Live Reuzegom - Zitting eerste procesdag afgelopen • Rechter doet verrassende tussenkomst
In Hasselt gaat de eerste zittingsdag van het proces tegen de 18 leden van studentenclub Reuzegom van start, meer dan drie jaar na de dood van Sanda Dia (20). De student overleed op 7 december 2018 na een uit de hand gelopen studentendoop. Volg de laatste ontwikkelingen in deze liveblog.
• Snel op de hoogte blijven? Download de app van De Morgen en krijg meteen een bericht bij belangrijk nieuws
• Lees alle berichtgeving van De Morgen in het dossier over het proces-Reuzegom
• De Whatsappgesprekken bij Reuzegom:‘Het moest er ooit van komen. Eigenlijk zijn wij toch maar apen met dat dopen, hé?’
• ‘Reuzegom heeft me alles afgenomen’: 5 essentiële verhalen in de zaak-Sanda Dia
Live
Zo verliep de eerste zittingsdag:
• Achttien (ex-)leden van studentenclub Reuzegom staan terecht voor hun aandeel in de dood van Sanda Dia (20) tijdens een studentendoop in december 2018. Twaalf van hen zijn vandaag aan het woord gekomen. Maandag zullen zullen de overige zes verhoord worden.
• De nabestaanden van Sanda Dia hoopten antwoorden te krijgen op twee grote vragen. Hoe kon het dat het meer dan anderhalf uur moest duren voor een Reuzegommer ertoe kwam de student naar het ziekenhuis te brengen? Wie was de Reuzegommer die eerder die dag een geneeskundeprofessor wijsmaakte dat de doop op zijn einde liep en dat iemand in het groepje een geneeskundestudent met stage-ervaring op de spoed was?
• Maar op de grote vragen rond dit proces kregen de nabestaanden vooral te horen: "Ik was daar niet bij."
• D.G. stelde een zware alcoholintoxicatie vast bij Dia, en dreigde ermee de politie te bellen. Dat de doop niet eerder kon worden stilgelegd lag niet aan hem, zei toenmalig praeses J.J.: “Ik denk dat mijn macht sowieso beperkt was tot wat de groep vond. Ik denk dat het bijna onmogelijk was om die te overtuigen om de doop op een andere manier te doen.”
• De rechtbankvoorzitter wilde van alle Reuzegommers weten waar zij dachten dat het fout gelopen was. De doop bij Reuzegom was "jarenlang ontspoord", zei S.P. "Maar destijds was je er zo in mee. Het leek heel normaal."
• Toenmalig praeses J.J. gaf toe: "Als je er achteraf naar kijkt, hadden we beter moeten nadenken over risico's en signalen". Een van de beklaagden noemde zijn eigen doop bij Reuzegom "traumatisch".
• Volgens A.G., schachtentemmer tijdens de fatale doop, hadden de Reuzegommers "een vals gevoel van veiligheid". "Als het met ons en zoveel anderen was goed gekomen, waarom zou het nu dan niet goedkomen?"
• Op het einde van de dag verraste de rechtbankvoorzitter nog met een voorstel om de aanklacht anders te formuleren. Concreet stelde ze een herkwalificatie voor naar klassieke slagen en verwondingen, zonder het oogmerk te doden, in plaats van toedienen van giftige of schadelijke stoffen met de dood tot gevolg.
Wilt u helemaal mee zijn met het nieuws? Schrijf u dan in op onze nieuwsbrief:
Zitting eerste procesdag afgelopen
De eerste zittingsdag is afgesloten. Maandag wordt de zaak verdergezet en komen nog een aantal Reuzegommers aan het woord.
Verrassende tussenkomst rechter: aanklacht herformuleren tot slagen en verwondingen
Tot besluit van deze procesdag wil de rechter "herkwalificaties van de aanklachten in het debat brengen". Zij wil de aanklacht herformuleren tot klassieke slagen en verwondingen en zegt daarover: "Er was een duidelijke wil om hen te laten afzien door het gooien van emmers koud water. Door hen bij winterse temperaturen in de beek te laten zwemmen. Door hen water en voedsel te onthouden bij overmatig alcoholgebruik. Maar ook door het toedienen van vissaus en vieze zoute bereidingen toe te dienen om hen te laten braken. Het is maar een denkpiste."
De verrassende tussenkomst van de rechter zorgt meteen voor grote onrust bij enkele advocaten, met voorop Walter Damen en John Maes.
Rechter: "Ik neem aan dat u hier een standpunt wenst over in te nemen, maar daarvoor hebt u een heel weekend."
In theorie verlagen de maximumstraffen hierdoor van 15 naar 5 jaar cel, maar dat lijkt een louter theoretisch gegeven. Zowel Joris Van Cauter als Louis De Groote reageren met: "Ik moet onderzoeken wat dit kan betekenen."
Sven Mary gaat ervan uit dat de herkwalificatie vooral "het rondkrijgen van de bewijslast kan vergemakkelijken". Dat op dit proces straffen van 15 jaar zouden worden uitgesproken, werd vooraf hoe dan ook uitgesloten.
'Strontvlieg': 'Het is voor mij een trauma geweest'
De volgende in het rijtje van Reuzegommers is L.L., met de bijnaam 'Strontvlieg' (24). Hij werd eerder genoemd als degene die het hardst tekeer ging tegen de drie schachten. In een verhoor legde de rechtenstudent uit hoe zijn eigen doop, een jaar eerder, had ervaren: “Ik had het daar psychologisch heel moeilijk mee, maar op het einde van het jaar waren mijn ergste doopmeesters mijn beste vrienden.”
Nu put 'Strontvlieg' zich uit in excuses tegenover de familie-Dia en zegt hij dat hij zijn leven na de dood van Sanda Dia radicaal heeft omgegooid: “Het is voor mij een trauma geweest.”
Hij spreekt in de zaal over zijn wietgebruik. “Voor mij was die wiet een manier om mij terug goed te voelen. Ik zat in een vrij harde omgeving, waar stoere praat werd verkocht en waar ik niet zo goed kon aarden.”
Ook 'Strontvlieg' maakt de rechtbank niets wijzer over wie de professor geneeskunde te woord stond of wie bezwaar maakte tegen het overbrengen van Sanda Dia naar het ziekenhuis.
