Fabre moet dus niet effectief de cel in, tenzij hij de volgende vijf jaar nogmaals wordt veroordeeld. De rechtbank vindt zes van de twaalf tenlasteleggingen tegen Fabre bewezen, voor een zevende werd hij vrijgesproken. Dat laatste heeft bovendien tot gevolg dat vijf andere vermeende feiten in de tijd niet meer voldoende aansluiten bij de rest en daarom verjaard zijn.

Fabre wordt ook vijf jaar lang uit zijn rechten ontzet en moet een schadevergoeding betalen aan de burgerlijke partijen van de feiten waarvoor hij werd veroordeeld. Provisioneel is dat bedrag op één euro per partij geplaatst.

Ontradend effect

In het vonnis staat te lezen dat de rechtbank een patroon ziet in de bewezen feiten, zodat er één straf wordt uitgesproken voor alle feiten in hun totaliteit. Fabre benaderde telkens jonge danseressen van zijn gezelschap persoonlijk en ging over tot seksueel gerelateerde handelingen. Hij vernederde hen ook en zelfs als dat niet de bedoeling was, had hij moeten weten dat het kwetsend kon overkomen.

Fabre wordt tot een celstraf (weliswaar met uitstel) veroordeeld omdat de rechtbank hem wil wijzen op de ernst van zijn handelingen en de impact ervan op zijn slachtoffers, klinkt het, en hem ertoe wil aanzetten zich in de toekomst te beteren. Het uitstel moet een ontradend effect hebben.

Naaktfoto’s

De rechtbank verwerpt ook de argumenten van de verdediging dat Fabre niet dé leidersfiguur van het theatergezelschap zou zijn. De hele werking van Troubleyn draait rond hem en zijn artistieke eisen, klinkt het, en hij besliste over het aanwerven van danseressen en het verdelen van de rollen. Er is bovendien geen duidelijk onderscheid tussen het werk bij Troubleyn en de fotoshoots met naaktfoto’s die Fabre persoonlijk organiseerde met bepaalde danseressen, meent de rechtbank.

De aanranding van de eerbaarheid van een van zijn voormalige medewerksters, met een ongewenste tongzoen, acht de rechtbank eveneens bewezen. Uit niets blijkt dat er een amoureuze relatie tussen de twee was, klinkt het, en Fabre kon niet weerleggen dat de kus verrassend en ongewenst was. De rechtbank wijst er ook op dat de toen 58-jarige Fabre een 23-jarige danseres van zijn gezelschap benaderde en kuste in een context die voortvloeide uit hun werkrelatie, wat op ongewenst seksueel gedrag op het werk wijst.

Geen tiran

In een eerste reactie nog voor ze met Jan Fabre gesproken had, toont Fabres advocate, Eline Tritsmans, zich tevreden dat het beeld van Fabre als tiran niet weerhouden is in het vonnis. “De straf zal zeker een teleurstelling zijn, maar het is tot de juiste proporties herleid”, stelt de advocate.

“De karikatuur die van mijn cliënt is gemaakt, met de sloganeske aantijging ‘no sex, no solo’ klopt niet, daarvan is niks overgebleven in het vonnis”, benadrukt advocaat Tritsmans. “Het draconische, demonische beeld dat Jan Fabre een tiran zou zijn die geen enkele tegenspraak zou dulden, is niet weerhouden in het vonnis.”

Discussie is er over een toxische werkomgeving bij theatergezelschap Troubleyn. De burgerlijke partijen zien dat die is vastgesteld door de rechtbank, Tritsmans ontkent die interpretatie: “Ik lees niet in het vonnis dat er een algemene toxische werkomgeving is gecreëerd, ook niets over een patroon. Het gaat hier niet over systematisch vernederen.”

De advocate erkent wel dat er bij vijf burgerlijke partijen mensen gekwetst werden: “dat had Jan Fabre moeten weten”.

Tritsmans gaf nog mee dat Fabre hoopt zijn artistieke activiteiten verder te kunnen zetten. Risico voor verdere problemen is er niet volgens de advocate van de theatermaker: “Niks wijst erop dat hij dat niet zou kunnen doen. Er is een integriteitsbeleid uitgewerkt en geïmplementeerd en mijn cliënt werkt daaraan mee.”

Of Jan Fabre al dan niet in beroep gaat, wordt later beslist, laat Eline Tritsmans weten.

“Belangrijke erkenning”

Advocate An-Sofie Raes, die de burgerlijke partijen vertegenwoordigt, heeft het over een “mijlpaal” voor slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag. “Dit is een belangrijke erkenning” vindt ze. Raes ziet in het vonnis een precedent. “Slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag weten nu dat dergelijk gedrag ook echt strafbaar is”, meent de advocate.

Raes wijst er verder op dat er slechts voor een van de twaalf aanklachten een vrijspraak. “De rechtbank vond dat er daar onvoldoende bewijs en dus twijfel was”, zegt ze. “Dat heeft dan als gevolg dat vijf andere feiten verjaard zijn. Maar dat betekent voor alle duidelijkheid niet dat die niet gebeurd zijn. Zeker aangezien de recentere feiten wel bewezen worden geacht en er dus volgens de rechtbank sprake is van een patroon.”

Raes stelt nog dat de rechtbank heeft geoordeeld dat er sprake was van een “toxische werkomgeving” en dat Fabre machtsmisbruik pleegde ten aanzien van zijn danseressen. “Het is net de ongelijke machtsverhouding die ervoor gezorgd heeft dat ze zijn gedrag niet konden afwijzen”, zegt ze.

Het enige doel van de burgerlijke partijen was volgens Raes om ervoor te zorgen dat het gedrag van Fabre niet meer zou worden herhaald. Dat hij geen effectieve celstraf krijgt, zorgt daarom volgens de advocate niet voor ontgoocheling.