Paters van abdij van Averbode krijgen hoop: minister Crevits zet deur open voor bijsturing in stikstofdossier
Terwijl het stikstofdecreet nog niet eens gestemd is, doet het al opnieuw stof opwaaien. Na de noodkreet van de abdij van Averbode zet landbouwminister Crevits de deur voor de grootste vervuilers op een kier. Een opening die het geloof van de paters aanwakkert: ‘Dit geeft ons hoop.’
“We zullen samen nagaan of er al dan niet bijgestuurd moet worden.” Voor wie er nog aan twijfelde: het stikstofdossier is binnen de Vlaamse regering opnieuw springlevend. Minister van Landbouw Hilde Crevits (CD&V) reikte de hand uit naar landbouwers die vinden dat ze onterecht code rood hebben gekregen en in 2025 onverbiddelijk de deuren moeten sluiten. Wie als grote vervuiler inspanningen had gedaan om de uitstoot te verlagen, zo was de boodschap, kan bij de minister terecht om in gesprek te gaan met haar administratie. “Dan kunnen we elk dossier grondig bekijken”, klinkt het.
Dat plotse begrip heeft alles te maken met ongeveer 240 koeien en een tiental paters uit Averbode. De boerderij die deel uitmaakt van de abdij is namelijk een van de landbouwbedrijven die in het stikstofakkoord met grote letters als ‘piekbelasters’ staan aangeduid. Dat betekent dat ze net als de 39 andere rode bedrijven nog maar drie jaar mag openblijven. Nochtans zijn ze daar in Averbode nog niet lang van op de hoogte. Pas begin deze maand kregen ze te horen dat ze in 2025 definitief het licht moeten uitdoen.
“Compleet onbegrijpelijk, vooral omdat niemand van ons een idee had over hoe we op die lijst terecht waren gekomen”, aldus abt Marc Fierens. Het slecht nieuws komt des te harder aan omdat de boerderij in 2015 nog volop had geïnvesteerd in een hoop nieuwe technieken om de uitstoot terug te dringen, zegt Fierens. “Als we toen wilden uitbreiden, kon dat enkel door te herinvesteren. We hebben toen die stal herbouwd in het volle vertrouwen daarmee te kunnen werken.”
Telefoontje voor de sluiting
Betere ventilatie, een hernieuwde vloer waardoor de mest sneller in een put verdween en zelfs een bijzonder ras minder vervuilende alpenkoeien: het melkveebedrijf spaarde kosten noch moeite om de uitstoot terug te dringen. Tevergeefs. In september datzelfde jaar kreeg de abdij van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) te horen dat ze er toch mee moesten ophouden. “De oorzaak daarvan is een herberekening”, verduidelijkte Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) in het parlement. Door geschuifel met zones zijn er drie bedrijven die aanvankelijk oranje waren toch rood geworden. “En de abdij van Averbode is daar een van.”
En dus bracht de VLM, toen onder de vleugels van voormalig minister Joke Schauvliege (CD&V), de norbertijnen op de hoogte. Niet via een mail of een brief, wel telefonisch. “Dat kan ik me niet herinneren”, zegt Fierens. “De abdij is groot en de telefoontjes die hier binnenkomen zijn niet altijd traceerbaar. Hoe dan ook doe je zoiets toch niet door even te bellen. Trouwens, wie is er nu op eender welk moment thuis?”
Demir wees gisteren dan ook met een beschuldigende vinger naar de Vlaamse administratie. Ze gaf toe dat het om “een rare manier van werken” ging, en noemde het zelfs “hallucinant” en “roekeloos”. De Vlaamse diensten hadden een brief moeten sturen, zegt ze. “Maar dat is dus niet gebeurd.”
‘Geen herberekeningen’
Nu de vervuilendste bedrijven contact kunnen opnemen om hun dossiers te bespreken, overheerst in Averbode toch het gevoel dat er opnieuw iets mogelijk is. “We werden begin deze maand voor een voldongen feit gesteld”, zegt Fierens. “Koudweg, met alle onzekerheid en gevolgen van dien. Deze opening geeft ons hoop.”
Al is het maar de vraag hoe groot die opening is. Het stikstofakkoord – dat de regering in februari overeenkwam, maar nog niet is omgezet in wetgeving – is duidelijk: code rood betekent sluiten. Het kabinet-Demir wil de verwachtingen niet te hoog opdrijven, ook niet voor abdijen die al 900 jaar lang bestaan. “Er is nog geen enkel element dat aantoont dat hun melkveebedrijf niet bij de grootste vervuilers hoort”, klinkt het. “De frustratie over de communicatie is begrijpelijk. Maar van herberekeningen is op dit moment geen sprake.”
De Boerenbond ziet dat anders. “Het stikstofakkoord is geen koehandel”, vindt voorzitter Sonja De Becker. “Hier wat sleutelen, daar een dossier aanpassen: zo mag het niet gebeuren. Het voorbeeld van de abdij raakt mensen, maar lang niet alle boeren kunnen rekenen op zoveel media-aandacht. We willen dat het stikstofakkoord er eindelijk doorkomt zodat we zicht krijgen op wat er wel en niet kan. Zelfs als de Vlaamse regering een akkoord sluit, is dat blijkbaar een garantie op onzekerheid.”