haar gescheiden te worden”, herinnert Noguès zich. “Ook Brigitte zei dat ze dacht dat afscheid nemen onmogelijk zou zijn.”

De toekomstige president werd naar Parijs gestuurd om zijn school af te maken aan een prestigieus lyceum, Brigitte bezocht hem tijdens de weekends en scheidde uiteindelijk van haar man, die in 2019 op 69-jarige leeftijd stierf.

Tijdens de huwelijksreceptie in Le Touquet in 2007, zou Macron in een speech na het diner zich tot Brigittes familie hebben gewend met de woorden: “Dank u dat u ons hebt aanvaard en van ons hebt gehouden zoals we zijn. In het bijzonder wil ik de kinderen van Brigitte danken. Als dit voor iemand niet eenvoudig is geweest, dan was het voor hen.”

Voor mensen die hen samen hebben gezien, valt op hoe hecht ze als koppel zijn, vooral in vergelijking met de vorige presidentiële paren. Mitterrand had een minnares en een onwettige dochter die op kosten van de staat leefde, en Sarkozy scheidde en hertrouwde tijdens zijn ambtstermijn. Hollande schopte zijn vriendin uit het Élysée en installeerde een actrice als première dame in het paleis.

“Macron is waarschijnlijk de eerste trouwe president die we hebben gehad sinds Pompidou”, zegt Françoise Degois, de auteur van L’homme qui n’avait pas d’amis, een politiek essay over Macrons vijfjarige ambtstermijn. “Politiek is niet zijn eerste liefde zoals bij de anderen. Dat is Brigitte.”

Hatelijke berichten

Na de klankshow nodigen Dusapin en Darel me uit om te gaan dineren in het favoriete restaurant van Macron, La Rotonde, een bekende art-decobrasserie in het district Montparnasse. Terwijl we zuidwaarts rijden in de tweedehandse Jaguar van de componist, gaat het gesprek de richting uit van de groeiende kloof in Frankrijk, de maatschappelijke breuklijn zoals Chirac ze pleegde te noemen. Vanaf de achterbank in de wagen herinnert David Madec, de beheerder van het Panthéon, aan de plechtige, praalrijke ceremonie die Macron in november voorzat toen Josephine Baker, de podiumartieste, burgerrechtenactiviste en verzetsheldin tijdens de oorlog, de eerste zwarte vrouw werd die werd bijgezet in het mausoleum.

“Wat toen opviel was het aantal gemene, hatelijke berichten die we toen kregen van mensen die tegen het idee gekant waren”, vertelt hij. Darel gaat daar verder op in: “De vijandigheid tegen Macron is ongelooflijk.” In een recent boek van Nicolas Domenach en Maurice Szafran, Macron, pourquoi tant de haine? wordt beweerd dat geen enkele leider zoveel bitterheid heeft opgeroepen sinds Lodewijk XVI werd onthoofd met de guillotine in 1793.

We nemen plaats in La Rotonde, waar ooit Picasso en Modigliani trouwe gasten waren. Die laatste betaalde zijn maaltijden met schilderijen. Nu hangen er replica’s aan de muren. Vandaag is de bekendste vaste klant Macron. Het was in La Rotonde dat hij in 2017 zijn overwinning in de eerste ronde vierde. Sindsdien zijn er twee pogingen tot brandstichting geweest, blijkbaar omdat de zaak met hem wordt geassocieerd.

De president, die van oesters houdt, kwam jaren geleden vaak opdagen in het restaurant als jonge minister van Economie met zijn Britse collega, George Osborne. Sinds hij in het Élysée woont zijn de relaties met Groot-Brittannië verzuurd vanwege de brexit. De fel pro-Europese president leverde kritiek op het Britse covid­vaccin van AstraZeneca en noemde Boris Johnson ooit een clown in een privégesprek met zijn adviseurs. Britse bewindslui zijn al even vernietigend over de Fransman. Een van hen beschreef me Macron als een “narcist op geschubde benen”. Tot zover de entente cordiale.

Zal hij in een tweede ambtstermijn meer succes hebben bij het overwinnen van de Franse verdeeldheid of bij het smeden van betere banden met Groot-Brittannië? Hij drukte zijn spijt uit voor zijn hooghartige, top-down leiderschapsstijl en hij belooft meer en uitgebreider overleg als hij een tweede kans krijgt. Hij pakt graag uit met naar zijn zeggen het laagste werkloosheidscijfer in vijftien jaar. En hij belooft volledige tewerkstelling in zijn volgende ambtstermijn als de kiezer hem die kans geeft.

In een gebaar dat waarschijnlijk hartverwarmend klinkt voor Brigitte, belooft hij ook om het onderwijssysteem te hervormen en leraren eerlijker te belonen voor hun werk. Om de maatschappelijke kloof te dichten, stelt hij een ‘Republikeins Pact’ voor, maar de details daarvan zijn nog wazig.

Een van de meest opmerkelijke kenmerken van zijn herverkiezingscampagne echter is een pleidooi om de hervorming van het pensioenstelsel door te drukken en de pensioenleeftijd op te trekken van 62 naar 65 jaar. Het zijn precies deze hervormingen die de ene regering na de andere in de jongste decennia heeft opgegeven na langdurig protest en stakingen. “Hij gaat geen moeilijke onderwerpen uit de weg”, zegt Darel. Dusapin beaamt: “Dit onderwerp te berde brengen midden in een verkiezingscampagne is erg moedig.” Voor hem is er voor Macron geen alternatief. “Hij steunt de humanistische en republikeinse waarden die we delen.”

Voor sommige analisten heeft Frankrijk echter veel meer nodig. De 39-jarige filosoof Koenig wil een nieuwe grondwet en een eind aan de quasi-monarchie die Macron zo veel bevoegdheden geeft. “Groot-Brittannië ging van Thatcher naar Blair naar brexit, dat zijn grote veranderingen”, zegt hij. Frankrijk daarentegen is immobiel. “In Frankrijk draait alles rond de relatie tussen één man en het volk. Eén man wordt verondersteld alles te weten en alles op te lossen, tot en met de putten in de dorpsstraten. Mensen lopen hier niet naar hun vertegenwoordigers om over dingen te klagen. Ze komen de straat op.”

Te paard

Koenig reisde in 2020 te paard het land rond om de sfeer onder de bevolking te peilen in de aanloop naar zijn eigen presidentiële campagne. Uiteindelijk kreeg hij onvoldoende handtekeningen van burgemeesters om zijn don­quichotachtige queeste naar de troon voort te zetten. Maar wat hij ontdekte tijdens zijn odyssee te paard, behalve hoe je een hoefijzer moet vervangen, was de onvrede over een paternalistisch, monarchistisch systeem dat wordt gerund vanuit Parijs en waarvoor de tv-presentator Pernaut zelf jaren voor zijn dood had gewaarschuwd, namelijk het groeiende gevoel van vervreemding in la France profonde, het achter­land, dat zich geminacht voelt door de Parijse elite.

Hoewel Macron zo goed als zeker herverkozen wordt, denkt Koenig dat de volgende revolutie eraan komt. “Het land staat voor een breekpunt”, beweert hij. “Mensen hebben niet het gevoel dat ze hun eigen lot in handen hebben. Ze hebben het gevoel dat ze niets mogen doen, al was het maar een dak in een dorp herstellen, zonder dat het door de hele mallemolen naar Parijs gaat.” Zijn reis door Frankrijk maakte hem erg ongerust. “Frankrijk is aan het gisten. De druk op de ketel neemt toe, ik weet niet wanneer hij zal ontploffen. Maar op een dag zal het gebeuren.”

_{© The Sunday Times}