Strontvlieg: "Ik heb in de groep echt wel gezegd dat Sanda Dia naar het ziekenhuis moest. Hij had schuim op de lippen. Maar toen was al beslist om hem te brengen. Ik heb verklaard dat het V.K. ('Pronker') is die vrouw te woord stond, maar zag in het dossier dat hij dat ontkent. Het kan zijn dat ik me vergis."
Door zijn eigen advocaat Walter Damen gevraagd naar de herkomst van zijn bijnaam 'Strontvlieg', zegt die: "Er heeft tijdens mijn doop iemand op mijn hoofd gekakt, en later is dat dan mijn clubnaam geworden."
"Ik ben zeker verbaal agressief geweest", zegt 'Strontvlieg' aan het eind van zijn getuigenis. "Ik heb zeker een aantal emmers gegooid. Meer kan ik daar niet op zeggen."
Hij is de laatste getuige van de dag.
Walter Damen, de advocaat van 'Strontvlieg'.Beeld BELGA 'Sondage': 'Ik kan me niet herinneren dat iemand zich uitgaf voor student geneeskunde'
Na Remorke is het aan A.V., met de bijnaam Sondage (24). Hij hielp na de noodlottige doop de twee andere schachten naar het ziekenhuis te brengen. De Reuzegommers, ook Sondage, blijven vaag over het contact met de professor geneeskunde. Zij stelde bij het vertrek van een groepje van vijf Reuzegommers en de drie schachten een zware alcoholintoxicatie vast bij Sanda Dia. Ze zag het groepje op de parking van een fitness, en dreigde ermee de politie te bellen. Een van de vijf maakte haar wijs dat de doop op z’n einde liep en dat een van hen een geneeskundestudent met stage-ervaring op de spoed was.
"Ik herinner mij weinig van dat gesprek", zegt Sondage. "Zij maakte zich zorgen over Sanda Dia, dat wel. Ik kan me niet herinneren dat iemand zich uitgaf voor student geneeskunde."
'Remorke': 'Al jarenlang ontspoord, maar toen leek het normaal'
Na de pauze geeft de rechter, na een korte discussie met de advocaten, het woord aan S.P., alias 'Remorke' (24). Hij ging samen met ‘Kletsmajoor’ op de dag van de doop ongedierte kopen bij Anaconda Reptiles en Zowiezoo in Kontich. “Naar mijn mening is het al jarenlang ontspoord”, zegt Remorke. “Het gaat dan niet enkel over de vissaus, ook het afzuipen. Als ik daar nu op terugkijk, is dat voor mij duidelijk. Maar toen leek het heel normaal, ook andere clubs deden het. We gingen erin mee.”
'Remorke' heeft een bachelor geneeskunde gehaald. Maar is nadien overgeschakeld. Op het moment van de doop was hij al voor burgerlijk ingenieur aan het studeren. Hij zegt dat hij aan het einde van de doop naar de schachten is gaan kijken om te zien hoe ze het stelden. “Ik denk dat het duidelijk was dat Sanda naar het ziekenhuis moest. Maar het leek alsof mijn mening er niet toe deed.”
Het openbaar ministerie vraagt ook aan 'Remorke' of het mogelijk was om de doop stop te zetten als het niet meer ging. Ook het bericht waarin gemeld werd dat Sanda “rijp was voor de vuilbak”, komt ter sprake. “Wij zagen dat bericht als een mopje”, aldus 'Remorke'.
De rode draad door veel verklaringen van Reuzegommers is dat het ritueel “veilig” was, omdat het tijdens andere jaren ook zo gebeurde.
Joris Van Cauter, de advocaat van 'Remorke'.Beeld Photo News Vriend Sanda Dia: 'Je voelt dat ze niet alles zeggen'
Buiten het gerechtsgebouw slaan enkele advocaten van de beklaagden een praatje met elkaar. Van de vrienden van Sanda Dia, neemt er één het woord tegenover de VRT, terwijl de anderen op de achtergrond staan. "Je voelt dat ze niet alles zeggen", vertelt hij in de camera.
Pauze
S.P., alias 'Remorke', is de volgende Reuzegommer die zijn versie mag geven van de noodlottige doop. Maar Walter Damen, advocaat van een Reuzegommer met de bijnaam 'Strontvlieg', vraagt om een pauze. De zitting gaat nu in pauze.
Walter Damen, advocaat van Reuzegommer 'Strontvlieg', vraagt om een pauze.Beeld BELGA 'Wally': 'Een bidon van vijf liter visolie aankopen was volgens mij geen goed idee'
De volgende Reuzegommer die aan het woord komt is P.O., alias 'Wally' (23). Hij was de dooppeter van Sanda Dia bij de club. Hij begint zijn verhoor door zijn medeleven te betuigen aan de nabestaanden. “Waar het volgens mij is foutgelopen: een bidon van vijf liter visolie aankopen was volgens mij geen goed idee. Ik zou dat niet op deze manier organiseren.”
Johan Platteau, advocaat van 'Wally'.Beeld Photo News 'Paterberg': 'Ik kreeg flashbacks, en braakneigingen van de geur van visolie'
De volgende Reuzegommer die aan het woord komt is Q.W., alias 'Paterberg', (25). Hij lijkt tijdens de doop een figurant te zijn geweest. In een verhoor verklaarde hij aan de politie: “Vorig jaar tijdens mijn doop heb ik dit ook meegemaakt. Als ik de geur van visolie ruik, krijg ik opnieuw braakneigingen.”
Op de ochtend van de tweede dag van de doop zag 'Paterberg' dat Sanda Dia er al moe uitzag. Hij is met de tweede auto aangekomen op de locatie in Vorselaar, waar de schachten proeven deden in de put. Vervolgens is hij even gaan kijken. Hij zegt dat hij op de achtergrond bleef omdat hij nog last had van het doopritueel het jaar voordien. “Ik kreeg flashbacks”. Ook in de rechtszaal herhaalt hij dat hij braakneigingen kreeg van de geur van visolie.
'Igean': 'Achteraf bekeken is de link tussen de vissaus en het overlijden wel relatief duidelijk'
Na 'Rustdag' is het de beurt aan J.V., alias 'Igean', (21) om zijn versie van de feiten te geven aan de rechtbank. Als hij zijn persoonlijke situatie overloopt, zegt hij dat zijn broer een jaar lang niet tegen hem heeft gesproken door wat er is gebeurd.
