‘We kunnen onze operatie niet snel afronden’: zware artillerie doet Russisch offensief stokken

Verscholen tussen de huizen een Russisch gevechtsvliegtuig uit de lucht halen met een draagbare Stinger-raket, of een tank van een paar honderd meter afstand vanop de schouder uitschakelen met een Javelin: het zijn de beelden die de eerste weken van de oorlog de Oekraïense verdediging tegen de Russische invasie tekenden.

Vandaag zit de oorlog in een volledig nieuwe fase, niet alleen geografisch met een verschuiving naar de Donbas, maar ook strategisch. In de open vlaktes volstaan de lichte wapens die Oekraïne bij duizenden van het Westen kreeg niet langer. Ze moeten vanop korte afstand afgevuurd worden - een Javelin heeft een bereik van maximaal 2,5 kilometer - wat de vurende partij kwetsbaar in open veld maakt. 

Zeker nu Rusland zijn favoriete tactiek ontplooit: vanop grote afstand massale artilleriebeschietingen om de vijandelijke posities al op voorhand zoveel mogelijk plat te bombarderen, en pas daarna de grondtroepen met tanks en pantserwagens laten oprukken om de overgebleven stellingen uit te schakelen en in te nemen. Het gebeurde de voorbije dagen ook bij de Azovstal-fabriek in Marioepol, de laatste haard van verzet in de havenstad in Zuid-Oekraïne.

Vooruitgang verloopt 'zeer traag’

Het is vooral het laatste - en op het slagveld belangrijkste - onderdeel dat momenteel niet van de grond lijkt te komen bij de Russen. Het Amerikaanse ministerie van Defensie vertelde gisteravond in een briefing dat het Russische leger “over het algemeen nog altijd weinig tot geen vooruitgang boekt en geen momentum kan opbouwen”. De vooruitgang die er op sommige plekken wel is, verloopt “zeer traag en ongelijk”.

Een van de redenen voor dat stokkende offensief - ondanks het numerieke overwicht - zijn de massale wapenleveringen aan Oekraïne vanuit het Westen, gaf het Kremlin vanmiddag zelf toe. Daarbij zit nu steeds meer artillerie waarmee Oekraïne het Russische leger met gelijke - en zelfs betere - wapens kan bekampen. 

“De Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, de NAVO in haar geheel, delen constant inlichtingen met de Oekraïense troepen. Samen met de levering van wapens zorgen die acties ervoor dat de operatie niet snel afgerond kan worden”, zei Dmitri Peskov, woordvoerder van het Kremlin, tegen de pers. De westerse inspanningen “voorkomen echter niet” dat de doelstellingen van Rusland in Oekraïne worden vervuld, maakte hij zich sterk.

Generaals

Peskov reageerde op een bericht van The New York Times waarin anonieme bronnen binnen de Amerikaanse inlichtingendiensten stelden dat het Oekraïense leger verschillende Russische generaals bij het front kon uitschakelen op basis van Amerikaanse inlichtingen. Het is niet duidelijk om hoeveel doden het exact gaat, maar volgens Oekraïense bronnen zouden twaalf Russische generaals om het leven zijn gekomen bij deze aanvallen.

Ook Phillips P. O’Brien, professor strategische studies aan de Amerikaanse St. Andrews-universiteit, schrijft in een analyse op Twitter hoe de steeds groter wordende leveringen in het voordeel van Oekraïne werken. “Oekraïne had wel wat artillerie bij het begin van de oorlog, maar die was van beduidend mindere kwaliteit dan het Russische materiaal, en zonder adequate mogelijkheid om terug te slaan. Maar zelfs met hun verliezen erbij geteld zullen ze binnenkort sterker staan dan op 24 februari, met meer en krachtiger systemen met een groter bereik.”

Bombardement

Tekenend voor de Oekraïense versterkingen was het bombardement op een Russische commandopost nabij het front in Izjoem afgelopen zaterdag. Dronebeelden tonen hoe verschillende raketten neerdalen op het kampement, waar hoge officieren en generaals verzameld waren voor overleg. Verschillende deelnemers, inclusief een generaal, zouden uitgeschakeld zijn bij het bombardement. 

Ei zo na ontsnapte zelfs de allerhoogste Russische generaal, stafchef Valeri Gerasimov, er aan de dood. Hij was op het moment van de aanval al opnieuw naar Moskou vertrokken.

Van dit type aanval, uitgevoerd met artilleriegeschut vanop tientallen kilometers afstand, verschijnen de laatste weken elke dag nieuwe dronebeelden. Ze tonen aan dat Oekraïne het nieuwe materieel dat het krijgt nu al met succes inzet.

