België tekent oproep om snel gas uit Rusland uit EU te bannen niet: Vlaanderen steunt principe, maar vindt tekst te vaag
België zal een oproep van 11 EU- lidstaten om Europa versneld van gas uit Rusland af te helpen, niet ondertekenen. Dat komt omdat Vlaanderen geen fiat geeft omdat regeringspartijen N-VA en CD&V de oproep te vaag vinden. Opvallend: Open VLD ziet geen bezwaar.
“Met de Russische invasie in Oekraïne staat de wereld voor een nieuwe geopolitieke realiteit. (...) [De EU] moet eenheid en vastberadenheid tonen en zo snel mogelijk onafhankelijk worden van Russische fossiele brandstoffen, door de groene transitie naar klimaatneutraliteit te versnellen.”
Zo opent een oproep van elf Europese landen die zich samen de Green Growth Group (GGG) noemen. Het gaat om Oostenrijk, Duitsland, Denemarken, Spanje, Finland, Ierland, Luxemburg, Letland, Nederland, Zweden en Slovenië.
De landen vinden dat Europa sneller werk moet maken van de energietransitie. Niet alleen omdat dat het klimaat ten goede komt, maar ook omdat Europa sterk afhankelijk is van Russische fossiele brandstoffen, en zo de Russische oorlogsmachine mee financiert.
Volgens de Europese buitenlandvertegenwoordiger Josep Borrell heeft de EU sinds de start van de invasie al 35 miljard euro betaald aan Rusland voor energie, en heeft het slechts 1 miljard euro geschonken aan Oekraïne.
België kon de brief enkel ondertekenen als daarvoor een consensus was bij alle gewesten. Die kregen de brief op donderdag te zien, en kregen tot vrijdagnamiddag de tijd om bezwaar te uiten als ze niet akkoord gingen. De Vlaamse regering deed dat. Daardoor ontbreekt de Belgische handtekening.
"Tang op een varken"
Het probleem: de brief, slechts één A4’tje lang, is in vrij vage bewoordingen opgesteld. Het Europese Fitfor55-plan moet “ambitieus en gezwind” uitgevoerd worden, staat er, en liefst “zo snel mogelijk”. Maar nieuwe voorstellen zijn er niet in te vinden, en de enige concrete doelstelling die erin vermeld wordt is die van 30 procent minder gasverbruik in 2030. Dat ligt al veel langer op tafel.
Er prijkt geen Belgische handtekening onderaan de brief van de Green Growth Group. Die wordt op dit moment voorgezeten door… België
Voor de Vlaamse regeringspartijen N-VA en CD&V is die vaagheid een reden om niet te tekenen. Beide partijen benadrukken dat ze ermee akkoord zijn om het gasverbruik af te bouwen met 30 procent tegen 2030. Maar hoe dat moet gebeuren, wordt in de brief niet verduidelijkt. N-VA en CD&V vrezen dat die bepalingen zouden kunnen clashen met wat er is afgesproken in het Vlaams klimaatakkoord.
“We trekken het principe niet in twijfel”, verduidelijkt Andy Pieters, woordvoerder van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA), “maar in de tekst staat dat het Fitfor55-pakket versneld moet uitgevoerd worden. Dat slaat als een tang op een varken als je het vergelijkt met het Vlaams klimaatakkoord dat we in december hebben afgeklopt.”
“We wensen verduidelijking via de verklaring dat niet tegen een aantal engagementen uit het Vlaams klimaatplan wordt ingegaan”, reageert het kabinet van viceminister-president Hilde Crevits (CD&V).
Coalitiepartner Open VLD heeft dan weer minder problemen met de tekst, maar legt zich erbij neer dat er geen consensus was binnen de regering. Arthur Orlians, woordvoerder van Vlaams viceminister-president Bart Somers (Open VLD), noemt het “jammer” dat de brief niet ondertekend raakte. “Wij delen de bezorgdheid niet dat dit zou clashen met het Vlaams klimaatplan. Integendeel, het Vlaams klimaatplan dient nu net om die Europese doelstellingen te behalen. De tekst zegt dat we bestaande ambities versneld moeten uitvoeren, en dat moeten we sowieso doen.”
"Stok om een hond mee te slaan"
Terug naar de zwaarst wegende Vlaamse regeringspartij, N-VA. Minister Demir zegt zich vooral zorgen te maken om een mogelijke uitbreiding van het Europees systeem voor emissiehandel (zeg maar de Europese marktplaats waarop uitstootrechten verhandeld kunnen worden) en mogelijke Europese steun voor biomassacentrales. Nochtans wordt er in de tekst niet gerept over een uitbreiding van het systeem, hoogstens over een "sterk" ETS.
Demir bestelde eerder al een studie waaruit volgens haar bleek dat een uitbreiding van dat systeem naar gebouwen en transport een gemiddeld Vlaams gezin 460 euro per jaar zou kosten. Ook nu weer klinkt het op Demirs Facebookpagina zo: "Zo snel mogelijk onafhankelijk worden van Russisch gas? Ja. Akkoord gaan met teksten die facturen van Vlaamse gezinnen weer zullen doen stijgen? Nee."
Maar de onderzoekers die de studie uitvoerden noemden dat een selectieve lezing van hun werk. Volgens hen hield Demir geen rekening met de opbrengsten van de emissiehandel, die zouden kunnen terugvloeien naar de gezinnen.
Hoeveel steun biomassacentrales zullen krijgen, daar wordt dan weer nog over onderhandeld, zegt een expert in de materie bij het kabinet van federaal minister van Klimaat Zakkia Khattabi (Ecolo). Volgens hem zoekt N-VA in het debat een stok om een hond mee te slaan. “Vooral noordelijke landen die veel bossen hebben, pleiten daarvoor, maar dat is nog niet afgeklopt."
Hij noemt het “frustrerend” dat er geen Belgische handtekening onderaan de brief prijkt. De Green Growth Group, de informele coalitie van Europese landen waar de brief vanuit gaat, wordt op dit moment voorgezeten door… België.
Update 12/4/2022 11:06: Een vorige versie van dit stuk stelde dat de lidstaten de brief op donderdag voorgelegd kregen. Dat klopt niet. Het is de procedure waarmee de Belgische gewesten bezwaar konden aantekenen, die donderdag werd opgestart.