Na exit van de mol in "De mol": hoe stress, faalangst en slaaptekort je in negatieve spiraal kunnen meezuigen
Een primeur in "De mol": mol Philippe Minguet gooit vroegtijdig de handdoek in de ring. Door stress, faalangst en slaaptekort voelde hij dat hij over zijn grenzen aan het gaan was en dat hij zijn rol als saboteur niet langer kon voortzetten. Een moedige beslissing en een belangrijk signaal, zeggen psychologen. "Als je toch probeert vol te houden, kan dat leiden tot een serieuze crash."
Een enorme plotwending middenin het tiende seizoen van "De mol": de makers moesten plots op zoek naar een nieuwe mol, omdat het mentaal niet goed ging met saboteur Philippe. "De beslissing om te stoppen was niet makkelijk, maar die moest ik gelukkig niet alleen maken. Ik voelde dat ik op – en zelfs een beetje over – mijn grens heen zat en wilde mijn gezondheid niet op het spel zetten", vertelde hij achteraf aan collega-mol Gilles Van Bouwel.
Nochtans gaat aan "De mol" een uitgebreide psychologische screening vooraf. Maar die kan niet alles voorspellen, vertelt psychologe Sarah Van Pelt, die betrokken is bij de casting voor het programma. "De stress en de druk zijn heel hoog. We zijn geen waarzeggers, maar we proberen natuurlijk fijne en goeie kandidaten te selecteren en ze goed te ondersteunen. Iedereen komt daar wel een beetje zichzelf tegen."
"Het is een opeenstapeling van dingen: het slaaptekort, de uitputting, de grote druk die hij zichzelf had opgelegd. En dan hangt het ervan af hoe je als mens omgaat met zo’n grote stress, welke copingsmechanismen je gebruikt. Voor Philippe was dat onder andere door met andere mensen af te stemmen, maar als mol heb je natuurlijk een heel eenzame positie in het spel. Dan begint dat op te stapelen tot het te veel wordt."
Beluister het gesprek met Sarah Van Pelt in "De ochtend":
De Mol stapt voor het eerst zelf uit het programma: "We screenen kandidaten, maar we zijn geen waarzeggers"
"De mol" blijft uiteindelijk een tv-spelletje, een heel populair spel, maar ook niet meer dan dat. Als kandidaat is het heel moeilijk om dat in gedachten te houden, zegt Van Pelt. "Als je je kop in de soep steekt, dan kan je ze niet meer proeven. Op dat moment vergeet je dat. Je wordt erin gezogen en de focus is gigantisch groot. Je wil het ook goed doen als mol en dat legt nog eens extra druk."
Als je je kop in de soep steekt, dan kan je ze niet meer proeven
Al tijdens de tweede nacht versprak Philippe zich in zijn slaap. Hij werd daarop aangesproken door medekandidaat Bert, waarna hij amper nog durfde te slapen uit angst om zich te verraden. Stress, faalangst en slaaptekort kunnen een negatieve spiraal veroorzaken, vertelt klinisch pyschologe en gedragstherapeute Barbara Depreeuw.
"Als hij de aanname heeft in zijn hoofd dat hij faalt, dan kan dat een negatieve bril activeren. Alles wat dan gebeurt, ook perfect onschuldige dingen, ga je interpreteren binnen dat kader waarin je telkens een bevestiging ziet dat je niet goed bezig bent."
"Daardoor raak je lichamelijk nog meer gestresseerd en wat je nodig hebt om te kunnen slapen, is net ontspanning. Als je niet meer slaapt, word je onzekerder, heb je minder weerstand en kan je minder goed relativeren. Dat wordt een vicieuze cirkel."
"Daarnaast is er het gevoel geen controle meer te hebben. Dat is heel beangstigend. Als je het gevoel hebt dat je jezelf gaat verraden in je slaap, is het niet gek dat je die controle niet meer durft te lossen. Als je dat probeert vol te houden zonder recuperatie, dan krijg je een overbelasting en die kan leiden tot een serieuze crash."
De tv-ploeg probeerde Philippe duidelijk te maken dat hij wél goed bezig was als mol, maar het is niet evident om iemand uit zo'n negatieve spiraal te praten, zegt Depreeuw. "Hier is dat niet gelukt en dan is het verstandig om die grens te trekken. Gezondheid moet op de eerste plaats komen."
Als je probeert vol te houden zonder recuperatie, dan krijg je een overbelasting en die kan leiden tot een serieuze crash
"Ik vind het knap dat hij echt wel een signaal heeft gegeven. Je zou er ook voor kunnen kiezen om dat alleen te proberen dragen en te volbrengen tot het einde, maar dan helemaal ten koste van jezelf en dan kom je in grotere problemen."
Sarah Van Pelt geeft ook een compliment aan de ploeg van "De Mol". "Ik vind het super hoe ermee is omgegaan. Het zet in de kijker hoe belangrijk fysieke en emotionele ondersteuning van mensen is, ook bij tv-programma’s. Dat is niet anders dan in het echte leven."
In "Café de mol" gisteravond vertelde tv-maker Lieven Scheire over zijn eigen ervaringen met faalangst. "Ik hoop dat dit een signaal kan zijn", zei hij. "Je moet het erkennen als de druk te groot wordt. Ik heb zelf ook verschillende periodes gehad waar ik de lat die ik voor mezelf gelegd had, niet haalde."
"Mijn grootste tip is dat je faalangst snel moet leren herkennen bij jezelf, want er zijn goede hanteringsmechanismen voor. Maar als je het niet doet, dan trek je jezelf vast."
"Krop het niet op"
"Het is goed dat faalangst en mentale problemen belicht worden", beaamt pyschologe Barbara Depreeuw. "Het is niet gek of absurd dat het gebeurt, en je kan er ook iets aan doen. "
Hoe kan je het herkennen bij jezelf? "Ik denk dat je vooral moet kijken: zijn er veranderingen in mijn stemming, heb ik nog aandacht voor andere zaken, slaap ik slechter, kan ik nog genieten? Andere mensen worden misschien prikkelbaar of huilen vaker. Dat zijn allemaal verschillende stressklachten die erin kunnen sluipen. Probeer die veranderingen op te merken bij jezelf."
"Dat is een belangrijke eerste stap om alles wat in kaart te brengen en te kijken naar jezelf en naar de omstandigheden. Als je het ontdekt bij jezelf, praat er dan over. Krop het niet op bekijk wat je eraan kan doen. Er zijn oplossingen."