Uitzonderlijk droog in Vlaanderen: “Situatie die zich normaal één keer om de vijftig jaar voordoet”

“Ik begrijp heel goed dat niemand na corona, de oorlog in Oekraïne en de stijgende energie- en voedselprijzen zin heeft in nóg een probleem. Ik ook niet, geloof me”, begint Marijke Huysmans, hydroloog aan de VUB, haar betoog. “Maar onze ogen sluiten voor droogte of waterschaarste is geen optie. Naarmate deze droge periode langer duurt en de grondwaterstanden verder dalen, wordt de mogelijke impact in de volgende maanden steeds groter.” 

Volgens de recentste metingen, die op 21 april, vertoonde 53 procent van de meetplaatsen een lage (36 procent) tot zeer lage (17 procent) grondwaterstand voor de tijd van het jaar. “Helaas zal dat percentage de komende dagen nog stijgen, want het heeft nauwelijks geregend en er wordt opnieuw weinig neerslag voorspeld”, zegt Huysmans. “Vlaanderen kleurt over enkele dagen bruin, dat wil zeggen droog tot uiterst droog. Dat laatste is vooral zo in Oost-Vlaanderen, delen van West-Vlaanderen en Limburg.”

‘Uiterst droog’ is een situatie die normaal gezien maar één keer om de vijftig jaar voorkomt, maar nu al sinds 2018 elk jaar opnieuw opduikt. “Iets wat heel uitzonderlijk was, wordt dat steeds minder”, zegt de professor. “Een (zeer) lage grondwaterstand, lege waterputten en brandgevaar zijn voor Vlaanderen duidelijke signalen dat er wat aan de hand is met ons klimaat. Dat was voorspeld.” 

De grondwaterstanden waren nochtans goed aangevuld, door een natte winter — er viel 259 liter water of 30 liter meer dan normaal — en een natte zomer in 2021. “Maar de maand maart was heel droog”, aldus Huysmans. “Er viel toen 2 millimeter neerslag, terwijl dat normaal 60 millimeter is. Eigenlijk is dat niets. In de eerste week van de paasvakantie heeft het wel wat geregend, maar ook niet om over naar huis te schrijven. Het grondwaterpeil staat na de winter, rond eind maart, normaal op zijn hoogste punt en daalt dan tot eind september, maar nu gaat het veel sneller dan normaal. De buffer die we gebruiken om een droge zomer te overbruggen, onze spaarrekening zeg maar, zijn we nu al aan het opgebruiken. Natuurbeheerders en landbouwers beginnen zich opnieuw zorgen te maken. En ik heb geen glazen bol. Wordt het een droge zomer? Dan is de buffer te klein om die droge periode door te komen.”

Vandaag is de impact van de droogte weliswaar nog vrij beperkt — “Het gras en de bomen kleuren mooi groen als ik naar buiten kijk”, zegt Huysmans —, toch komt het erop aan nu al zuinig te zijn en bijvoorbeeld zeker geen gazon te sproeien. In Limburg en Antwerpen kleuren de natuurgebieden ook al oranje, de op één na hoogste waarschuwingsfase voor brandgevaar.

LEES OOK. Nu al water besparen tegen de droogte? Onze tuinexperte legt uit hoe je op originele manieren geen enkele druppel verloren laat gaan (+)