De uitspraak is het gevolg van een spoedprocedure van de Bond Beter Leefmilieu (BBL) en Greenpeace tegen het hervatten van de grondverzetwerken aan de Oosterweelverbinding op de Antwerpse Linkeroever. Ook de auditeur adviseerde om het technisch verslag te schorsen waarop bouwheer Lantis zich baseert om het grondverzet uit te voeren.

Een maand geleden konden de werken aan de werf opnieuw starten nadat ze eerder al waren stilgelegd vanwege de PFOS-vervuiling in Zwijndrecht. Maar met het arrest geeft de Raad van State Bond Beter Leefmilieu en Greenpeace dus gelijk en schorst de grondwerken op de werven van Linkeroever en de Scheldetunnel. Wat er nu concreet zal gebeuren, is nog niet duidelijk. Wel zullen de activiteiten op de werven niet meteen stoppen.

Vlaams minister voor Milieu Zuhal Demir (N-VA) zegt dat het in de eerste plaats om een schorsing van het technisch verslag gaat en benadrukt dat de volledige werf niet stil komt te liggen. “De exacte gevolgen van het arrest worden bekeken, ook de impact op eventuele andere werven in Vlaanderen. Het gaat om een schorsing, geen vernietiging, in de afwachting van een uitspraak ten gronde. Lantis zet haar werkzaamheden verder, met uitzondering die met gebiedseigen gronden. Zo komt ze de komende weken tegemoet aan het arrest. Niet de ganse werf moet immers stilliggen.”

Concreet saneringsplan

“De overheid moet nu werk maken van een concreet plan voor de sanering van de gronden”, zegt Joeri Thijs van Greenpeace. “Eind vorig jaar schorste de Raad van State de technische verslagen van Lantis. Zij maakten dan een aantal aanpassingen. Er moesten drie projectzones zijn in plaats van één grote werfzone en daar probeerde Lantis een mouw aan te passen om de werken op te starten. Aan de aanpak veranderde niets.”

Daarom stapten onder andere Greenpeace en de Bond Beter Leefmilieu met hoogdringendheid naar de Raad van State. “Onze voornaamste bezwaren waren de verdere verspreiding van de PFOS-vervuiling en dat er geen concreet plan was voor de sanering van de gronden. Het saneren en verderzetten van de werken liggen in conflict met elkaar en ook de overheid trad de eigen regelgeving met de voeten. De bodemwetgeving geeft bepaalde regels die moeten gevolgd worden bij sanering. Je moet eerst kijken hoe je het opkuist en dan pas ermee verdergaan. Het arrest is duidelijk en volgt ons hierin. De gezondheid van de mensen moet nu primeren boven de voortgang van de werken.”

Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) reageert ontstemd: “Het wordt in Vlaanderen echt onmogelijk om grote, noodzakelijke infrastructuurwerken te verwezenlijken. We rijden ons hopeloos vast in procedures waarbij iedere klager gelijk schijnt te krijgen. Oosterweel is niet het probleem, het is de oplossing. Het project moet er hoe dan ook komen. De mobiliteit van Vlaanderen en de leefbaarheid van Antwerpen hangen daarvan af.”

“Dit lost niets op. Er zijn al gesprekken en akkoorden tussen Lantis en vervuiler 3M voor het saneren van de vervuilde gronden”, zegt Antwerps schepen van Mobiliteit Koen Kennis (N-VA) aan.

“Alles aan gedaan om ons te schikken”

Bouwheer Lantis betreurt het arrest ten zeerste. “We hebben de afgelopen maanden, samen met onze aannemers, samen met onze raadslieden en onze erkende bodemsaneringsdeskundigen, samen met onze partners en stakeholders werkelijk alles in het werk gesteld om ons te schikken naar het arrest van eind vorig jaar”, zegt Luc Hellemans, algemeen directeur bij Lantis. “Dat de grondwerken nu opnieuw worden stil gelegd, komt bijzonder hard aan.”

“We hebben de voorbije weken uiteraard onze voorzorgen genomen. Als bouwheer van een dergelijk maatschappelijk belangrijk project draag je een verantwoordelijkheid, niet in het minst naar je omgeving toe. De komende weken zullen we dus aan de slag kunnen blijven, in afwachting van een oplossing voor deze situatie.”

Milieuactivist Thomas Goorden reageert dat Vlaams minister voor Milieu Zuhal Demir (N-VA) een verpletterende verantwoordelijkheid draagt: “Het was in opdracht van minister Demir dat onder andere de grondwatervervuiling en de ecotoxicologie uit het beschrijvend bodemonderzoek werden gehouden. De minister dwong de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) om tussen te komen in de procedure bij de Raad van State. Daar werd een totale aanfluiting gemaakt van het bodemdecreet.”

Verantwoordelijkheid

Groen-voorzitter Meyrem Almaci ziet het arrest als een mogelijkheid om de Oosterweelplannen bij te sturen. “De Vlaamse regering wordt keihard door de Raad van State teruggefloten omdat ze haar eigen regels niet volgt en risico’s neemt met onze volksgezondheid. Ondanks onze waarschuwingen, tegen beter weten in. Er is geen tijd meer te verliezen: de grond saneren en Oosterweel herdenken.”