‘De belangrijkste les die we tijdens deze congressen moeten meenemen is dat vrijheid niet iets abstract is. Het is niet enkel iets van en voor onszelf. We zijn pas écht vrij zijn als we ook sámen iets kunnen bouwen. Als we ook sámen vrij zijn’, zo opende De Croo zijn speech.

Niet alleen in China en Rusland wordt het democratisch model verworpen, ‘ook in Europa zijn er die de illiberale democratie willen installeren’, benadrukt de premier. ‘Sommigen komen er openlijk voor uit, anderen injecteren het als sluipend gif in onze samenleving. Je ziet het elke dag op sociale media.’

Maar De Croo moet niet ver kijken. ‘Ook in ons parlement zijn er extremistische partijen die zelfs na Boetsja en Marioepol nog altijd met een dubbele tong spreken. Toen wij bezig waren met de veiligheid van ons land en van onze militairen, waren zij hun Facebookpagina’s aan het opkuisen zodat er toch maar geen foto met Poetin of zijn kliek zou opstaan.’

‘De generaties voor ons hebben veel te lang en veel te hard gevochten voor onze democratie om die nu kapot te laten maken door de nuttige idioten die Vladimir Poetin ook bij ons voor zijn kar heeft weten te spannen’, aldus De Croo.

‘Al onze democratische grondwaarden zijn veel te kostbaar om zomaar uit handen te geven. We laten die door niemand afpakken. Niet door radicale islamisten met hun haatspraak. En niet door extreemrechts met hun leugens en geknuffel met Poetin.’

‘Dat is de komende maanden en jaren de inzet: alle democratische krachten mobiliseren om onze vrijheid, welvaart en veiligheid te verdedigen, ook in ons land’, besluit De Croo.

Ideologische herbronning

De speech van de premier was het sluitstuk van een eerste congresdag (in een totaal van vier) die als aanloop van een ideologische herbronning moet dienen. Begin 2023 leidt dat naar een nieuwe naam. De sfeer stond haaks op de tegenvallende peilingen en het moeilijke verhaal van Vivaldi. Het vertrouwen in De Croo blijft groot.

Het thema was sterkere democratie en een efficiënter land. De premier mengde zich in de discussie over de zogeheten hiërarchie der normen (regio’s en federatie staan op dezelfde voet). Open VLD wil de federale regering het laatste woord geven wanneer de diverse regeringen er onderling niet uitraken. De leden waren zeer bezorgd dat de aanpak de partij een neo-unitair karakter zou geven.

Uiteindelijk werd afgeklopt op een tekst die de federale overmacht beperkt tot het uitvoeren van internationale verdragen, de aanpak van crisissen en een ‘bindend begrotingstraject voor alle niveau’. Met dat laatste was staatssecretaris van Begroting Eva De Bleeker erg in haar nopjes. Zij wordt geconfronteerd met dieprode cijfers en enkele nonchalante regio’s.

De Croo putte uit zijn ervaringen met het Overlegcomité. Hij zei dat ‘we nemen er akte van’ haast een mantra werd om niet te moeten doen. ‘Geef ons mechanismen om te kunnen deblokkeren,’ zei hij waardoor België de ‘status van federaal land in puberteit’ kan overstijgen. Hij waarschuwde zijn partij om geen fundamentele discussie over de organisatie van België te starten. ‘Daar zit de wereld niet op te wachten.’ Voormalig voorzitter Karel De Gucht kraakte het voorstel af. Vervolgens werd het goedgekeurd.