Waarom dat laatste chipje toch nog op moet, ook al heb je al lang geen honger meer

Met een lege zak chips zijn we allemaal al weleens - meermaals - geëindigd, ondanks het feit dat we onszelf plechtig beloofden ervan af te blijven of om er maar ééntje te eten. Het openen van een zak chips eindigt meestal met een soort schuldgevoel: voor je het weet blijven er alleen nog kruimeltjes over. ‘Bodemdrang’ hoor je soms. Het wordt lacherig gezegd, maar vaak ook met een lichte ondertoon van schaamte, omdat niemand kan verklaren waarom dat laatste chipje er per se ook nog doormoest, terwijl er al lang geen sprake meer was van honger.

Dat je die zak chips zorgvuldig sluit, om binnen de minuut weer open te doen “voor een laatste handje”, en die actie vervolgens nog eens herhaalt, heeft te maken met drie verschillende boosdoeners: vet, zout en suiker. “Voeding zoals chips is lekker zout, vet en smeuïg of knapperig”, stelt obesitas­onderzoeker Jutka Halberstadt (Vrije Universiteit).

Zout zorgt voor een leuke sensatie als een chipje in contact komt met je tong en brengt een ‘smaakexplosie’ teweeg. Het vet van de olie waarin chips gebakken worden, geeft een reactie in het brein dat ons een goed gevoel bezorgt. De suiker die - jawel óók - in chips zit, draagt bij tot het onweerstaanbare en verslavende effect. “Het mondgevoel dat die combinatie oproept is bijna onweerstaanbaar, wat verleidt tot dooreten en daarmee óvereten.”

Ook de 'kraakfactor' van chips draagt bij aan het handjes blijven bijnemen. Fabrikanten spenderen fortuinen aan het onderzoeken wat dé perfecte kraakfactor van een chipje is. Wanneer chips minder kraken, en in plaats daarvan lijken weg te smelten op je tong, zoals bijvoorbeeld het geval is bij een zak Cheetos, krijgen je hersenen trager een signaal toegestuurd dat je eigenlijk verzadigd bent. Als iets snel smelt, denkt je brein dat het je weinig vult en dat je ervan kan blijven eten.

“Natuurlijk gaat het over veel meer dan alleen maar hoe ‘lekker’ die chips zijn”, stelt hoogleraar Anne Roefs, die de psychologie van eetgedrag onderzoekt aan Maastricht University. “Veel van dat overeten heeft te maken met eetgewoonten. Sommige mensen hoorden vroeger als ze opgroeiden van hun ouders altijd dat ze hun bord moesten leegeten, zelfs als ze eigenlijk genoeg hadden. Daarnaast geldt in het algemeen: hoe groter de portie op je bord, hoe meer je eet. Het gevoel van verzadiging komt veel trager binnen dan het tempo waarop je eten naar binnenwerkt.”

Ook je omgeving maakt een verschil. “Zit je tussen kleine eters? Dan eet je automatisch minder omdat je jezelf plots heel bewust wordt over de extra happen die je neemt als je gezelschap al lang gestopt is met smikkelen.” En daar komt ook mindless eating bij kijken: eten terwijl je iets anders doet. “Eet je onbewust, dan voel je minder goed dat je eigenlijk al vol zit.” Wanneer je die zak chips opent en ondertussen een film of serie volgt of op je smartphone aan het scrollen bent, zal je soms veel minder bewust zijn over wat je allemaal al hebt gegeten. En voor je het weet zit je aan kommetje nummer drie of het laatste.

Dat ‘mindless eten’ kan in het geval van chips te verklaren zijn door gelijkaardige processen in de hersenen van waardoor het blijven eten van chips vergeleken wordt met een drugsverslaving. Wetenschappers experimenteerden hiermee en kwamen tot de conclusie dat wie chips eet de beloningscentra in het brein activeert, waardoor we geneigd zijn om er snel opnieuw van te eten. Niet iedereen is hier even gevoelig aan, wat kan verklaren waarom de ene die chipszak onberoerd kan laten, terwijl jij het liefst van al doorschranst.

Als je jezelf hier in herkent, moet je je vooral geen zorgen maken volgens Roefs. “Het is heel menselijk om door te blijven eten”, vertelt ze. “Ben je gezond en eet je een keer door, dan is dat niet erg. Maar is je voornemen om minder te eten? Dan helpt een excuus als bodemdrang zeker niet. Vergelijk het met emo-eten. Hou jezelf niet voor de gek en beloon jezelf op een andere manier dan met eten. En zorg ervoor dat je niet te makkelijk in de verleiding komt. Zet het kommetje chips bijvoorbeeld verder weg.”

Of berg die zak chips gewoon terug op in de kast. En voel je de drang tot eten naar de bodem? Probeer dan toch nog eens de truc met een kleiner kommetje, ook daar komt de bodem ooit van in zicht.

Welke paprikachips zijn de lekkerste? Uit 10 zakken zijn er 3 gebuisd: “Smaak is magertjes, dit is geen echte chips” (+)

Ben jij een emo-eter? Diëtiste legt uit vanaf wanneer het een probleem is én deelt 5 makkelijke tips om komaf te maken met eetbuien (+)

Bijna 50% van de Belgen heeft een te hoge cholesterol: diëtiste scheidt 9 feiten van fabels om er vanaf te geraken (+)