Igean had de indruk dat het al meerdere jaren op deze manier verliep. “Ik kan me nog herinneren dat tijdens mijn eigen doop een vis is ingeslikt en dan weer is uitgebraakt. Tijdens mijn doop ging dat goed. Bij Sanda zag ik, in de doop van 2018, dat het moeilijk lukte om die vis uit te braken. Ik heb de indruk dat het nadien slecht met hem begon te gaan. Achteraf bekeken is de link tussen de vissaus en het overlijden voor mij wel relatief duidelijk.”
Ook Igean zegt dat de situatie van Sanda hem niet levensbedreigend leek op het moment zelf. “Als je mij achteraf vraagt of het dit allemaal waard was, dan zeg ik: ‘Absoluut niet. Maar de doop die ik zelf heb ondergaan, heeft me naderhand een hechte band opgeleverd met mijn medeschachten.”
John Maes en Eric Boon, advocaten van twee van de beklaagden.Beeld BELGA 'Rustdag': 'De gin wordt altijd in de mond gekapt, een fles per man'
Einde van het verhoor van 'Placebo'. Nu komt ex-preses B.L. alias 'Rustdag' (27) aan het woord. Hij werkt intussen al twee jaar in het bedrijfsleven.
De oud-preses van de club moet ook het doopritueel overlopen van de rechter. “De gin werd altijd in de mond gekapt van de personen die dat moesten opdrinken”, zegt hij.
Rechter: “Dat is traditie?”
Rustdag: “Het is de bedoeling dat ze zoveel mogelijk binnenhouden. Bij sommigen wordt het in de mond gekapt.”
Rechter: “Staan er limieten op hoeveel iemand moet drinken?”
Rustdag: “Een fles per man altijd.”
Met zijn wagen zijn enkele Reuzegommers naar Vorselaar gereden, waar ze ‘s avonds aankwamen.
Rustdag: “Ik ben even gaan kijken naar de activiteiten. De schachten waren toen net uit de put. Voor mij was het niet meer de bedoeling om de doop hard te maken. Ik heb hen stiekem cola en snoepgoed gegeven, zonder dat de huidige leiding het zou zien. Ik zei tegen de schachten: ‘Kom op gasten, even volhouden.’”
‘Enkele Reuzegommers valt strikt genomen weinig te verwijten. Toch zijn het net zij die schuldig pleiten’
De Morgen-justitiejournalist Douglas De Coninck is aanwezig in de rechtszaal. Hem valt op hoe vooral de anciënniteit binnen de groep bepalend was voor het verloop van de doop die Sanda Dia het leven kostte.
Justitiejournalist Douglas De Coninck woont het Reuzegom-proces bij.Beeld DM/VTM Placebo: 'Altijd mogelijkheid om te stoppen met de doop'
Anders dan Zaadje en Janker spreekt Placebo niet in de verleden tijd als hij het heeft over Reuzegom. Hij probeert duidelijk te maken dat stoppen met de doop wel degelijk kan, maar dat er dan op de schacht wordt ingepraat.
Placebo: "Ik denk dat er altijd mogelijkheid is om te stoppen. Ik had het er ook moeilijk mee dat er op mij geürineerd werd. Ik ben toen recht gestaan en heb gezegd: ‘Voor mij hoeft dit niet’. Maar dan heeft mijn peter op mij ingepraat. Er gaat niemand zeggen dat je niet mag stoppen. Maar we willen uiteindelijk die mensen graag bij de club."
In het dossier zit een verklaring van de afgehaakte kandidaat-schacht Dimitri L., die afhaakte nadat een dronken Placebo hem een paar vuistslagen verkocht. Placebo antwoordt eerst dat "dat iets moet zijn van een jaar eerder", maar dat kan niet want Dimitri L. startte zijn studies aan de KUL pas in september 2018.
Antwoord van Placebo: "Als dit niet over deze zaak gaat, wens ik daar niet op te antwoorden."
'Normen verschuiven over de jaren heen'
Het verhoor van 'Ketter' is afgelopen. Nu is het de beurt aan 'Placebo' (J.D.V., 25).
'Placebo' woont en werkt nu in San Diego. Ook hij zegt dat de dood van Sanda Dia iets is dat hij levenslang zal moeten dragen. Placebo dankt zijn bijnaam aan het feit dat hij volgens de anderen transformeert in ‘iemand anders’ als hij te veel gedronken heeft.
Placebo: 'Als je ziet wat er in zo’n club gebeurt, denk je in eerste instantie: dat is voor mij niet de norm. Maar over de jaren heen verschuiven die normen. Ik denk dat dit in het studentenleven vaker voorkomt en dat men daar ook naar moet kijken.'
De rechter overloopt opnieuw de vragen die ze aan de andere Reuzegommers ook stelde over het doopritueel. Op de vraag van de rechter waarom ze emmers water over de schachten kieperden, kan Placebo moeilijk antwoorden.
Placebo: ‘Waarom doen wij dat? … Omdat we bij Reuzegom uiteindelijk iedereen dezelfde doop willen geven.’
Als de rechter overloopt wat de schachten op de eerste dag van de doop te eten krijgen zegt Placebo: ‘Papjes.’
Rechter: ‘U kan toch niet zeggen dat zo’n papje een volwaardige maaltijd is, of dat daar calorieën in zitten?’
Placebo: ‘Alles wat u niet uitbraakt, neemt u op.’
BELGA PHOTO ERIC LALMANDBeeld BELGA Zitting hervat met verhoor 'Ketter'
De zitting wordt hervat. Het eerste verhoor van de namiddag is dat van 'Ketter' (M.P., 26), de geneeskundestudent.
Het proces kan zware gevolgen hebben voor M.P., die kort na de doop afstudeerde en arts werd. Hij kan geschorst worden door de Orde van Geneesheren.
'Ketter' zegt dat hij die avond als eerste alarm sloeg over de toestand van Sanda Dia, wat 'Janker' eerder op de dag ook bevestigde. Een verklaring waarom er ruim anderhalf uur werd getalmd met het inroepen van professionele medische hulp is er niet. En ook niet voor het feit dat 'Ketter' niet mee in de auto stapte toen 'Pronker', 'Zaadje' en 'Janker' Sanda Dia naar het ziekenhuis brachten.
