Europa legt strengere regels voor grote internetbedrijven op: "Wat offline illegaal is, is dat ook online"

Onderhandelaars van het Europees Parlement, de Europese Commissie en de EU-lidstaten zijn het na lange onderhandelingen eens geraakt over de zogenoemde Digital Services Act (DSA). Dat is een pakket wetten dat grote internetbedrijven verplicht om illegale inhoud en desinformatie aan te pakken en de consument beter te beschermen. Het basisprincipe is: wat offline illegaal is, moet ook online illegaal zijn.

Techgiganten zoals Facebook, Google, YouTube, TikTok en Amazon zullen onder meer actief op zoek moeten gaan naar zaken die illegaal zijn én die ook sneller verwijderen. Denk aan haatdragende taal en filmpjes met terroristische propaganda, kortom, alle materiaal wat in Europese lidstaten als strafbaar wordt beschouwd. Daarnaast moeten ze desinformatie gerichter aanpakken.

Platformen en zoekmachines mogen ook geen informatie van gebruikers meer verzamelen over etniciteit, seksuele geaardheid of godsdienst om op basis daarvan persoonlijk te adverteren. Ze moeten daarnaast beter uitleggen waarom je als gebruiker een bepaalde advertentie te zien krijgt en wie daarvoor betaald heeft. Nu is dat niet altijd duidelijk. Er komen ook strenge voorwaarden voor reclame voor minderjarigen: zij mogen geen persoonlijke advertenties meer zien.

De bedrijven zullen hun algoritmes beter moeten verduidelijken aan hun gebruikers. Dat betekent dat bijvoorbeeld YouTube moet uitleggen waarom het een bepaalde video suggereert,  of dat Facebook vertelt waarom je nieuwsoverzicht op een bepaalde manier is samengesteld.

Nog een verstrenging: platformen moeten optreden tegen bedrijven of individuen die namaak of gestolen spullen proberen te verkopen.

EU-Commissievoorzitter Ursula von der Leyen sprak na afloop op Twitter van een historisch akkoord. "Onze nieuwe regels zullen online gebruikers beschermen, de vrijheid van meningsuiting waarborgen en nieuwe kansen scheppen voor bedrijven. Het is een sterk signaal aan mensen, bedrijven en landen wereldwijd."

De huidige regels dateren van 2000, van voor de opkomst van de internetgiganten en waren dus hopeloos verouderd. Met de nieuwe regels hoopt Europa de grote invloed van sociale media beter te kunnen controleren, zonder de vrije meningsuiting te beperken.

De nieuwe regels gelden voor alle onlinediensten, maar worden strenger naargelang de grootte van de (maatschappelijke impact van de) platforms en zoekmachines. De grootste platforms - met minstens 45 miljoen gebruikers - moeten bijvoorbeeld aan aanzienlijk meer regels voldoen dan kleinere. Als de platformen de regels niet naleven riskeren ze hoge boetes, tot 6 procent van hun wereldwijde omzet, of een verbod om nog in de EU actief te zijn.  

Het akkoord moet straks nog worden bevestigd door het Europees Parlement en de EU-lidstaten, maar dat wordt als een formaliteit bestempeld. De nieuwe regels zouden vanaf 2024 moeten intreden.

"We verwelkomen de doelstellingen om het internet nog veiliger, transparanter en verantwoordelijker te maken, en er tegelijkertijd voor te zorgen dat Europese gebruikers, makers en bedrijven blijven profiteren van het open web", zegt Michiel Sallaets, woordvoerder van Google België.

"Naarmate de wet definitief en geïmplementeerd is, zullen de details ertoe doen", aldus Sallaets. "We kijken ernaar uit om met beleidsmakers samen te werken om de resterende technische details juist te krijgen om ervoor te zorgen dat de wet voor iedereen werkt."