Een intensivist over de patiënt die zijn leven veranderde: ‘‘Nieuw leven komt waar oud leven gaat’, zei hij toen hij de echo zag’

‘Hij lag al anderhalve maand op de intensieve zorgen en dat had zijn tol geëist. Het steunhart dat eerder bij hem was geïmplanteerd, was geïnfecteerd, hij was een paar keer geopereerd, kreeg zware antibiotica, maar ondanks al onze inspanningen was zijn situatie gaandeweg verslechterd. Zijn nieren hadden het begeven, zijn ademhalingsspieren waren door de langdurige beademing verzwakt en op de laatste foto zagen we dat de abcessen in zijn borstkas alleen maar groter waren geworden. Aan het begin van mijn avonddienst bespraken we met het team van specialisten wat we nog voor hem konden doen. Een nieuwe ingreep zou hij niet overleven, daar waren we het over eens. We moesten concluderen dat we hem niets meer te bieden hadden.

“We spraken met hem en met zijn familie. Hij was bij bewustzijn maar in de war, dus we wisten niet helemaal zeker of onze boodschap overkwam. Hij gaf aan dat hij graag naar huis wilde, daar wilden we ons voor inzetten. Toen ik die avond langs zijn kamer liep, sprak een van de verpleegkundigen me aan. Ze informeerde of we met het echo­appa­raat van de intensive care een zwangerschaps­echo konden maken. Ik reageerde afhoudend. De avonddiensten zijn vaak druk en onvoorspelbaar, dus ik had er vast geen tijd voor, en ons apparaat was daar niet voor geschikt. ‘Welke verpleegkundige is er zwanger dan?’ vroeg ik. Haar antwoord verraste me. Het ging niet om een collega maar om de dochter van de ernstig zieke man op intensieve zorgen. Ze was zeventien weken in verwachting en zou het zo fijn vinden als haar vader zijn kleinkind nog kon zien. Mijn weerstand verdween, misschien moesten we toch kijken wat er mogelijk was.

“Ik herinnerde me dat de afdeling interne geneeskunde over een bruikbaar echoapparaat beschikte. Ik belde op en mocht het lenen. Er was alleen wel een probleem: ik had nog nooit een echo gemaakt van een zwangere vrouw. Ik vertelde de verpleegkundige dat ze de verwachtingen van de familie alvast maar een beetje moest temperen. Op YouTube vond ik een paar instructiefilmpjes.

“Een beetje nerveus stapte ik daarna de overvolle kamer binnen. De stemming was bedrukt. Ik vertelde dat ik mijn best wilde doen, maar dat het mijn eerste keer was. Ik wist echt niet of het me zou lukken om beelden op het scherm te krijgen. Het bed van de man werd tegen de muur geschoven, er kwam een tweede bed bij voor de dochter, ik zat ertussenin, met licht trillende handen. We hadden de monitor zo gedraaid dat hij goed kon meekijken. Toen ik de echokop op de buik van de dochter zette, zag ik tot mijn verbazing onmiddellijk de foetus, eerst een zwaaiend armpje, daarna het hartje.

“De sfeer in de kamer kantelde, de familie was zo enthousiast. Ik probeerde rustig te blijven, maar ik genoot natuurlijk mee. De man bleef aanvanke­lijk stil, maar toen kwam hij met een prachtige reactie. ‘Nieuw leven komt,’ zei hij, ‘waar oud leven gaat.’ Kennelijk overzag hij toch wat hem te wachten stond en had hij begrepen dat hij niet lang meer had. Een paar dagen later ging hij naar huis, waar hij overleed.

“Wat bijzonder dat we deze man en zijn familie na dat verdrietige bericht nog zo blij hebben kunnen maken. Met iets wat zo weinig moeite kostte. In de laatste dagen van een leven kan een klein gebaar van grote waarde zijn. Ik realiseer me nu des te meer hoe in ons vak, waar we voortdurend balanceren op de scheidslijn tussen leven en dood, juist dát een van de mooiste ervaringen kan zijn.”

De getuigenissen in deze reeks komen uit het boek Die ene patiënt van VK-journaliste Ellen de Visser, Ambo/Anthos, 192 p., 15,95 euro.