'Ketter': “Wat er is gebeurd, spookt dagelijks door mijn hoofd, ook ‘s nacht. Dat kan elk moment opkomen.”
De rechter vraagt ook aan hem waar het misgelopen is. 'Ketter': “Ik stel mezelf ook vaak de vraag. Ik vind het heel moeilijk om daar een oorzaak op te plakken. Ik kan zeggen dat niemand het gewild heeft. Maar ik kan niet zeggen waar het juist is foutgelopen."
Sven Mary wil graag vernemen waarom hij niet meegegaan is naar het ziekenhuis, gezien zijn medische achtergrond.
Ketter: ‘Twee dingen. Ik was niet de enige met een geneeskundige achtergrond. Ik had absoluut niet door dat het zo ernstig. Het leek me logischer dat zij die er de hele dag waren geweest dat zouden doen. Ik dacht ook dat als er iets zou gebeuren met een van de twee andere schachten het beter was dat ik daar was.’
De Whatsappgesprekken van Reuzegom
In de eerste uren na de doop die Sanda Dia het leven kostte, hadden de leden van studentenclub Reuzegom andere zorgen. In hun WhatsApp-groep ging het over de namen van oud-leden die online moesten worden gewist, een voorraadje wiet dat moest verdwijnen en de juridische implicaties van een condoleancebrief aan de familie van de student.
In zijn boek Ontmenselijkt onthult De Morgen-journalist Douglas De Coninck hoe het er achter de schermen aan toeging bij de studentenclub. Lees hier een voorpublicatie.
Een blik in de WhatsApp-groep van Reuzegom: een doop in 2016.Beeld rv Zitting hervat rond 14 uur
De ex-praeses van Reuzegom, 'Zaadje', en schachtentemmer 'Janker' hebben inmiddels hun verhaal gedaan. De twintigers gaven vooral een goed inzicht in de cultuur van de studentenclubs, waarbij doorheen de jaren steeds gruwelijkere rituelen zijn ontstaan. Ze vertellen dat ze vandaag wel beseffen dat het veel te ver is gegaan.
Volgens 'Zaadje' was de doop voor hen "heilig, ook al is dat belachelijk". Hij sprak van een "cultuur van drankmisbruik", en zegt dat de Reuzegommers niet nadachten over de risico's. "De doop was altijd hetzelfde. Wij voerden blindelings uit."
Volgens 'Janker' hadden de Reuzegommers een "vals gevoel van veiligheid". "Omdat we het zelf hadden meegemaakt. Als het met ons en zoveel anderen was goedgekomen, waarom zou het nu dan niet goedkomen?"
De zitting is nu geschorst voor de middagpauze. Even na 14 wordt de zitting hervat met de overige Reuzegommers. Het is onwaarschijnlijk dat ze alle zestien hun verhaal vandaag al zullen doen.
'Beeld van Sanda in mijn armen komt vaak terug'
De rechter vraagt 'Janker', net als ex-praeses 'Zaadje', naar de goudvissen en wil opnieuw weten hoe die precies zijn ingeslikt. 'Janker': "Dat was een emmer met visjes in. Er waren plastic bekertjes. Ik wil zo eerlijk mogelijk antwoorden, maar ik weet niet of die zijn gebruikt."
Op vraag van zijn eigen advocaat Eric Boon beschrijft Janker kort het moment waarop hij met Sanda Dia in zijn armen naar het ziekenhuis vertrok.
'Janker': "Het is een beeld dat nog vaak bij me terugkomt. Ik zag zijn vingers verkrampen. Het is echt heel moeilijk."
De schachtentemmer lijkt even de tranen te bevechten. Hierna is zijn ondervraging afgelopen.
'Niet gezegd berichten te wissen'
In de gsm van 'Janker' vond de politie tal van berichten die erop wezen dat hij opriep om alle WhatsApp-berichten en foto's te verwijderen. De aanklager wil weten of dat zijn idee was.
'Janker': "Ik heb dat niet gezegd. Er zaten heel veel mensen in die WhatsApp-groep. Veel van hen hadden niets met de doop te maken. Ik zei: je wilt toch kunnen communiceren zonder dat al die mensen ervan op de hoogte zijn? Maar ik heb niet gezegd om sporen te wissen."
'Een gestoord bruut jaar'
'Janker' is de man die op de verkiezingen voor schachtentemmer in zijn speech aankondigde er een "gestoord bruut jaar" van te zullen maken. Dat noemt hij nu grotesk taalgebruik. "Een oudere zei: ‘Probeer dat wat ludiek te houden.’ Wat altijd werkt, dacht ik, is terugverwijzen naar ‘de goede oude tijd’, naar mensen verwijzen die ik zelf nooit heb gekend, om zo de ouderen wat te begeesteren."
'Het woord ambulance is nooit gevallen'
De moeder van Sanda Dia heeft tijdens de getuigenis van 'Janker' de rechtszaal even verlaten.
De schachtentemmer wordt nu ondervraagd over de discussie of Sanda Dia al dan niet naar het ziekenhuis zou overgebracht worden.
'Janker': "Ik was in paniek. De anderen zeiden: 'Doe een beetje kalm, er is elk jaar wel iets.' Ze vonden mij opgefokt. Ik zei: 'Als M. (Ketter, de geneeskundestudent, red.) zegt dat hij naar het ziekenhuis moet, dan gaat hij naar het ziekenhuis."
Rechter: "Is er nooit gedacht aan een ambulance?"
'Janker': "Ik zal heel eerlijk zijn. Het woord ambulance is in heel het gesprek niet gevallen."
'Sanda kwam er weer helemaal bovenop'
Op woensdagochtend kreeg 'Janker' Sanda Dia niet wakker, zegt hij. De rechter tracht te begrijpen hoe de Reuzegommers desondanks doorgingen met de doop. 'Janker': "Ik wilde niet dat de andere twee gedoopt zouden worden en Sanda niet."
Later op de dag kwam Sanda Dia er volgens 'Janker' "helemaal weer bovenop". "Sanda was nog half in slaap ‘s ochtends, maar op dooplocatie was hij weer zichzelf. We deden dan spelletjes. Met quizvragen en tennisballen gooien. Met dansen, je kan het zo gek niet bedenken."
