‘Een lottowinst van 1 miljoen euro kan je manifesteren’: geen bewijs voor ‘manifesting’, maar trend wint snel volgers

“We leven in een wereld waar alles mogelijk is, de enige beperkingen tijdens het leven zitten in ons eigen hoofd.” Wanneer de cliënten van Rita Vanhumskercken voor het eerst in haar praktijk in Sint-Katelijne-Waver langskomen, verbazen ze zich vaak over haar theorieën. Als enige Belgische manifestatie-coach wil ze mensen aantonen dat alles wat gebeurt, voortkomt uit bepaalde frequenties die lichamen uitsturen. Zo gelooft ze dat door gedachtepatronen bij te sturen werkelijk alles mogelijk kan worden. “Het is bijvoorbeeld niet moeilijker om een lottowinst van een miljoen euro te manifesteren dan een van 100 euro, het hangt er alleen van af waar je je focus op legt.”

Vanhumskerckens logica doet misschien de wenkbrauwen fronsen, maar haar ideeën zijn zeker niet nieuw. De wortels van ‘manifesting’ liggen in de New Thought-beweging, die in de negentiende eeuw ontstond en die de zogenaamde wet van aantrekking introduceerde. Volgens dat principe veranderen alle gedachten uiteindelijk in dingen, waardoor een positief denkpatroon snel tot een fijn en rijk leven kan leiden. 

Daar staat wel tegenover dat wie negatief denkt, een ernstige tegenslag of een ziekte in de eerste plaats aan zichzelf te danken heeft. Het principe legt zo een grote verantwoordelijkheid bij het individu en heeft schijnbaar weinig mededogen met mensen aan de onderkant van de samenleving, maar Vanhumskercken ziet dat anders. Volgens haar biedt ‘manifesting’ net mogelijkheden om zelfs in moeilijke omstandigheden opnieuw te beginnen. “Ik heb het fenomeen bijvoorbeeld pas ontdekt toen ik al 40 was en me plots afvroeg of het leven me niet meer te bieden had. Dankzij manifestaties is alles voor me veranderd.”

De coach uit Sint-Katelijne-Waver kende oorspronkelijk niemand die in ‘manifesting’ geïnteresseerd was, maar vandaag behoort het fenomeen tot de mainstream. Een belangrijke verklaring daarvoor is het bekende zelfhulpboek The Secret van de Australische auteur Rhonda Byrne. De tekst legt in heldere taal uit wat de wet van aantrekking precies inhoudt en daar is duidelijk een markt voor. Er werden meer dan 30 miljoen exemplaren van het boek verkocht en er kwamen uitgaven in vijftig talen. De openbare steun van beroemdheden als Oprah Winfrey zorgde ondertussen voor een grotere publieke belangstelling voor het onderwerp en recent introduceerden sociale media de materie bij groepen die meestal niet als de meest trouwe lezers van zelfhulpboeken beschouwd worden. Op TikTok, dat vooral populair is bij Generation Z, werden video’s over het onderwerp al meer dan 9 miljard keer bekeken en aan de start van de eerste lockdown in 2020 steeg het aantal zoekopdrachten naar de term ‘manifesting’ met 600 procent.

Grip op de werkelijkheid

Op zich is het niet zo verrassend dat de populariteit van ‘manifesting’ net nu stijgt. In onzekere tijden zoeken mensen wel vaker toenadering bij bewegingen die beloven dat het mogelijk is om via bepaalde oefeningen meer grip te krijgen op de werkelijkheid. “Tijdens alle persconferenties van de overheid over corona voelde ik me zo machteloos. Op een bepaald moment kon ik niet meer slapen, ik was voortdurend gestresseerd”, vertelt Zoë (18). 

De studente psychologie uit Leuven stootte zo’n twee jaar geleden via TikTok op een filmpje over de 3-6-9-methode. Volgens die techniek kunnen wensen uitkomen als ze ’s ochtends drie keer opgeschreven worden, ’s middags zes keer en ’s avonds negen keer. “Ik vroeg telkens dat de lockdown snel zou eindigen, en enkele weken later werd er plots echt over een einde gesproken.” De studente vertelt wel dat ze niet gelooft dat haar inspanningen effectief een verschil maakten in het grotere geheel, maar tijdens de crisis bracht de techniek haar wel de rust die ze nodig had.

Net als bij andere spirituele praktijken ontbreekt bij ‘manifesting’ de wetenschappelijke evidentie dat de inspanningen van beoefenaars daadwerkelijk iets opleveren, maar toch krijgt het populaire fenomeen meer kritiek. Een mogelijke reden daarvoor is dat manifesteren vaak behoorlijk individualistisch is en wel vaker rond materiële wensen draait. “Het gaat in feite om religie zonder altruïsme”, schreef de Britse journalist Stuart McGurk onlangs in een artikel in The Guardian. Bovendien tonen verschillende onderzoeken aan dat uitvoerig manifesteren soms een averechts effect heeft.

In haar boek over de materie schreef de Duitse professor psychologie Gabriele Oettingen zo dat mensen die positief denken zich in eerste instantie goed voelen, maar dat hun bloeddruk en energiepeil daardoor dalen. “Op lange termijn worden ze zo depressiever, deels omdat ze minder moeite doen en minder succes hebben”, vertelde ze aan nieuwsmedium Vice. Haar alternatief bestaat eruit om meer aandacht te geven aan de obstakels die het pad naar dromen bemoeilijken. Dat wil niet zeggen dat er ondertussen geen aandacht mag zijn voor positieve gedachten. “We moeten zulke fantasieën ernstig nemen omdat ze aantonen wat onze noden zijn. Maar om ze uit te laten komen, moeten we ook onze energie goed gebruiken.”