‘Palmoliepaniek’ in Indonesië: land stopt met export, wereldwijde prijzen pieken
Indonesië stopt komende week de export van palmolie en afgeleide producten. Het exportverbod moet voorkomen dat bakolie en voedsel voor de eigen bevolking schaars en onbetaalbaar wordt.
De Indonesische president Joko Widodo veroorzaakte vrijdag met zijn onverwachte besluit een schok op de internationale spijsoliemarkt. Indonesië is ’s werelds grootste palmolieproducent. De vraag naar andere plantaardige oliën dan zonnebloemolie is sterk toegenomen wegens tekorten door de oorlog in Oekraïne, een grote exporteur. Na het Indonesische exportverbod steeg de prijs van soja, een ander gewas dat belangrijk is op de spijsoliemarkt, vrijdag 4,5 procent en eindigde op een recordprijs van 77 eurocent per pond.
Palmolie is de belangrijkste bakolie in Zuid-Oost Azië. Het wordt echter ook gebruikt in cosmetica, chocolade en tal van andere producten. Analisten verwachten daarom dat consumenten wereldwijd de gevolgen van de Indonesische maatregel zullen voelen.
Hoe lang het exportverbod geldt, is onbekend: Widodo wil de situatie ‘volgen en en evalueren’ tot bakolie voor Indonesiërs in ‘overvloedige en betaalbare’ hoeveelheden beschikbaar is, aldus de president.
Indonesië sinds november in greep ‘palmoliepaniek’
Indonesië is sinds vorig jaar november in de greep van ‘palmoliepaniek’ door prijsstijgingen van 40 procent, melden Aziatische media. Door een tekort aan arbeidskrachten in Maleisië, een andere grote palmolieproducent, was er al minder aanbod. Daarna werd zonnebloemolie door de oorlog in Oekraïne schaars en schoten de prijzen van alternatieven zoals palmolie omhoog.
Indonesische palmolieproducenten verkochten hun product voor recordprijzen op de wereldmarkt, maar tegelijkertijd werd het basisvoedingsmiddel voor de gewone Indonesiërs zo duur dat de overheid ingreep. Het ministerie van handel probeerde in januari met een exportbeperking van 20 en daarna 30 procent van de totale palmolieproductie de prijzen onder controle te krijgen.
De schaarste bleef de prijzen echter opdrijven. Ook speelde mogelijke corruptie bij het ministerie van handel een rol. Dat gaf palmolieproducenten die hun quotum voor de binnenlandse markt niet leverden, toch exportvergunningen. Inmiddels loopt er een corruptieonderzoek naar een topambtenaar van het handelsministerie en drie leidinggevenden uit de palmolie-industrie.
Limiet van 2 liter per klant bracht geen soelaas
Ook een vaste prijs, subsidies voor de armen en verkoopbeperkingen van maximaal 2 liter bakolie per klant brachten geen soelaas: terwijl consumenten in de rij stonden voor supermarkten, waar de schappen voor bakolie leeg zijn, sloegen speculanten en zwarthandelaren hun slag.
Deze week gingen studenten in de hoofdstad Jakarta en andere grote steden de straat op om te protesteren tegen onder meer de hoge voedselprijzen, waarop president Jodoko uit angst voor bredere sociale onrust maatregelen nam. Het exportverbod geldt ook voor alle andere soorten bakolie en de ingrediënten daarvoor.
Al waarschuwde de Wereldbank eerder deze week tegen exportverboden en andere protectionistische maatregelen, de Indonesische minister van financiën Sri Mulyani Indrawati zegt tegenover persbureau Reuters dat de voedselveiligheid van de eigen bevolking prioriteit heeft. Het opvoeren van de palmolieproductie in Indonesië biedt geen oplossing op de korte termijn: de overheid geeft sinds 2018 juist minder vergunningen af voor palmolieplantages om iets tegen de ontbossing en milieuschade te doen.