De rechter wil weten wanneer de problemen begonnen en vraagt naar het moment waarop toen de schachten kopje onder moesten gaan in een beek om vervolgens naar de put terug te keren.
'Janker': "Na de visproef moesten ze terug naar de put. Ik zag dat Sanda niet meer Sanda was. Hij reageerde wel, maar antwoordde niet echt op vragen. Ik zei (tegen Ketter, de geneeskundestudent, red.) dat Sanda toch maar vreemd deed."
Achtergelaten met de deur op slot: 'Ik begrijp uw bezorgdheid'
Volgens 'Janker' waren de twee andere schachten "goede drinkers", in tegenstelling tot Sanda. Op dinsdagnamiddag, na de rozenverkoop, verplichtte hij Sanda Dia "op zijn eigen tempo" een hele fles gin leeg te drinken.
'Janker': "Dat ging er vrij gemoedelijk aan toe. Er was een fles omgevallen of zo. Later, op de doopcantus, ging het met Sanda gewoon niet meer."
De drie schachten werden na de doopcantus zo goed als bewusteloos achtergelaten in het kot van Sanda. "We zorgen ervoor dat iedereen veilig thuis komt van een clubavond. Als ze natte kleren hebben, trekken we die uit; als ze het koud hebben, zetten we de verwarming op; als er kans is dat ze stikken in hun braaksel, leggen we hen op hun zij. Daarna doen we de deur op slot. Ik begrijp uw bezorgdheid daaromtrent."
Rechter: "U zegt dat u ze wel in de juiste houding legde, zodat ze niet zouden stikken in hun braaksel. Maar daarna laat u hen alleen achter, sluit u af en zet u de verwarming volle bak?"
'Janker': "Bij ons is dat vorig jaar ook zo geweest."
'Janker': 'We hadden een vals gevoel van veiligheid'
'Janker' heeft een brok in zijn keel. Zijn stem komt er maar half door, als hij de eerste vragen van de rechter beantwoordt. Hij zegt dat hij vroeger een erg sociaal iemand was, maar dat die dag alles radicaal heeft veranderd.
'Janker': "De impact op mijn leven is gigantisch, maar nog niets in vergelijking met wat de nabestaanden doormaken. Ik kan op een normale manier in België niet meer functioneren. Ik voel een enorme schaamte. Ik kan het gevoel niet beschrijven, maar het komt elke dag, elk moment terug. Het zit constant in mijn hoofd."
Ook aan hem vraagt de rechter waar het is misgelopen. 'Janker': "We hadden een vals gevoel van veiligheid, omdat we het zelf hadden meegemaakt. Als het met ons en zoveel anderen was goed gekomen, waarom zou het nu dan niet goedkomen?"
Schachtentemmer 'Janker' krijgt het woord
Het verhoor van 'Zaadje' is afgelopen. Nu is het de beurt aan schachtentemmer 'Janker' (A.G., 23).
De Reuzegommers lijken overigens een eigen dresscode te hebben. Ze dragen bijna allemaal donkerblauwe truien met daaronder een wit hemd. Ook 'Janker'.
Advocaten John Maes, Sven Mary and Eric Boon, die Janker verdedigt, bij de start van het proces.Beeld BELGA 'Halve fles gin kwam er meteen weer uit'
Het is nu de beurt aan Sven Mary, advocaat van de vader van Sanda Dia, om vragen te stellen. Hij wil van 'Zaadje' uitleg over de volledige fles gin die Sanda Dia en de twee andere schachten moesten leegdrinken.
Sven Mary: "Sanda kon blijkbaar niet meer mee met het drinken van die gin. Ik verneem dat hij dan nog een halve fles kreeg toegediend. Waarom?"
'Zaadje': "Ik denk dat Sanda meer dan een halve fles had uitgebraakt. Het kwam er direct weer uit."
Het komt tot een eerste woordentwist onder advocaten. Louis De Groote, advocaat van 'Zaadje', meent dat Sven Mary zich niet aan zijn belofte van "slechts drie vraagjes" houdt.
'Zaadje': 'Spijtig dat die brief nooit is verstuurd'
Het openbaar ministerie komt met een vraag over misschien wel hét grote mysterie in het strafonderzoek. Bij hun vertrek in Leuven naar Vorselaar werden enkele Reuzegommers aangesproken door een professor in de geneeskunde. Zij raakte gealarmeerd door de situatie van Sanda Dia en dreigde de politie te bellen. Ze zag daar pas van af toen een van de Reuzegommers haar verzekerde dat de doop op zijn einde liep - een flagrante leugen - en dat een van de studenten geneeskunde studeerde en al stage had gelopen op een afdeling spoed. Een even grote leugen. Tijdens het onderzoek wezen meerdere Reuzegommers in elkaars richting.
"Ik was daar niet bij", zegt 'Zaadje'. "Ik weet dat niet."
Het openbaar ministerie wil ook graag uitleg over de collectieve condoléancebrief die aanvankelijk namens Reuzegom naar de familie van Sanda Dia gestuurd zou worden.
'Zaadje': "Ik heb helemaal in het begin met mijn ouders een brief opgesteld. Ik denk dat er veel onenigheid was. Ik had normaal gezien ook een afspraak met de stiefmama van Sanda om met haar te spreken. Maar dan kwamen de politieverhoren ertussen, dan de KU Leuven… Ik vind het alleszins zeer spijtig dat die brief nooit is verstuurd."
'Beeld dat me bijblijft, is dat één van ons hem in zijn armen hield'
Op zeker ogenblik wordt duidelijk dat het heel slecht gaat met Sanda. "Dan zijn ze u komen roepen", zegt de rechter. "Hoe zag hij er toen uit?"
'Zaadje': "Ik had het gevoel dat het onderkoeling was. Het jaar voor ons was het ook al gebeurd. Dat was toen met B.P. Ze hebben die aan het kampvuur gelegd. Dat was ook de reden waarom we dachten: oké, we gaan het daarmee oplossen. We zaten in die mindset. De kleren van Sanda lagen in de auto van A.V. (Sondage). Ik heb die dan direct gebeld."
