Rijke Russen ontsnappen aan westerse sancties dankzij schermvennootschappen in belastingparadijzen
Russische oligarchen en politici ontsnappen aan de westerse sancties via een massa schimmige schermvennootschappen, onder andere op de Britse Maagdeneilanden. Dat blijkt uit een nieuw internationaal onderzoek, Pandora Papers Russia, waar ook De Tijd en Knack aan hebben meegewerkt.
Sinds de start van de oorlog in Oekraïne krijgen Russische politici en zakenmensen die vaak dicht bij de Russische president Vladimir Poetin staan, sancties opgelegd. Die sancties komen onder meer van de Europese Unie. Ze moeten de financiële mogelijkheden van de geviseerde mensen lamleggen, maar dat blijkt niet altijd te lukken.
Rijke Russen maken massaal gebruik van zogenoemde schermvennootschappen. Dat zijn bedrijven op papier die moeten verdoezelen wie de eigenaar is en waar het geld vandaan komt. Ze zijn vaak gevestigd in belastingparadijzen als de Britse Maagdeneilanden.
Meer dan 11.000 van die schermvennootschappen, waarover het journalistenconsortium ICIJ data verzamelde op basis van vijf eerdere gegevenslekken, zijn gelinkt aan Rusland.
Alleen al de Pandora Papers, bijna 12 miljoen gelekte documenten waarover in oktober vorig jaar bericht werd, leggen het bestaan bloot van bijna 3.700 vennootschappen in belastingparadijzen waarachter meer dan 4.400 Russen schuilgaan. Dat is goed voor zo'n 14 procent van alle vennootschappen die opduiken in de Pandora Papers. Uit geen enkel ander land duiken in de gelekte gegevens meer mensen op.
Beluister het gesprek met onderzoeksjournalist Lars Bové in "De ochtend":
'Pandora Papers Russia': Russische oligarchen ontsnappen aan sancties via schermconstructies
Dat grote rookgordijn van schermconstructies maakt het voor banken, westerse bedrijven en overheden aartsmoeilijk het volledige fortuin van de honderden gesanctioneerde Russen in kaart te brengen.
In de Pandora Papers ontdekte ICIJ alleen al 163 constructies, vooral op de Britse Maagdeneilanden en in Cyprus, waarachter Russische politici schuilgaan, zoals parlementsleden en (ex-)ministers. Ook daarmee spant Rusland de kroon van alle politici die voorkomen in de Pandora Papers. Ook ruim 45 Russische oligarchen duiken op in de Pandora Papers, van wie zeker twaalf geviseerd worden door de recente sancties.
De nieuwe vennootschap stond op naam van zijn partner
Ook de rijkste Rus duikt op in het onderzoek. "Aleksej Mordashov staat sinds 28 februari op de sanctielijst", legt onderzoeksjournalist van De Tijd Lars Bové uit in "De ochtend". "Hij bezat een derde van reisorganisator TUI. Toen we op 12 maart de vraag stelde aan TUI was het antwoord: "Geen probleem, hij heeft zijn aandeel verkocht"."
"Maar hij verkocht zijn aandelen aan een mysterieuze vennootschap op de Britse Maagdeneilanden en die staat op naam van ... de partner van Mordashov. Zo slagen rijke Russen er dus onder meer in om westerse sancties te omzeilen", legt Bové uit.