Wat zijn nicotinezakjes en hoe schadelijk zijn ze?
Nicotinezakjes duiken steeds meer op in winkels en online, vaak op sociale media. Ze zijn ook te koop in het voetbalstadion van AA Gent. Dat mag, want ze bevatten geen tabak. Toch is niet iedereen enthousiast over het nieuwe product. Wat zit erin? En hoe schadelijk zijn ze?
Wat zijn nicotinezakjes?
Nicotinezakjes zijn letterlijk kleine zakjes met daarin een soort poeder. Het zakje stop je tussen je lip en je tandvlees. De inhoud van het zakje blijft waar het is, maar doordat het in je mond zit, worden er bijvoorbeeld smaakstoffen vrijgegeven, maar vooral nicotine.
Het product is nog maar een paar jaar op de markt. Het wordt verkocht als een vervangproduct voor sigaretten. Er zit geen tabak in, maar de nicotine die erin zit, komt wel vaak van tabaksplanten. Daarnaast zitten er meestal ook nog geur- en smaakstoffen in.
Zijn ze ongezond?
In nicotinezakjes zit geen tabak en dus ook geen schadelijke stoffen als benzeen en teer, die kankerverwekkend zijn. Omdat het om een relatief nieuw product gaat, zijn er nog weinig gegevens over de schadelijkheid van nicotinezakjes.
Wat wel vaststaat, is dat de zakjes verslavend zijn, omdat er nicotine in zit. Nicotine is een bijzonder verslavende stof, meer nog dan alcohol en heroïne. Ervan afgeraken is dus niet eenvoudig.
De FOD Volksgezondheid wijst er ook op dat de zakjes sterk lijken op zogenoemde snus (zie onderaan). Dat is ongeveer hetzelfde product, maar mét tabak. Er is ook de vrees voor accidentele innames door kinderen.
Wat zegt de wet?
Nicotinezakjes zijn legaal, om de simpele reden dat ze in geen enkele wet letterlijk worden vermeld. Omdat ze geen tabak bevatten, vallen ze niet onder de strenge wetgeving rond tabaksproducten. Ze vallen wel onder "soortgelijke producten". Daardoor mogen ze niet aan minderjarigen worden verkocht en je mag er ook geen reclame voor maken.
AA Gent gaat de zakjes vanaf morgen dus aanbieden in het stadion en dat is volledig legaal. De club laat ook weten dat ze zich zullen houden aan de wetgeving rond verkoop aan minderjarigen en reclame. Het product zal ook niet worden aangeboden aan de familietribune.
Volgens het charter van de Pro League is "elke vorm van roken" verboden in een voetbalstadion. Zo mag je geen elektronische sigaret roken (ook die zonder nicotine), maar nicotinezakjes worden niet beschouwd als roken en dus mogen ze.
Volgens AA Gent wil de club met het product passief roken tegengaan: "Voor, tijdens en na de match lopen heel veel mensen van de tribunes om net erbuiten te gaan roken. Daardoor roken veel mensen passief mee. Daar willen we iets aan doen", zegt woordvoerder Tom Vandenbulcke.
Stichting Tegen Kanker pleit voor een verbod
"Het is jammer dat de wetgever achterophinkt", reageert experte tabakspreventie Suzanne Gabriëls van Stichting Tegen Kanker. "De nicotinezakjes zitten nu in een grijze zone. We zien het met lede ogen aan hoe ze in meer en meer winkels worden aangeboden, soms zelfs heel goed zichtbaar."
Gabriëls ziet hoe het product online gepromoot wordt naar jongeren en volwassenen toe. "Het wordt in de markt gezet als een leuk nieuw product. Influencers prijzen het aan. Dat wordt allemaal niet goed gemonitord."
Wat is dan het gevaar? "Dit is heel erg verslavend en verslaving moet je tegengaan. Oké, het is minder erg dan sigaretten, maar heel veel mensen die naar die zakjes overstappen, gaan dat gewoon naast de sigaret gebruiken, op plaatsen waar ze niet mogen roken."
Wie verslaafd raakt aan nicotine, raakt ook makkelijker verslaafd aan andere drugs
"En hoe gaat AA Gent controleren dat er niet aan minderjarigen wordt verkocht? Bovendien is de groep van 18- tot 25-jarigen ook een kwetsbare groep. Hun hersenen zijn nog in ontwikkeling. Ze zijn meer vatbaar voor verslaving en eens je verslaafd raakt aan nicotine, raak je ook makkelijker aan andere drugs verslaafd."
Stichting Tegen Kanker is daarom voorstander van een totaalverbod. "De wetgever werkt heel traag. Een verbod kan een manier zijn om snel vooruitgang te boeken. Ondertussen kunnen we bestuderen hoe de zakjes mensen bijvoorbeeld van de sigaret kunnen afhelpen."
De Hoge Gezondheidsraad werkt aan een advies rond de nicotinezakjes, maar dat advies staat nog in zijn kinderschoenen. Het kan nog jaren duren voor er een duidelijk standpunt is vanuit de overheid.
En snus? Dat is nog iets anders
Nicotinezakjes worden vaak verward met snus. De twee lijken ook erg op mekaar en de manier waarop je ze gebruikt, is doorgaans dezelfde. Het grote verschil is dat er in snus meestal wél tabak zit.
Snus is ook geen nieuw product. Het bestaat al in een min of meer gelijkaardige vorm sinds de 18e eeuw. Het is trouwens in de hele Europese Unie verboden, behalve in Zweden, waar het vandaan komt.