Reuzegommer Sondage is op dat ogenblik met Pronker onderweg naar de frituur, dus hij belde in eerste instantie voor de kleren. 'Zaadje' geraakt geëmotioneerd als hij erover vertelt: "Mensen keken naar mij. Ze zeiden: dan gaan we naar het ziekenhuis. Dan stopt de doop. Met Sanda in de auto zijn we naar het ziekenhuis gegaan. Een beeld dat me bijblijft is dat één van ons hem in zijn armen hield."
Naarmate zijn verhoor vordert, krijgt 'Zaadje' het lastiger. De rechter vraagt hem om de situatie bij de aankomst in het ziekenhuis in Malle te beschrijven.
'Zaadje': "In het begin zaten wij gewoon in de wachtkamer. Dan kwam de spoedarts en die zei dat het echt niet goed ging. Dat hij 10 procent kans had om te overleven. Ik denk dat ik voor iedereen spreek, als ik zeg dat niemand dit gewild heeft."
Rechter vraagt uitleg over ritueel met goudvis
De rechter blijft tot in detail ingaan op het verloop van de buitendoop. Als er voor elk van de achttien verdachten evenveel tijd wordt uitgetrokken, kan dit weleens een heel lange procesdag worden.
De zaal luistert nu naar de uitleg van 'Zaadje' over hoe de schachten tijdens het ‘hoogtepunt’ van de doop een goudvis moesten doorslikken en na het drinken van visolie uitkotsen.
Rechter: "Hoe kwam die vis in de mond terecht?"
'Zaadje': "Er was een emmer… Nu doet u mij twijfelen."
Rechter: "Dat gaat met visolie. Welke handelingen worden gesteld?"
'Zaadje': "Normaal zijn twee of drie slokken genoeg."
Rechter: "Ge drinkt van de bidon? Wordt er dan geroepen? Aangemoedigd?"
'Zaadje': "Ik weet niet of de vis er dan is uitgekomen."
'Er werd niet nagedacht over de risico's'
De rechter wil van 'Zaadje' meer uitleg over de put in Vorselaar. De schachten moesten die zelf graven. Het was winter, en het was volgens 'Zaadje' ongeveer 7 graden. De rechter wil weten wanneer er emmers over de schachten werden gegooid.
'Zaadje': "Met die emmers is een deel van de put gevuld. Ik weet niet hoeveel emmers er zijn gevolgd. Er werd niet nagedacht over de risico’s. Er was geen besef dat er onderkoeling kon zijn. Gebibberd werd er wel. Zoals alle jaren. Iedereen is er altijd doorgekomen. Het is idioot, maar…"
De rechter neemt rustig de tijd om alle etappes in de ‘buitendoop’ met 'Zaadje' te overlopen. Ze vraagt of er nog speciale maatregelen zijn genomen, omdat er in het verleden ook al problemen met onderkoeling zijn geweest. Ze wil uitleg over de ‘bel’. Daarmee kon de schacht de doop doen stoppen.
'Zaadje': "Daar werd mee geteased: ‘ge kunt altijd de bel gebruiken’. Als iemand wou stoppen, werd die even apart genomen. Maar zo’n signaal hebben we niet gekregen tijdens deze doop."
De rechter: "Vraag is of hij zo’n signaal nog wel kon geven."
'Zaadje': "Sanda is er echt bovenop gekomen. Ik zal niet zeggen dat hij nog een marathon ging lopen, maar hij was de betere van de drie. We hadden die proef met de visjes en de vissaus. Ze vertrokken naar de frituur, en toen kwam A. ('Janker') naar mij en zei dat het niet goed ging."
'Zaadje': 'Er was een cultuur van drankmisbruik'
In de zaal is het muisstil, terwijl ex-praeses 'Zaadje' dieper ingaat op de gebeurtenissen van die fatale avond. De rechter overloopt het doopritueel, met de vergadering over de logistieke afspraken, de rozenverkoop en de doopcantus. 'Zaadje' antwoordt met trillende stem op haar vragen.
Dat er geen doopcharter was waarin voorzorgsmaatregelen waren opgenomen, zegt hij. Dat er ook niet constant toezicht was bij de put waarin Sanda en twee medestudenten zich bevonden, "zodat ze zich niet bekeken voelden". "De doop was altijd hetzelfde. Wij voerden blindelings uit."
De zogenoemde 'afzuip', de doopcantus op dinsdagavond waarbij de schachten op hun knieën moesten zitten en een fles gin moesten leegdrinken, leek volgens de rechter sterk op "ganzen waar men foie gras van maakt". "Ik denk dat het ook bij andere clubs zo gaat, wat dat niet goedkeurt", zegt 'Zaadje'.
"Er was een cultuur van drankmisbruik. Het is belangrijk om te weten welke cultuur er heerste. Het overgeven en opnieuw drinken was iets dat niet alleen de schachten deden."
'Zaadje': 'Niet makkelijk om ermee te leven'
Met gebogen hoofd neemt 'Zaadje' (J.J., 25) het woord. Hoe het vandaag met hem gaat, vertelt hij op vraag van de rechter. "Ik studeer aan de universiteit van Gent. Ik had allang afgestudeerd moeten zijn. Ik woon nog thuis, heb een kot. Ik heb een goede vriendin. Het gaat zeer moeilijk. Het is niet makkelijk om ermee te leven.
"Als die doop niet had plaatsgevonden, zou Sanda er nog zijn", zegt 'Zaadje'. "Door de jaren heen zijn wij verblind door de risico's. De koude, het gebrek aan tijdsbesef... Dat was een zeer zware beproeving. Wij hadden er nooit over nagedacht dat dit zulke desastreuze gevolgen kon hebben.
"We hadden beter moeten nadenken. Die doop was heilig voor ons, ook al is dat belachelijk. Het is superbelachelijk."
Zitting gaat voort met open deuren
Het proces-Reuzegom gaat voort in openbare zitting, heeft de rechter zojuist beslist.
De rechter: "Dit levert geen gevaar op voor de openbare orde, goede zeden of bescherming van minderjarigen. Schending van de privacy weegt niet op tegen het algemeen belang van de openbaarheid."
De eerste beklaagde, 'Zaadje' (J.J., 25), krijgt nu het woord.
