De rente in de VS stijgt (alweer), maar bij de Europese Centrale Bank blijft het stil en dat baart economen zorgen

Opnieuw een halve procent rente erbij, zo besliste de Federal Reserve, de Amerikaanse bank, gisteravond. Ook in maart was die al eens opgetrokken. Met die renteverhogingen probeert de Fed in de eerste plaats de gierende inflatie in de VS te dempen. Die staat momenteel op 8,5 procent.

"Door die rente op te trekken, haal je eigenlijk zuurstof uit de economie", legt Joep Konings uit, professor economie aan de KU Leuven. "Met een hogere rente wordt het duurder voor consumenten en bedrijven om leningen aan te gaan. Dat zou dan de consumptie en investeringen, en dus de vraag, wat kunnen afremmen. En zo daalt de druk op de prijzen."

Op zich is het nog vrij goed gesteld met de Amerikaanse economie en werkloosheid. "Maar de Fed wil vooral vermijden te laat te zijn", vertelt Paul De Grauwe, professor economie aan de London School of Economics. "Als je te laat reageert, moet je veel harder ingrijpen. Als je aan een rood licht te laat remt en dus te hard moet remmen om nog te kunnen stoppen, kan er schade zijn."

De deur voor een renteverhoging eind dit jaar staat op een kier, maar meer dan dat is nog niet bekend. "In Europa gaat het altijd wat trager en geleidelijker", klinkt het kritisch bij Konings. "Europa talmt, maar dat is momenteel niet verstandig. Als je niets doet, stijgt de inflatie verder door. Dan kan je beter nu dan later reageren. Nu zouden we een renteverhoging nog kunnen verteren. Al moet je eerlijk zijn: dat gaat nooit zonder slag of stoot."

Het is een moeilijk evenwicht, want wie te vroeg of te fors ingrijpt, kan ook de economie schade toebrengen en zelfs in een recessie duwen. Desondanks ziet ook De Grauwe de druk op de ECB danig toenemen om toch al vroeger dan eind dit jaar iets te ondernemen. "Wanneer Amerika de rente systematisch sneller doet stijgen dan bij ons, wordt de dollar ook sterker. Dan stijgen ook de prijzen die we in euro moeten betalen voor olie en gas. Zo neemt de inflatiedruk bij ons nog verder toe." 

"Een tijdje terug redeneerden veel economen dat we ons geen zorgen moesten maken over de inflatie, omdat de prijzen stegen door de duurdere olie en grondstoffen", legt Konings uit. "Dat was volgens hen gewoon de nasleep van de covidperiode. De productie trok weer aan, de vraag steeg en de toeleverketen had tijd nodig om zich te herstellen."

"Maar de olieprijzen zijn blijven stijgen en de oorlog in Oekraïne zorgde voor een extra klap. Daarom is het nu tijd om daar iets aan te doen. Zij die nog denken dat we de inflatie nog onder controle krijgen door af te wachten, zitten er ver naast. Onze modellen tonen dat we in de komende maanden nog niet aan de nieuwe patatjes zijn."

Konings is er zeker van dat ze dat bij de ECB nu ook wel inzien. "Dat zijn ook geen dommeriken hé. De verwachting is dat er nu iets gaat gebeuren." De Grauwe wijst erop dat de ECB intussen wel al de aankoopprogramma's van staatsobligaties verminderd heeft. Daardoor is de rente op Belgische overheidsobligaties sinds begin dit jaar gestegen van 0 tot 1,5 procent. "Dus die dynamiek is wel al bezig."

Konings vreest dat het intussen al wat te laat is, nu de inflatie "al tussen de 8 en de 10 procent ligt en in België zelfs nog hoger". "Zachte heelmeesters maken stinkende wonden."

"De groei zwakt al af, waardoor stagflatie dreigt: een combinatie van een hoge inflatie en een recessie. Daarover maakt de ECB zich momenteel niet te veel zorgen, want de werkloosheid is nog laag. Maar die dynamiek is al op gang gekomen. Ik verwacht serieuze klappen in de komende maanden."