De Belgische justitie slaagt er niet in om verkrachtingen op een gepaste manier te bestraffen. Dat is een van de conclusies van een rapport van Equality Now, een wereldwijde organisatie die streeft naar gendergelijkheid, over de juridische bescherming van vrouwen tegen geweld en verkrachting. De organisatie haalt uit het onderzoek zeven knelpunten naar voor en stelt vast dat België op twee van die zeven lacunes faalt.

Het onderzoek richtte zich op de aanpak en bestraffing van seksueel geweld in 82 landen. En de Belgische aanpak laat de vrouwelijke slachtoffers nog te veel in de kou staan. Dat blijkt uit het maandag verschenen rapport.

Minnelijke schikking

Dat in België de dader in sommige gevallen geen straf moet uitzitten als de zaak in der minne kan geregeld worden met het slachtoffer of de familie van het slachtoffer is voor de onderzoekers van Equality Now een onbegrijpelijke lacune. De dader moet in dit geval wel schuld bekennen maar belandt er niet voor achter de tralies. Hiermee laat het Belgische gerecht uitschijnen dat verkrachting geen serieuze criminele overtreding is, luidt het rapport. Bovendien houdt het ook een ongelijkheid op sociaal vlak in stand, want indien het slachtoffer minder gegoed is dan de dader, kan deze sneller bereid zijn om een financiële overeenkomst te sluiten.

Daarnaast drukt het rapport ook de bezorgdheid uit dat onder meer in België verkrachting nog steeds als een zaak van moraliteit eerder dan van geweld wordt beschouwd. Ook dit heeft gevolgen voor positie van de vrouw, luidt het rapport. Dit maakt de kans op gerechtigheid voor het slachtoffer kleiner, zorgt voor een hiërarchie in “waardige” en “minderwaardige” slachtoffers, houdt de controle van de vrouw en haar lichaam in stand en maakt de kans groter dat het slachtoffer en niet de dader de schuld krijgt.

Ten slotte is België een van de landen dat verkrachting binnen het huwelijk nog altijd niet expliciet omschrijft als een misdrijf.

Verkrachting is een grotendeels genegeerde wereldwijde epidemie waarover we diep beschaamd zouden moeten zijn, luidt de algemene conclusie van een rapport van Equality Now.

Reactie minister

Minister Geens is verbaasd over de conclusies die in dit rapport worden getrokken. “Ik weet niet waar het rapport zich op baseert, maar de minnelijke schikking is uitgesloten voor misdrijven die een ernstige aantasting inhouden van de lichamelijke integriteit. In dat geval kan dus geen verval van strafvordering worden ‘afgekocht’ door een geldsom te betalen. Dit is dus juist een bescherming tegen geldelijke schikkingen in zaken van ernstig geweld”, laat de minister optekenen in een schriftelijke reactie.

Bovendien, zo benadrukt Geens, maakt hij werk van een strengere bestraffing van seksueel geweld dat zijn neerslag zal vinden in het nieuwe strafwetboek. “Het strafwetboek dateert uit de Napoleontische tijd waarin vermogensdelicten veel zwaarder werden bestraft. Dat is uiteraard niet meer van deze tijd.”

Op 1 maart werd trouwens de nieuwe richtlijn voor het gebruik van de seksuele agressie set van kracht. “Daaruit blijkt dat verkrachting zeer ernstig wordt genomen en aandacht voor het slachtoffer duidelijk omschreven wordt en men moet oppassen met victimisering.”

Toestemming voor seks

Ook Yente Neelen, expert in seksueel strafrecht aan de UGent, is het niet eens met de conclusies van het rapport van Equality Now. “De Belgische wetgeving omtrent seksueel geweld gelijkstellen aan die in landen als Afghanistan is al te kort door de bocht.”

“Er bestaat inderdaad een mogelijkheid waarbij de dader van een verkrachting aan vervolging ontsnapt als hij ingaat op een minnelijke schikking maar dat is niet noodzakelijk negatief. De dader ontloopt dan weliswaar opsluiting maar de schadeloosstelling is vaak zwaarder dan wat een rechter voorstelt.”

Dat verkrachting binnen het huwelijk in de Belgische wetgeving niet als een misdrijf wordt beschouwt, spreekt Yente Neelen ook tegen. “Het klopt dat vroeger werd uitgegaan dat een getrouwde vrouw toestemming geeft voor seks maar in de praktijk is men daar al van in de jaren negentig van afgestapt.”