Sven Mary: 'Dat we toestemming gaven voor beelden is een leugen'
Sven Mary is tegenover de VRT bijzonder scherp voor VTM Nieuws, dat gisteren heftige beelden uitzond van de fatale Reuzegomdoop. Op de beelden is te zien hoe de laatste uren van Sanda Dia verliepen.
"Wij zijn verwittigd dat deze beelden zouden worden vertoond en ik vond het heel kies dat men ons verwittigde", zegt Mary, die de familie van Sanda Dia verdedigt. "Je moet maar voor je tv-scherm zitten en dit komt op je af: de laatste momenten van je kind. Ik denk dat dit choquerend is."
"Maar dan komen zeggen dat ze daar hun toestemming voor gegeven hebben, dat is een leugen", zegt Mary. "Er is een verschil tussen verwittigen en de mening vragen. Er is ons geen mening gevraagd. De beelden zouden worden uitgezonden. Waarvan akte. Waarna wij tegen de cliënten hebben gezegd: je zou beter niet naar het nieuws kijken."
Eerder had ook Ousmane Dia, de vader van Sanda, al ontstemd gereageerd op de gelekte beelden. "Het was de eerste keer dat ik die beelden zelf heb gezien", zei hij vanmorgen bij aankomst aan het gerechtsgebouw. "Niemand heeft mijn mening gevraagd. Ik vind het schandalig dat mensen zeggen dat de ouders toestemming hebben gegeven."
Zitting geschorst, rechter beraadt zich
Het Openbaar ministerie is geen voorstander van een debat achter gesloten deuren.
"Ik sluit me aan bij het verzoek van meester Van Cauter om het debat sereen te laten verlopen", klinkt het. "De plaats waar het proces gevoerd moet worden, is de rechtbank. Maar iedereen moet wel kunnen zien hoe dit debat verloopt. Ik zie geen concrete elementen die opwegen tegen de openbaarheid. Er is geen specifiek verzoek van de burgerlijke partijen."
De zitting is nu geschorst. De rechter gaat in beraad over een eventueel debat achter gesloten deuren.
Sven Mary: 'Familieleden zijn grootste slachtoffer van beelden'
Sven Mary, die de familie van Sanda Dia vertegenwoordigt, neemt geen standpunt in rond een debat achter gesloten deuren.
"Het ergste is dat de mensen die achter mij zitten het grootste slachtoffer zijn van deze beelden", zegt Mary. "Voor deze beelden is door mij noch door de nabestaanden van Sanda Dia toestemming gegeven. Er zijn diverse 'persen', en diverse mensen die moeten oordelen wat kwalitatief en sensationeel is."
"Feit is dat iemand dit stuk aan de pers heeft gegeven. Dit moet grondig onderzocht worden. De verdediging van de burgerlijke partij zal zich gedragen naar uw wijsheid. Dat is het meest logische, wat de beslissing van de rechtbank ook zal zijn."
Sven Mary en de vader van Sanda Dia bij aankomst aan het gerechtsgebouw van Hasselt.Beeld Tim Dirven Meningen zijn verdeeld
Alle partijen spreken zich op dit moment uit voor of tegen een debat achter gesloten deuren. Verschillende advocaten stellen zich niet te zullen verzetten tegen een debat achter gesloten deuren.
Pascal Nelissen Grade, die Pronker (V.K., 24) verdedigt, pleit wel uitdrukkelijk voor een debat met open deuren. Zijn cliënt is degene die de autosleutels van Strontvlieg (L.L., 24) afpakte en Sanda Dia naar het ziekenhuis bracht. "Mijn cliënt wil antwoorden op wat er al gezegd is."
De meeste advocaten spelen de hete aardappel echter door naar de burgerlijke partijen. Het lijkt alsof het van Sven Mary en Elisa Van Bocxlaer gaat afhangen.
Pascal Nelissen Grade.Beeld Photo News Walter Damen: 'Eventueel debat achter gesloten deuren'
Walter Damen, advocaat van Reuzegommer Strontvlieg (L.L., 24), neemt het woord. Hij noemt de vraag van advocaat Van Cauter, die gevraagd heeft het debat achter gesloten deuren te voeren, terecht. Damen is vooral bevreesd voor de privacy van de cliënten.
"We hebben gisterenavond allemaal beelden gezien die schokkend waren. We komen tot de vaststelling dat het hele strafdossier op straat ligt", zegt Damen. "We hebben er altijd voor gekozen om het proces hier te voeren, omdat we de sereniteit in het debat wilden behouden. We hebben alle vertrouwen in de rechtbank, maar niet in hoe het in de publieke opinie wordt gebracht."
"Ik ben de grootste voorstander van een debat in de openbaarheid, maar dan moet iedereen zich aan de spelregels houden. Ik denk dat de vraag van meester Van Cauter terecht is."
Walter Damen.Beeld Borgerhoff Advocaat Reuzegommer vraagt proces achter gesloten deuren
Bij aanvang van de zitting heeft een van de advocaten van de Reuzegommers gevraagd om het proces achter gesloten deuren te houden. "Niemand is echt gelukkig met de manier waarop bepaalde zaken naar buiten zijn gekomen", zei Joris Van Cauter, die Reuzegommer S.P. (24), alias Remorke, vertegenwoordigt.
Eerder had Van Cauter in De ochtend op Radio 1 gezegd dat een proces achter gesloten deuren "de meest aangewezen manier is voor een sereen proces, dat gericht is op het terugbrengen van de maatschappelijke rust".
Van Cauter verwees naar de beelden van de fatale doop die gisteren getoond werden in VTM Nieuws, die volgens hem "geen goede start zijn voor een sereen proces". "Ik ben niet gelukkig met die gelekte beelden. Het lijkt alsof de dood van die jongen commercieel wordt uitgebuit. Dit creëert een sfeer die erop gericht is de volkswoede op te poken."
Advocaat Joris Van Cauter.Beeld BELGA Alle beklaagden aanwezig
De rechtszaal loopt stilaan vol. Alle 18 beklaagden en hun advocaten zijn intussen aanwezig.
Ook de vader en de broer van slachtoffer Sanda Dia zijn aanwezig in de zaal. Hun advocaat, Sven Mary, reageerde bij aankomst op de beelden van de doop die gisteren gepubliceerd werden door Het Laatste Nieuws en VTM Nieuws. "De geruchten dat de familie of hun advocaten hierachter zat, is manifest onjuist", zei hij.
