Nationalistische Sinn Féin lijkt op weg naar historische verkiezingsoverwinning. Wat betekent dat voor Noord-Ierland?

Sinn Féin, wat is dat ook alweer?

Sinn Féin is de vroegere politieke tak van de terroristische en nationalistische beweging IRA, die in de vorige eeuw met extreem geweld streed tegen de Britse overheersing.

Sinn Féin is nog steeds voorstander van een afscheuring van het Verenigd Koninkrijk en een hereniging van Ierland en Noord-Ierland. Ze presenteert zich tegenwoordig wel meer als een linkse gematigde partij en kan dus gematigde kiezers lokken. 

De partij zou bij een overwinning de eerste minister mogen aanstellen. Die post zou gaan naar Michelle O’Neill, die de partij sinds 2017 leidt in Noord-Ierland. Zij sloot zich aan bij Sinn Féin na het Goedevrijdagakkoord, toen ze nog een twintiger was. Daarmee is ze nog te jong om door tegenstanders als terrorist bestempeld te worden.

Wat is de huidige politieke situatie in Noord-Ierland?

Noord-Ierland wordt al jaren geregeerd door de zeer conservatieve en evangelisch-protestantse partij DUP, maar Sinn Féin rukt de jongste jaren op. 

In totaal zijn er 90 zetels in het parlement te verdelen. Bij de vorige parlementsverkiezingen, in 2017, kon de DUP er 28 binnenhalen en Sinn Féin 27. Het verschil was toen al zeer nipt en nu zou Sinn Féin volgens de peilingen aan het langste eind trekken.

Vanwaar komt het succes van Sinn Féin?

Het succes van Sinn Féin is deels te verklaren door de veranderde demografie van Noord-Ierland. Voor het eerst zijn er in de regio meer katholieken dan protestanten. Daarnaast is een generatie jonge Noord-Ieren opgegroeid die zelf The Troubles niet heeft meegemaakt. 

Veel jongeren willen bovendien progressievere maatregelen, bijvoorbeeld op het vlak van vrouwenrechten en abortus. In het Verenigd Koninkrijk is abortus sinds 1967 toegelaten, maar in Noord-Ierland was de ingreep tot 2019 verboden tenzij het leven van de moeder in gevaar was. Tegelijkertijd worden nieuwe partijen die zich niet langer identificeren als unionistisch of nationalistisch steeds populairder.

Wat als Sinn Féin de verkiezingen wint?

De vraag is of het dan opnieuw tot rellen komt. Er is niet veel nodig om Belfast opnieuw in brand te steken, bleek in april vorig jaar nog. Toen braken vooral in de protestantse wijken rellen uit. Bij de pro-Britse unionisten heerst er namelijk grote onvrede over de gevolgen van de brexit-afspraken.

Tijdens de meer dan 30 jaar durende Troubles kwamen meer dan 3.600 mensen om en raakten tienduizenden anderen gewond. Het conflict tussen voornamelijk katholieke Republikeinen, die een hereniging met Ierland willen, en protestantse Unionisten kwam officieel tot een einde met het Goedevrijdagakkoord van 1998. 
De vrede houdt min of meer stand, maar politieke stabiliteit is er wegens het onderlinge wantrouwen niet. Tussen 2017 en 2020 zat Noord-Ierland zonder regering, en in februari viel de regering opnieuw. Toen nam premier Paul Givan van de DUP ontslag.

Hij verzette zich tegen het Noord-Ierse protocol, dat de Britse regering in het kader van de brexit had onderhandeld met de Europese Unie. Dat protocol schrijft voor dat in Noord-Ierland nog steeds de regels van de Europese eenheidsmarkt en douane-unie van kracht zijn. Op die manier werd een harde grens met Ierland vermeden, maar komt er de facto wel een douanegrens in het Verenigd Koninkrijk. De Noord-Ierse unionisten wijzen elke verwijdering van Groot-Brittannië van de hand. De DUP heeft sindsdien geweigerd terug te keren in de regering tenzij het Noord-Ierse protocol tussen het VK en de EU wordt gewijzigd.

En wat met de politieke toekomst van Noord-Ierland?

Als Sinn Féin de verkiezingen wint, komt er een partij aan de macht die pleit voor de hereniging van de twee Ierlanden. Op termijn zal er dan een referendum komen, mogelijk met de afsplitsing van het Verenigd Koninkrijk tot gevolg.