Vrouwendag? Donald Trump lokt meer gevaarlijke abortussen uit

Bij ons is abortus gelukkig toegelaten, onder voorwaarden. Donald Trump wil geen abortus voor vrouwen in arme landen. Met het omgekeerde effect: er zullen meer doden en verwondingen zijn door onveilige abortussen
opinie
Opinie

Johan Braeckman is filosoof aan de Universiteit Gent. Hij publiceert over wijsbegeerte, bio-ethiek, toegepaste ethiek, milieufilosofie en culturele aspecten van de wetenschappen.

Het was, zoals ondertussen genoegzaam bekend en veelzeggend, een van de eerste beleidsdaden van Donald Trump - republikein - als president: de uitbreiding van het decreet dat bekend staat als de “global gag rule”. Dat decreet werd reeds door Ronald Reagan ingevoerd. De oorspronkelijke versie ervan verbiedt aan organisaties die gezondheidszorg verlenen in ontwikkelingslanden en daarvoor Amerikaanse fondsen ontvangen, om abortussen uit te voeren of er assistentie bij te verlenen.

Bill Clinton - democraat - schrapte het decreet, maar George W. Bush - republikein - voerde het opnieuw in. Onder Barack Obama - democraat - werd het weer afgeserveerd.

Trump stelt het decreet niet alleen opnieuw in voege, maar breidt het meteen ook uit: niet enkel de financiering van verenigingen die abortussen in derdewereldlanden helpen uitvoeren wordt geschrapt, maar ook het informeren erover, zelfs als dit gebeurt met geld dat niet van de Verenigde Staten afkomstig is, zal leiden tot het stopzetten van subsidiëring.

De gevolgen kunnen desastreus zijn. Tal van organisaties die advies geven over gezondheid en voortplanting in tientallen ontwikkelingslanden en miljoenen kwetsbare vrouwen bereiken, dreigen een belangrijke bron van inkomsten te verliezen, in totaal ongeveer zeshonderd miljoen dollar.

De beslissing van Trump komt tegemoet aan het deel van zijn achterban dat “pro life” is, wat in de praktijk betekent dat die kiezers radicaal tegen abortus gekant zijn, maar evenzeer stamceltherapie en kunstmatige voortplantingstechnieken veroordelen.

Zelfs het gebruik van condooms of andere voorbehoedsmiddelen keuren ze af, net zoals homoseksuele relaties en het geven van seksuele voorlichting aan jonge vrouwen.

De absurditeit die "pro life" heet

Hoewel de Amerikaanse Trumpaanhangers die zich “pro life” noemen, beweren dat ze “het leven” verdedigen, in het bijzonder het ongeboren leven, blijken het net ook diegenen te zijn die het minst bezwaar hebben tegen militaire acties door de Verenigde Staten.

Enerzijds, volgens hun ‘logica’, is een embryo even waardevol als een volgroeide persoon. Anderzijds keuren ze het gebruik van wapens goed die duizenden slachtoffers maken, ook onder de burgerbevolking. De meest radicalen onder hen blijken zelfs in staat om moordaanslagen te plegen op artsen die abortussen uitvoeren.

Ze doden volwassen mensen omdat het ongeboren leven onaantastbaar is. Ze zijn dus niet zozeer “pro life” in het algemeen, maar pro embryo’s en foetussen.Andere menselijke levensvormen lijken van minder belang te zijn. De levenskwaliteit van dieren zit al helemaal diep verborgen in hun morele blinde vlek. Dat men door onderzoek op embryo’s potentieel tal van aandoeningen kan verhelpen, deert hen niet.

Minder voorlichting leidt tot meer onveilige abortussen

De beslissing van Trump om het decreet opnieuw in te voeren en zelfs uit te breiden, kan een zeer nefaste invloed hebben op de levenskwaliteit van vele miljoenen vrouwen, op de eerste plaats van diegenen die het reeds moeilijk hebben. Door het gebrek aan voorlichting, zal het aantal ongewenste zwangerschappen wereldwijd toenemen.

De Wereldgezondheidsorganisatie schat dat ruim 220 miljoen vrouwen niet zwanger willen worden, of enkel op een zelf gekozen moment en in de omstandigheden die ze zelf bepalen, maar het ontbreekt hen aan degelijke informatie en anticonceptiemiddelen.