De Verenigde Staten stuurden bijvoorbeeld al bijna alle 90 beloofde M777-houwitsers, samen met minstens 90.000 van de 140.000 toegezegde 155mm-granaten waarmee doelwitten tot 40 kilometer ver kunnen worden bestookt. Volgens het Pentagon worden de systemen al effectief op het slagveld gebruikt. Ook Australië en Canada beloofden enkele getrokken houwitsers van hetzelfde type, die achter een truck moeten worden vervoerd.

Zelfrijdende houwitsers kwamen er de voorbije weken al uit Polen, Tsjechië en Estland. Frankrijk beloofde vorige maand twaalf hoogmoderne en bijzonder effectieve Caeser-houwitsers (CAmion Équipé d’un Système d’ARtillerie, of eenvoudigweg ‘vrachtwagen uitgerust met een artilleriesysteem’) met een bereik van meer dan 45 kilometer. 

Het Verenigd Koninkrijk beloofde twintig AS90's, ook al een hypermoderne artillerietruck. Nederland stuurde tot slot vijf Pantserhaubitzes 2000, die worden beschouwd als een van de beste artilleriesystemen ter wereld.

Overwicht

Westerse analisten waarschuwen weliswaar dat de vele leveringen een verkeerd beeld kunnen schetsen. Oekraïne heeft op het terrein nog altijd niet het numerieke overwicht: terwijl het zelf iets meer dan 1.900 stuks artillerie had bij het begin van de oorlog, waren dat er aan Russische zijde bijna 6.000. Dat onevenwicht is nog lang niet hersteld.

Maar de balans kantelt elke dag meer. Terwijl de Oekraïense vuurkracht met iedere buitenlandse levering verhoogt, moet Rusland elk kapotgeschoten stuk artillerie uit eigen rangen vervangen. En hoe groter de verliezen, hoe vaker dat moet gebeuren met een minder goed onderhouden en mogelijk ook zwakker exemplaar.

Buit

Volgens de Oekraïense generale staf is Rusland tot vanmorgen al 499 stuks artillerie verloren, samen met 1.092 tanks en 2.651 gepantserde voertuigen. Allicht zijn die cijfers te optimistisch geschat en deel van de propaganda, maar uit alles lijkt dat de Russische verliezen wel degelijk zwaar zijn. 

Online houden militaire analisten alle mogelijke beelden van het slagveld bij en worden er bijzonder secure lijstjes van de verliezen aangelegd. De website Oryx heeft zo bewijzen van al minstens 59 verloren stuks getrokken artillerie, en 104 zelfrijdende kanonnen. Verliezen waar geen beelden van zijn, zitten daar niet bij. “Neem nog het gemiddelde van de onafhankelijke bron en de Oekraïense claim, en je zit aan gemakkelijk meer dan 300 verloren stuks artillerie”, zegt professor O’Brien. 

Voor tanks is de situatie nog erger, aldus O’Brien. “Oekraïne is op dat vlak nu zo goed als zeker sterker dan aan het begin van de oorlog. Ze ontvangen op dit moment ongeveer 300 tanks van hun bondgenoten, waarvan ongeveer 240 van Polen. De Russische verliezen, inclusief de beste en modernste tanks die ze hebben, zijn ondertussen extreem te noemen, gaande van 603 met fotografisch bewijs tot de 1.092 die Oekraïne claimt.”

Bij de verliezen zit bovendien een niet-onbelangrijk aandeel wapens die in Oekraïense handen zijn gevallen. Dubbel verlies dus, aangezien de Oekraïense soldaten die systemen goed kennen en ze meteen kunnen gebruiken. Van 79 stuks artillerie en liefst 222 tanks bestaat er bijvoorbeeld bewijs dat het Oekraïense leger ze kon buitmaken.

‘Wij leren snel’

De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmitry Kuleba erkende gisteren publiekelijk dat “onze voorraden aan Sovjet-wapens slinken”. Vooral de munitie van de Oekraïense artillerie die nog van Sovjet-makelij is, zou er nu in sneltempo door gaan. Volgens schattingen gebruikt Rusland ruwweg 100.000 artilleriegranaten per maand, en met een shift naar de Donbas worden dat er alleen maar meer. Bovendien kan het Westen die slinkende voorraden niet aanvullen, aangezien de Sovjet-artillerie van een ander kaliber is dan de westerse wapensystemen.

"Dat is net waarom Oekraïne overschakelt op modern materieel”, zei Kuleba. “Training is dan wel nodig, maar wij leren snel. We leren de moderne wapens zelfs sneller te gebruiken dan sommige landen beslissen om ze ons te leveren.”