Tot 90 procent duurder, maar ook soms goedkoper: vergelijk hier jouw energiecontracten

Het meest opvallende is dat een paar elektriciteitscontracten in het eerste kwartaal van 2022 goedkoper werden. Dat ondanks de almaar stijgende prijzen op de groothandelsmarkten.  Zo laat nieuwkomer Dats24 zijn voorschot voor een gemiddeld gezin dalen van 136 euro in december naar 131 euro in april (-4 procent). Maar ook andere leveranciers, zoals Engie (twee contracten) en de groenstroomleverancier Aspiravi, doen er wat af. 

Opmerkelijk: de grootste daler is het sociaal tarief.  De voorschotfactuur was daar in april bijna 7 procent goedkoper dan in december. Een gemiddeld gezin met een sociaal tarief betaalt in april 61,83 euro. Voor het duurste contract betaal je eind april een voorschotfactuur van 162,87 euro. Dat is ruim 100 euro duurder.

Maar de meeste leveranciers trokken hun voorschotfacturen het eerste kwartaal uiteraard fiks op. Bij de grote speler Luminus zien we forse verhogingen tot ruim 38%. In de top 20 van de duurste voorschotcontracten zag je in de maand december er geen enkel van Luminus. In april zijn 4 van de 5 duurste voorschotfacturen allemaal afkomstig van Luminus. 

Ook de prijsbreker Mega, trok al zijn voorschotten fors naar omhoog, met bijna 45 procent. De stroomcontracten van Mega koersen daarmee van het goedkoopste naar het duurste segment.  

In april staan drie contracten van de voormalige prijsbreker in de top-tien van de duurste voorschotfacturen op de markt. Dat terwijl Mega met al zijn producten in december nog in de top-20 van de goedkoopste stond. Zijn goedkoopste product viel terug van de vijfde naar de 24ste plaats in de ranking van de goedkoopste stroomcontracten.

Verder zijn er sinds december een heleboel contracten verdwenen. Volgens onze cijfers zijn dat er minstens 15, waarvan 6 variabele contracten en 9 vaste. Eind december werden nog eens 5 vaste contracten niet meer aangeboden, meestal van Eneco. In die tijd verdwenen in totaal dus 14 vaste contracten, op een een kleine 60 elektriciteitscontracten in totaal. 

Die vaste  contracten lopen wel nog, maar nieuwe klanten kunnen er niet meer op intekenen. Ze worden niet langer aangeboden op de prijsvergelijkingssites. In de vergelijking hierboven geven we ze weer met de vermelding "niet meer verkocht". Leveranciers willen van die vaste contracten af, omdat ze de onzekere en hoge stroomprijzen zo snel mogelijk willen aanrekenen aan hun klanten. Bij vaste contracten moeten ze daarvoor een jaar of zelfs langer wachten.

Bij gas is de tendens éénduidig: alle voorschotfacturen worden duurder, en dat veel forser dan bij de elektriciteitsfacturen.  Toch zijn er grote verschillen: de "kleinste" stijging zie je bij een product van Engie, maar daar komt er  tussen december en april toch ruim 25 procent op de voorschotfactuur bij. De grootste stijging zie je dan weer bij Mega: hun verschillende contracten gaan van 78 procent tot zelfs 93 procent naar omhoog. In april betaalde je op jouw voorschotfactuur voor eenzelfde contract bijna tweemaal zoveel als in december.

De grote uitzondering is alweer het sociaal tarief. Dat stijgt, maar licht, een kleine 4 procent.  Het voorschot bedraagt in april 55 euro. Dat is een pak goedkoper dan de duurste speler op de markt. Dat is momenteel Mega, met een voorschotfactuur voor een gemiddeld gezin van 357 euro, ruim zes keer duurder dan het sociaal tarief. Het sociaal tarief is dus een stevig vangnet voor mensen die het financieel het moeilijkste hebben.

Op dat ene kwartaal zijn er ook voor gas enorme schommelingen: voorschotfacturen die in december in de middenmoot stonden, staan in april bij de duurste. Zoals gezegd, is het duurste product Mega Group Variabel. Dat staat nu op plaats één. In december stond het voorschotfactuur van hetzelfde contract op plaats 27 van de bijna 40 aangeboden producten.

Na Mega volgt Luminus met een hele reeks verhogingen van de voorschotfacturen tussen 64 en 49 procent.  Verschillende Luminus-producten staan in april bij de top tien van de duurste gascontracten. Ook Bolt voegt verhogingen van meer dan 40 procent toe, maar blijft wel bij de goedkopere contracten.

Ook de gasleveranciers stootten het afgelopen kwartaal nogal wat producten af.  Eind december verdwenen de drie vaste contracten van Eneco. Later werden nog eens vier vaste contracten van andere leveranciers stopgezet. Daarnaast verdwenen ook zes variabele contracten.

De overgrote meerderheid van de overblijvende contracten zijn variabel. Van de ongeveer 30 aangeboden gascontracten zijn er amper vier vast: allemaal van Luminus. Engie stootte het afgelopen kwartaal bijna al zijn vaste gascontracten af. De reden daarvoor is dezelfde als voor de stroomcontracten: met een variabel contract is het makkelijker voor de leveranciers om de torenhoge gasprijzen snel aan de klanten door te rekenen.

De contracten veranderen dus om de haverklap van gedrag: de ene maand blijkt je contract bij de goedkoopste te staan. Een paar maanden later behoort het tot de duurste. Met de zeer snelle veranderingen van de voorschotfacturen bij de variabele contracten en de uitdovende vaste contracten, is het voor de  gewone energieconsument zo goed als onmogelijk om de juiste deal te vinden.

Die wispelturigheid is ook een zorg voor heel wat energie-experten en de energiewaakhond VREG. De V-test van de VREG voorspelt te weinig hoe duur (of goedkoop) de energiecontracten in de toekomst kunnen worden. De prijzen zijn namelijk gebaseerd op het verleden: de vorige maand of vorige drie maanden, bijvoorbeeld. De schokken van het conflict in Oekraïne voelen we nu pas goed op onze factuur.

Dat kan anders en beter, zo beklemtonen meerdere energie-experts. In plaats van terug te kijken, kan je ook vooruitkijken: de grote energieleveranciers kopen hun gas en stroom namelijk soms jaren op voorhand in, aan een vaste prijs. Die langetermijncontracten zouden dan de basis moeten worden van een nieuwe berekeningsmethode die hopelijk dichter bij de werkelijkheid zit.

Ook de "verborgen mechanismen" en "profielen" die energieleveranciers voor éénzelfde product soms zelfs durven te veranderen in de loop van een contract, moeten verdwijnen, vinden deskundigen. Sommigen hebben het over de "spelletjes" van een aantal leveranciers. 

Die misleidende manipulaties moeten eruit, zodat een klant (hopelijk) veel beter zal weten waar hij aan toe is. Maar dan moeten wel alle leveranciers mee: zolang een leverancier weigert om de nieuwe spelregels te aanvaarden, zullen de anderen er niet aan beginnen, is de vrees.

De VREG probeert die moeilijke stap naar een transparantere vergelijking te maken. Tot zolang is het voor de energieconsument koffiedik kijken en leren leven met voorschotfacturen die bijna even wispelturig worden als de prijsevolutie op onze oververhitte energiemarkten.