Antwerpse slimme lamp helpt ouderen in woonzorgcentra na val: “Ik voel gerustheid dat iemand over mij waakt”

Valincidenten zijn een groot probleem voor ouderen. Naar schatting een op drie 65-plussers valt minstens één keer per jaar. Voor inwoners van woonzorgcentra loopt dat op tot 70%. De gevolgen kunnen zwaar zijn, zeker bij wie niet meteen geholpen wordt: maar liefst de helft van ouderen die langer dan een uur blijven liggen, overlijdt binnen de zes maanden na de val.

Het in 2018 opgerichte Nobi onthulde begin vorig jaar een lamp die dat probleem moet aanpakken. Met artificiële intelligentie detecteert de lamp wanneer iemand valt. Het toestel vraagt of de persoon gevallen is, en contacteert zorgpersoneel of familie wanneer de persoon ‘ja’ zegt of niet antwoordt.

Na een jaar van testen en pilootprojecten is het toestel nu klaar om ook echt in gebruik genomen te worden. De wereldprimeur is voor het woonzorgcentrum ‘De Gerstjens’ in Erembodegem (Aalst). Vijftien bewoners zijn de lamp al enkele maanden aan het uittesten.

De testfase heeft heel wat boeiende inzichten opgeleverd, zegt CEO Roeland Pelgrims. “Zo blijken ouderen nog veel vaker te vallen dan gedacht, maar verzwijgen ze het vaak omdat ze beschaamd zijn.” In de vijftien kamers werden op enkele weken ruim veertig valincidenten gedetecteerd. Bewoners werden gemiddeld binnen de vijf minuten geholpen.

Al tijdens de testfase boekte de Nobi belangrijke resultaten. “Een inwoonster die overdag verward was, kreeg de diagnose dementie. Maar Nobi detecteerde dat de vrouw ’s nachts heel slecht sliep. Ze was niet aan het dementeren, ze had een slaaptekort.”

De sprekende lamp

Bij de eerste gebruikers is Dianne De Cremer (89), die sinds februari in Gerstjens woont. Kort na haar verhuis zakte ze door haar knieën aan de rand van haar bed. “Ik raakte niet meer recht. Toen hoorde ik een stem van boven, die vroeg of ik gevallen was. Ik wist eerst niet van waar die stem kwam, maar het was de lamp.”

Het was even schrikken voor Dianne, maar dankzij Nobi stonden verzorgers wel op enkele minuten klaar om haar recht te helpen. Vorige week viel ze nog eens. “Deze keer heb ik meteen aan de lamp gedacht. Ze zijn mij vlug komen helpen.”

Dianne is heel blij met ‘de sprekende lamp’ zoals ze het systeem zelf noemt. “Het geeft mij gerustheid dat er iemand aan het waken is. Ook mijn drie kinderen vinden dat fantastisch. Ik ben benieuwd wat die technologie nog gaat kunnen. Maar liefst heb ik het natuurlijk niet te dikwijls nodig.”

Tijd voor een koffie met de bewoners

Ook voor het zorgpersoneel in woonzorgcentra is de lamp een grote hulp, geeft Daniela Cislariu aan. De 24-jarige Roemeense werkt acht maanden in Gerstjens en ze hielp de bewoners aan de slag gaan met Nobi. “De lamp geeft ons de mogelijkheid om heel snel te reageren wanneer een persoon valt. Ik krijg een melding op mijn telefoon en kan dan via beelden op mijn computerscherm zien wat er aan de hand is.”

Daniela is niet bang dat technologie op termijn haar job zal inpikken. “Zorg gebeurt door mensen en niet door robots. Wel kan Nobi bepaalde taken overnemen, zodat wij meer tijd hebben voor het menselijke. Het is fijn om af en toe een koffie te kunnen drinken met de inwoners.”

Innovatie in de ouderenzorg is volgens Pelgrims cruciaal om de vergrijzingsgolf op te vangen. “In de zorg geraken 6.000 vacatures niet ingevuld. Als we geen extra handen aan het bed vinden, wordt nieuwe technologie cruciaal.”

Het jonge bedrijf heeft nog een hele lijst andere toepassingen voor de Nobi in de pijplijn zitten. “Zo analyseert de lamp hoeveel bezoek een bewoner krijgt, om eenzaamheid te detecteren. ’s Nachts detecteert Nobi wanneer de ouderen rechtop zitten en laat het een zacht licht branden. Dit voorkomt desoriëntatie bij wakker worden en een val wanneer men uit bed stapt.”

Begin volgend jaar moet de lamp ook parameters zoals ademhaling en hartslag gaan monitoren, nu al waakt het toestel over luchtkwaliteit en temperatuur. “Het doel is om op te schuiven van reactie naar preventie.”

De vraag naar de Nobi-lamp is in ieder geval meteen groot. “Dit jaar willen we 2.000 installaties doen, goed voor ongeveer 4.000 lampen”, zegt Pelgrims. De meeste bestellingen komen uit België, maar we zijn ook aan het uitbreiden in het buitenland.”