Mediawatcher over uitschuiver ‘Vandaag inside’ met Johan Derksen: ‘Dit is geen kat met zeven, maar met zevenhonderd levens’

Is dit de uitschuiver te veel voor Vandaag inside? Over die vraag woedt een hevig debat in Nederland nadat voetbalanalist Johan Derksen (73) dinsdag een opmerkelijke schuldbekentenis deed in het programma. In een reactie op het nieuws dat Johnny de Mol stopt als presentator van Nederlandse talkshow HLF8 na een beschuldiging van seksueel misbruik gaf Derksen toe dat hij zelf ook een ‘jeugdzonde’ beging. 

Derksen vertelde dat hij op een dronken avond als twintiger een bewusteloze vrouw met een kaars penetreerde en haar vervolgens achterliet in haar huis. In de televisiestudio werd opvallend laconiek gereageerd, maar televisiekijkend Nederland reageerde verbolgen. Donderdag verklaarde het Openbaar Ministerie in Nederland een onderzoek te starten. Mediajournalist en columnist Angela de Jong (Algemeen Dagblad), die ook in het debat over grensoverschrijdend gedrag bij The Voice of Holland een prominente stem was, schuift donderdagavond aan in de nieuwe uitzending van Vandaag Inside. 

Hoe wordt er in Nederland gereageerd op deze bekentenis?

Angela de Jong: “Zoals altijd zie je een echte generatiekloof in de reacties. Een groot deel reageert heel veroordelend op Derksens uitspraken. Maar tegelijk zie je reacties van leeftijdsgenoten die hem gelijk geven dat het vandaag zo truttig geworden is en dat toen alles veel vrijer was. Dat is natuurlijk klinkklare onzin, want we hebben het hier over misbruik. Het is belachelijk om dit te karakteriseren als een voorbeeld van preutsheid. Seksueel gedrag moet duidelijk gestoeld zijn op vrijwilligheid, en dat is duidelijk niet het geval als je een bewusteloos meisje met een kaars penetreert.”

Derksen zelf stelde woensdag het verhaal alweer bij en zei dat hij een kaars tussen haar benen had gezet, zonder haar te penetreren. Hoe geloofwaardig komt dit over? 

“Het hele betoog was natuurlijk met de bedoeling om Johnny de Mol uit de wind te halen. Je ziet wel dat zodra hij begint te vertellen, René van der Gijp zit te lachen en alles in het belachelijke trekt. Ik kan me dus ergens wel voorstellen dat hij dacht: laten we het allemaal wat vergroten. Maar langs de andere kant zei hij toen zelf dat het Openbaar Ministerie het vandaag als verkrachting zou zien en dat hij in de gevangenis zou vliegen. Dan komt die nuancering toch vooral over als een zwak verweer om de kritiek te sussen.”

Het is ook opmerkelijk dat Derksen zich klaarblijkelijk zo onaantastbaar voelt dat hij openlijk durft toegeven dat hij een bewusteloze vrouw misbruikt heeft. 

“Wat het extra sappig maakt, is dat dit op een zender gebeurt die in handen is van John de Mol (John de Mol is de CEO van Talpa, het moederbedrijf van zender SBS6, JL), de man die ook The Voice of Holland produceerde. Als je ziet hoe lacherig en laatdunkend de heren van Vandaag Inside doen over seksueel misbruik, dan begrijp je ook beter hoe dat soort dingen jarenlang bij The Voice konden gebeuren.

“Het is natuurlijk al langer een programma waar uitgesproken meningen en platvloerse grappen schering en inslag zijn. Maar als er slachtoffers na jaren stilzwijgen eindelijk de moed bij elkaar rapen om te spreken over seksueel overschrijdend gedrag, en je zet hen in één klap weg als hysterici en mensen om mee te lachen, dan mis je toch echt een antenne voor de tijdsgeest. Het zal je dochter maar zijn die dit overkomen is.”

Het is inderdaad niet de eerste keer dat het programma in opspraak komt. Nadat journaliste Bo Van Spilbeeck verklaarde dat ze voortaan als vrouw door het leven ging, liet René van der Gijp, compleet met pruik en jurk, in de tv-studio weten dat hij voortaan als Renate door het leven ging. Johan Derksen vergeleek de Nederlandse rapper Akwasi, een prominente stem in het antiracismedebat, met Zwarte Piet. Ook seksistische en homofobe opmerkingen vallen er met regelmaat. Hoe kan het dat dit programma zo onaantastbaar blijft?

“Het wordt nu eenmaal uitgezonden op een commerciële zender en daar zijn kijkcijfers het belangrijkste doel. Door alle ophef en sensatie die het programma met zich meebrengt, trekt het nu eenmaal nog steeds veel kijkers.

“Na de uitspraken over Akwasi hing het voortbestaan van het programma wel aan een zijden draadje. Verschillende sponsors haakten af en de heren hadden onderling ruzie. Met name presentator Wilfred Genee besefte dat ze een stap te ver geweest waren. Maar dan zie je dat John de Mol toch weer met dikke contracten zwaait en ze allemaal overstag gaan. Dit is geen kat met zeven levens, maar met zevenhonderd levens.”

Tot nu toe verdedigde Derksen zich steevast met het argument dat het programma niet meer was dan cafépraat die uitgezonden werd. Zullen ze ook dit overleven of is dit de misstap te veel?

“Derksen zegt ook vaak dat het niet meer is dan satire. Maar daar zijn natuurlijk grenzen aan als je het hebt over feitelijk misbruik. Ik heb het lang terecht gevonden dat er nog ruimte was voor een programma als dit, dat afwijkt van de politieke correctheid die je op de andere kanalen ziet. Maar ik denk dat er nu toch oprechte excuses moeten komen, want dit blijft niet duren.”