Achteraan in het publiek zitten opvallend veel jongeren die de rechtszaak komen bijwonen.
De vader van Sanda Dia en advocaat Sven Mary bij aankomst aan de rechtbank.Beeld Tim Dirven Advocaat Reuzegommer: 'Blij dat proces kan starten'
Ook advocaat Pieter Helsen verdedigt een van de Reuzegommers: "Wij zijn blij dat het proces kan starten. We hopen dat de rechtbank vandaag haar werk zal kunnen doen en zal horen van alle betrokkenen wat er precies gebeurd is." Nog volgens meester Helsen is zijn cliënt blij dat hij zijn verhaal zal kunnen doen.
Grote mediabelangstelling aan gerechtsgebouw
Het is bijzonder druk aan de ingang van het gerechtsgebouw in Hasselt. De media troepen er samen terwijl de betrokkenen het gebouw betreden. Aan alles is te merken dat het om een van de belangrijkste rechtszaken in jaren gaat.
Advocaat Reuzegommer: 'Draaiboek al jarenlang hetzelfde'
Advocaat Lilianne Verjauw, die Reuzegommer J.D.V. (25, Placebo) verdedigt, heeft voor de start van de zitting de pers toegesproken. Haar cliënt zal deze zaak de rest van zijn leven meedragen, klonk het. "Het is een pijnlijke zaak."
Volgens Verjauw zou Sanda Dia geweten hebben dat er visolie aan het doopritueel te pas kwam. "Iedereen die daarbij betrokken was, wist dat." Het draaiboek van de studentenclub was al jarenlang hetzelfde, aldus Verjauw. "Het kwam er altijd op neer dat er visolie werd toegediend", zegt Verjauw.
18 Reuzegom-leden spreken vandaag op het proces: wie zijn zij?
Drieëneenhalf jaar na de tragische dood van Sanda Dia (20) bij een doop komen achttien leden van studentenclub Reuzegom vrijdag voor de rechtbank in Hasselt zelf aan het woord.
"Je kunt niet zeggen dat er is gehandeld zoals een normaal mens zou doen. Ook al heb je binnen Reuzegom geen kloten te zeggen als je niet tot het presidium behoort, voel ik alleen wroeging. We zijn roekeloos en onvoorzichtig geweest. Ik ben hier om mijn verantwoordelijkheid op te nemen."
Het zijn woorden, of varianten daarop, die volgens een van de meer dan twintig betrokken advocaten, vandaag te horen zullen zijn in de correctionele rechtbank in Hasselt.
Wie zijn de 18 Reuzegommers die terechtstaan? En wat zullen zij vandaag zeggen? Lees hier meer.
Sanda Dia.Beeld Tim Dirven Drie jaar wachten op proces
Sanda Dia overleed op 7 december 2018. Het duurde meer dan drie jaar voor het uiteindelijk tot een proces komt.
Het gerechtelijk onderzoek nam bijna 20 maanden in beslag. Vervolgens vroegen de advocaten van enkele Reuzegommers nog bijkomende onderzoeken. De voorzitter van de raadkamer werd gewraakt en de neutraliteit van een van de rechters werd in vraag gesteld.
In oktober getuigden medische experts al over de doodsoorzaak van Sanda Dia. Vandaag gaat het uiteindelijke proces van start, waarop de 18 Reuzegommers en de 13 burgerlijke partijen gehoord worden. Verwacht wordt dat het proces voor de correctionele rechtbank minstens een week duren. De uitspraak zou een maand later moeten volgen.
Waarover gaat het Reuzegomproces?
Wat is er gebeurd?
Achttien Reuzegommers moeten zich verantwoorden voor de fatale studentendoop waarbij Sanda Dia het leven liet. De 20-jarige ingenieursstudent overleed op 7 december 2018 na een tweedaags ontgroeningsritueel waar hij verplicht werd visolie te drinken en vervolgens in een put met ijswater plaats te nemen.
Toen het dreigde mis te gaan, aarzelden de betrokkenen urenlang alvorens ze Dia naar het ziekenhuis brachten. Toen dat uiteindelijk toch gebeurde, gaven ze opdracht om maximaal sporen te wissen. Sanda Dia overleed enkele dagen na zijn ziekenhuisopname. Volgens de experten overleed de jongeman aan een acuut hersenoedeem, veroorzaakt door te veel zout in zijn lichaam.
Wat kunnen we vandaag verwachten?
De achttien Reuzegommers die terechtstaan voor de dood van Sanda Dia verschijnen voor de rechter. Naar verwachting zullen ze ook allemaal zelf aanwezig zijn in de rechtbank in Hasselt, al laten twee advocaten de aanwezigheid van hun cliënten nog in het midden.
Ze zullen individueel op de rooster gelegd worden over de omstandigheden die leidden tot de dood van Sanda Dia, op 7 december 2018. Wie welke rol speelde tijdens het doopritueel en hoe de achttien jongemannen erop terugkijken zal cruciaal worden. “Je kan een eindeloos gejammer van spijtbetuigingen en condoleances verwachten, maar hopelijk gaat het ook over het ontgroeningsritueel en wat eraan voorafgaat”, vertelt gerechtsjournalist Douglas De Coninck in een vooruitblik.
Ook de twee schachten die op 7 december naast de ingenieurstudent in de put stonden zullen aanwezig zijn, aan de kant van de burgerlijke partijen.
Waarvoor staan de Reuzegom-leden precies terecht? En welke straf riskeren ze?
De leden staan terecht voor onopzettelijke doding, het opzettelijk toedienen van giftige of schadelijke stoffen met de dood tot gevolg, het toedienen van giftige stoffen met een arbeidsonbekwaamheid tot gevolg, schuldig verzuim en daarnaast inbreuken, verspreid over drie tenlasteleggingen, op de dierenwelzijnswet. Zo staat ook GAIA aan de zijde van de burgerlijke partijen. Ze riskeren in theorie celstraffen tot 15 jaar.
Lees ook: Reuzegom-leden verschijnen voor de rechter, ruim 3 jaar na de dood van Sanda Dia: dit moet u weten
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
