Op de dag van de invasie werd Olena Zelenska gewekt door een luide knal, zo ongeveer tussen vier uur en vijf uur ’s ochtends. De knal kwam van een explosie vlakbij. Dat vertelt de Oekraïense first lady zelf in een gesprek met het tijdschrift Vogue.

“Het is begonnen.” Meer moest haar echtgenoot, president Zelenski, niet zeggen. Ze wist meteen dat vanaf dat moment alles zou veranderen.

Patriottisme

De ochtend van de inval was dan ook de laatste ochtend dat ze haar man in een pak zag, zegt Zelenska aan Vogue. “Nadien was het enkel nog in militaire tenue.” Het kantoor van de president werd op enkele dagen tijd een belangrijke militaire hub en het gezin werd op een evenredig tempo uit elkaar gehaald. “Sinds die dag hebben we eigenlijk alleen nog telefonisch gesproken.”

De impact van de oorlog in het land op het presidentiële gezin is, net als voor veel andere Oekraïners, groot. Op de vraag wat ze daarover vertelt tegen haar 9-jarige zoon en 17-jarige dochter, heeft de first lady een kort antwoord: “Het is niet nodig om de kinderen iets uit te leggen. Ze zien alles, net zoals alle andere kinderen in Oekraïne alles zien. Al is het niet iets dat ze zouden moeten zien. Kinderen zijn oprecht, je kunt niets voor ze verbergen. Als het om kinderen gaat, is de waarheid steeds de beste strategie.”

Olena Zelenska ziet ook hoe het patriottisme zich nestelt in de geest van de Oekraïense jongeren. Tegen wil en dank. “Ze groeien uit tot patriotten, tot verdedigers van hun vaderland.” Hetzelfde ziet ze bij de vrouwen in het land. “We hebben geen propaganda nodig om burgerzin te voelen en weerstand te bieden aan de Russen”, zegt ze. “Als een van ons wordt gemarteld, verkracht of vermoord, hebben we het gevoel dat we allemaal worden gemarteld, verkracht of vermoord. Vladimir Poetin wil de bevolking van mijn land verdelen, maar dat is een onmogelijke taak bij de Oekraïners.”

Miljoenen vrouwen gevlucht

In tal van Oekraïense steden leeft de bevolking al weken ondergronds, verscholen in schuilkelders of metrostations. Onder meer in de zwaar belegerde stad Marioepol is dat het geval. “Duizenden vrouwen moeten bevallen in schuilkelders. Anderen hebben hun leven geriskeerd terwijl ze hun bezette stad te voet proberen ontvluchten en hun kinderen in veiligheid proberen brengen zonder de hulp van hun echtgenoten, broers en vaders. Want de mannen blijven om te strijden voor hun vrijheid”, zegt Zelenska. “En terwijl de steden leegraken, realiseert de wereld zich waarvoor deze vrouwen vluchtten. Al zo’n vier miljoen Oekraïense vrouwen en kinderen zijn naar andere landen gemigreerd en beginnen hun leven ver van huis opnieuw. Ik ben dan ook oneindig dankbaar voor de landen die ze opnemen.”

De first lady lanceerde ook een Telegram-kanaal dat Oekraïners vraagt om hun oorlogservaringen te delen, zodat de berichten kunnen worden gebruikt “om de geschiedenis van ons land te documenteren” en “om hun persoonlijke verhalen te herinneren”.