Is Rusland wreder geworden in de loop van de oorlog in Oekraïne?

In een voorlopige evaluatie van oorlogsmisdaden, die werd uitgevoerd namens 45 leden van de OVSE (Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa), werd geconcludeerd dat Rusland zich schuldig heeft gemaakt aan “een duidelijk patroon” van oorlogsmisdaden, waarbij bijvoorbeeld ziekenhuizen, scholen en schuilplaatsen gedurende de zeven weken van gevechten als doelwit werden gekozen.

Mocht Rusland dit soort tactieken niet gebruikt hebben, zouden er veel minder burgerdoden zijn gevallen volgens de OVSE. “Rusland heeft gebruikgemaakt van ongeleide bommen, zware artillerie, meervoudige grad-raketten en bommen die vanuit de lucht worden afgeworpen op stedelijke gebieden”, zo luidt de grimmige conclusie in een 99 pagina’s tellend rapport van OVSE.

Toen de oorlog startte waren er vooral berichten over bombardementen op militaire en facilitaire doelwitten. Maar op dit moment is er steeds meer bewijs van zware wapens die gebruikt worden op burgerdoelwitten. Zo werd er in Marioepol reeds een kraamkliniek gebombardeerd en een theater dat gebruikt werd als schuilplek. Hierbij alleen vielen al meer dan 300 doden.

Bepaalde wapens worden ook als bijzonder gruwelijk beschouwd en zijn in sommige gevallen verboden in verschillende verdragen. Clustermunitie, die zonder onderscheid kleine bommen over een groot gebied verspreidt, is door meer dan 100 staten verboden, maar toen dit verdrag werd doorgevoerd, hebben zowel Rusland als Oekraïne dit verdrag niet ondertekend.

De OVSE-waarnemers hebben 134 incidenten gemeld waarbij clusterbommen zijn gebruikt. Human Rights Watch registreerde meervoudig gebruik hiervan in de zuidelijke stad Mikolaiv, waaronder een aanval op 13 maart waarbij negen burgers omkwamen die in de rij stonden te wachten voor een geldautomaat.

Naast het gebruik van de clusterbommen is er ook sprake van mogelijks gebruik van chemische wapens. Hoewel dit nog wordt onderzocht, zijn er al meldingen geweest van mensen die blootgesteld zijn aan chemische wapens. Toch is het moeilijk om dit precies na te gaan aangezien er geen experts tot in de gebombardeerde stad geraken.

De Oekraïense president, Volodymyr Zelensky, waarschuwde woensdag in een toespraak tot het Estse parlement dat Rusland ook “fosforbommen” gebruikte. Toch is er geen onmiddellijk bewijs om deze bewering te staven. Ook Groot-Brittannië waarschuwde eerder deze week dat fosfor gebruikt zou kunnen worden om het verzet in Marioepol te breken.

Witte fosfor wordt door militairen gebruikt als rookgordijn of om doelen ‘s nachts te verlichten, maar is zeer gevaarlijk als het tegen mensen wordt gebruikt. Net als napalm veroorzaakt het extreme brandwonden als het de huid raakt en is het bijna onmogelijk te blussen. Het lost op in lichaamsvet en kan ernstige inwendige schade toebrengen aan hart, lever en nieren.

Hoe dan ook heeft Rusland in de oorlog in Oekraïne buitensporig veel schade onder de burgerbevolking veroorzaakt. Iain Overton, de directeur van de NGO Action on Armed Violence, zei: “Jaren van onderzoek tonen aan dat wanneer explosieve wapens worden gebruikt in steden, bijna 90 procent van de slachtoffers bestaat uit burgers.”

Maar in het geval van Oekraïne kan het aanzienlijk hoger zijn dan dat: “Dat ligt dichter bij 97 procent, vanwege de schaal van de beschietingen en luchtaanvallen in dorpen en steden. We weten nog niet hoeveel burgers bij het bombardement op Marioepol zijn omgekomen. Het kunnen er 10.000 of meer zijn”, zegt Overton.