Taal van Amerikaans president Biden tegenover Rusland wordt steeds harder: "Genocide aan de gang in Oekraïne"
"Een genocide": zo noemt de Amerikaanse president Joe Biden de Russische invasie in Oekraïne. Een straffe uitspraak, nadat hij Poetin eerder ook al een "oorlogsmisdadiger" had genoemd. "Je ziet dat er een nieuwe fase uitbreekt in de houding van de Verenigde Staten om Poetin verder te isoleren, de taal wordt harder, maar op de grond verandert er niks", duidt onze correspondent Björn Soenens.
Biden gaf op een evenement in Menlo, Iowa, commentaar op de hoge energieprijzen als gevolg van de oorlog, toen hij zich liet ontvallen dat hij dacht dat de Russische president Vladimir Poetin een genocide of een volkenmoord uitvoerde in Oekraïne. Meer details gaf hij niet en er werden ook geen nieuwe sancties tegen Rusland aangekondigd.
Wanneer hij even later aan boord ging van zijn Air Force One, om zo terug naar Washington te vliegen, herhaalde hij nogmaals dat hij het woord "genocide" in de mond had genomen. "Ja, ik noemde het een genocide. Het wordt steeds duidelijker dat Poetin zelfs probeert om het idee uit te roeien van Oekraïens te zijn."
Bekijk hier de "genocide"-uitspraak van Biden.
Wat is een genocide?
Op de website van mensenrechtenorganisatie Amnesty International vinden we de volgende definitie terug: "Genocide is een ander woord voor volkenmoord, de misdaad van stelselmatige en opzettelijke uitroeiing van een etnische groep, of van een deel daarvan."
Het was in 1948, in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog, dat de Verenigde Naties het "genocideverdrag" goedkeurden, om zo genocides in de toekomst te voorkomen en te bestraffen. De bekendste genocide van de 20e eeuw is namelijk de Holocaust, de massamoord op de Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Het genocideverdrag beschrijft een aantal handelingen die als genocide kunnen beoordeeld worden. Het gaat om daden als:
- doden van leden van de groep
- toebrengen van ernstige lichamelijke of geestelijke letsels aan leden van de groep
- opzettelijk aan de groep opleggen van bepaalde levensvoorwaarden
- opleggen van maatregelen om geboorten binnen de groep te voorkomen
- gewelddadig overbrengen van kinderen uit de groep naar een andere groep
Professor Volkenrecht aan de Universiteit Antwerpen Koen De Feyter legt in De Wereld Vandaag op Radio 1 uit wat het begrip genocide precies betekent, en hoe het kan bewezen worden. Beluister hier het volledige gesprek:
Biden beschuldigt Rusland van genocide in Oekraïne: “Enkel een rechter kan daarover beslissen”
De Oekraïense president Volodimir Zelenski heeft de uitspraken van Biden alvast toegejuicht. "Dit zijn ware woorden van een ware leider", tweette hij. "We zijn dankbaar voor de hulp die we van de VS al hebben gekregen en we hebben dringend grotere wapens nodig om verdere Russische wreedheden te voorkomen."
De Franse president Emmanuel Macron is meer terughoudend en wil het woord "genocide" niet in de mond nemen. Wel zegt hij dat het duidelijk is dat het Russische leger oorlogsmisdaden heeft gepleegd. "Zeer kwetsend", noemt Zelenki die Franse weigering. Ook de Duitse bondskanselier Olaf Scholz houdt het voorlopig op de term "oorlogsmisdaden".
Wapendeal
De VS lijkt de Oekraïense vraag naar grotere wapens in ieder geval meteen in te willigen. De Amerikaanse president Biden heeft namelijk opnieuw 800 miljoen dollar aan extra militaire hulp aan Oekraïne goedgekeurd. Het gaat om onder meer artillerie en helikopters. "Dit nieuwe hulppakket zal zeer effectieve wapens bevatten die we al hebben geleverd, alsook nieuwe wapens, afgestemd op de grootschalige aanval die we van Rusland verwachten in het oosten Oekraïne", aldus Biden.
"Je ziet dat er een nieuwe fase uitbreekt in de houding van de VS om Poetin verder te isoleren, na diens uitspraken dat er geen staakt-het-vuren zou komen, dat Rusland goed bezig is en dat het offensief niet-aflatend wordt voortgezet", aldus Amerikacorrespondent Björn Soenens. "Maar de VS heeft altijd gezegd dat ze zich niet gaat bemoeien, ze gaat geen troepen sturen en zoekt dus geen rechtstreekse confrontatie. Dat blijft de officiële lijn."
De VS zoekt geen rechtstreekse confrontatie, dat blijft de officiële lijn
Niet de eerste forse uitspraak
Het is overigens niet de eerste keer dat Biden tijdens deze oorlog fors uithaalt naar Rusland. Halfweg maart noemde hij Poetin tegenover de pers in het Witte Huis al een "oorlogsmisdadiger", eveneens een zeer beladen term. Het Witte Huis had net altijd vermeden om die term te gebruiken, erop wijzend dat zoiets onderzoek vereist en een internationale uitspraak (van een of andere rechtbank). Volgens de woordvoerster van het Witte Huis sprak Biden dan ook "vanuit het hart".
Bekijk hier het bewuste fragment waarin Biden Poetin een oorlogsmisdadiger noemt:
Wat is een oorlogsmisdadiger?
Een oorlogsmisdadiger is iemand die de internationaal vastgelegde regels van het oorlogsrecht heeft geschonden.
In het oorlogsrecht (waarvan de basis de Geneefse Conventies zijn, een aantal verdragen uit de 19e en 20e eeuw) staat omschreven wie een doelwit kan zijn en met welke wapens. Chemische en biologische wapens zijn bijvoorbeeld verboden.
De regels zijn bedoeld om mensen te beschermen die niet deelnemen aan een conflict of niet (meer) kunnen strijden. Onder hen gewone burgers, dokters en verpleegkundigen, maar ook gewonde militairen en krijgsgevangenen.
Mogelijke oorlogsmisdaden zijn bijvoorbeeld het opzettelijk doden van burgers, buitensporig geweld, totale vernietiging, toe-eigening van grondgebied zonder militaire noodzaak, het gebruik van menselijke schilden en gijzelneming. Ook het opzettelijk aanvallen van ziekenhuizen of andere zorginstellingen is een oorlogsmisdaad.
Een onderzoek naar oorlogsmisdaden en de daaropvolgende vervolging kan op verschillende manieren gebeuren, bijvoorbeeld voor het Internationaal Strafhof in Den Haag, een speciaal tribunaal dat daartoe opgericht wordt of in sommige gevallen in een specifiek land dat speciale wetgeving heeft waardoor oorlogsmisdaden vervolgd kunnen worden.
Tijdens zijn bezoek aan Europa eind maart, ging Biden nog een stap verder en zei hij dat Poetin niet aan de macht kon blijven. Het Witte Huis én de minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken gingen de uitspraak nadien snel nuanceren, en benadrukten dat Biden niet uit zou zijn op een regimewissel in Rusland.
Joe Biden: "In godsnaam, deze man kan niet aan de macht blijven"
De uitspraken van Biden waren echter steeds te horen tot in Rusland. "Een staatsleider moet kalm blijven", aldus het Kremlin, dat het ook al had over "onaanvaardbare en onvergeeflijke retoriek".