Het gevolg laat zich raden. In landen met een verbod op abortus, of waar de toegang tot deskundige hulp wordt bemoeilijkt, is het aantal zwangerschapsonderbrekingen het hoogst. Hoe slechter de voorlichting en seksuele gezondheidszorg, hoe groter het aantal ongewenste- en tienerzwangerschappen, en hoe onveiliger men– illegale – abortussen uitvoert.

Trumps decreet zal het aantal ongewenste zwangerschappen niet verminderen, eerder integendeel. Het voorspelbare effect zijn meer doden en verwondingen ten gevolge van onveilig uitgevoerde abortussen. Het is een hoogst merkwaardige “pro life” politiek.

De irrelevantie van "potentie"

De misvatting dat een embryo, omdat het uit menselijke cellen bestaat, evenwaardig is aan een menselijke persoon, veroorzaakt bijzonder veel leed. Vaak wijzen tegenstanders van abortus erop dat een embryo “potentieel” een persoon kan worden, alsof “potentie” een doorslaggevende morele factor is.

Zo kunnen we een embryo in meerdere delen splitsen, en elk deel kan potentieel een persoon worden. Het is uiteraard absurd om te beweren dat we daarom elk embryo tot zoveel mogelijk personen moeten laten uitgroeien.

Voor wie dolgraag een baby wil, is die potentie essentieel. Wie daarentegen ongewenst zwanger is en zich voor een dilemma ziet geplaatst, hoeft aan “het potentiële” dat zich in een verzameling cellen bevindt, geen bijzondere morele waarde toe te kennen.

Een cluster van menselijke cellen is op zichzelf niet zo bijzonder. Dat die cellen de “potentie” hebben om tot een baby te transformeren, is enkel op subjectieve wijze ethisch relevant. 

Een embryo of een foetus, ondanks de “potentie” ervan, is nog geen persoon, heeft nog geen bewustzijn, nog geen belangen en is nog niet opgenomen in een sociale gemeenschap. Een tulpenbol kan uitgroeien tot een tulp, en een eikel tot een eik, maar de tulpenbol is niet gelijkwaardig aan de tulp, en de eikel niet aan de boom.

Zwangerschapsonderbrekingen kunnen volkomen moreel legitiem zijn, zoals overigens gelukkig erkend in de wetgeving van – niet toevallig – de meeste democratische landen, waar de levensverwachting het grootst is, vrouwenrechten het meest worden gerespecteerd en de levenskwaliteit hoog is.

She Decides: een noodzakelijk initiatief

Het is bijna niet te begrijpen dat er in de 21e eeuw nog steeds zoveel weerstand is tegen inspanningen om de levenskwaliteit van vrouwen én kinderen te verbeteren. Melinda Gates gaf enkele jaren geleden aan dat de Bill & Melinda Gates Foundation substantiële steun wil verlenen aan seksuele- en gezondheidsvoorlichting in ontwikkelingslanden.

Men rekende uit dat haar initiatief op termijn het leven van drie miljoen baby’s kan redden en tot een vermindering kan leiden van maar liefst vijftig miljoen abortussen.

Omdat Gates haar steun verleende aan het informeren over voorbehoedsmiddelen en abortus, werd ze meteen scherp bekritiseerd door het Vaticaan. Die kritiek is een andere illustratie van de morele inconsistentie en intellectuele verwardheid van “pro life” opvattingen.

De herinvoering van de Global gag rule door Donald Trump en de afwijzende positie van het Vaticaan tegen een initiatief dat op grote schaal levens kan redden, illustreren dramatisch de noodzaak om vrouwenrechten te blijven verdedigen, niet in het minst wat betreft seksualiteit en voortplanting.

Het initiatief van de Nederlandse minister van Ontwikkelingssamenwerking Lilianne Ploumen, om een internationaal fonds op te richten zodat de organisaties die financiering dreigen te verliezen toch verder kunnen werken, is dan ook om meerdere redenen zeer positief.

Het fonds heet “She Decides” en krijgt momenteel reeds de steun van zeventien landen. Ook België, zo liet vicepremier Alexander De Croo weten, zal een bijdrage leveren. Een wijze beslissing.

Meest gelezen