Van woelig tot wollig en weer terug: hoe Joachim Coens CD&V niet uit het dal kon trekken
Aanhoudende slechte peilingen voor CD&V zijn voorzitter Joachim Coens alsnog fataal geworden. Na een dramatisch resultaat in De Stemming kondigde Coens gisteren aan dat hij vervroegde voorzittersverkiezingen zal vragen, waarbij hij zelf geen kandidaat meer zal zijn. Tweeënhalf jaar stond Coens aan het roer van de Vlaamse christendemocraten. Het werd een woelige en vaak ook wollige tijd voor Coens én CD&V: een terugblik.
In oktober 2019 zet Joachim Coens voor het eerst een stap naar voren als kandidaat-voorzitter van CD&V. Coens, de zoon van oud-CVP-minister van Onderwijs Daniël Coens, is op dat moment voorzitter van de haven van Zeebrugge en burgemeester van Damme. Hij kan zo bogen op de steun van bedrijfsleiders, maar ook op die van de stevige West-Vlaamse achterban van CD&V (onder wie Vlaams kopstuk Hilde Crevits) en het partij-establishment.
Coens wil van CD&V meer "een netwerk" maken, waarin kiezers mee de standpunten van de partij zouden kunnen bepalen. Hij maakt ook indruk bij conservatieve CD&V'ers door fors in te gaan tegen de ambitie van Open VLD om abortus toe te laten tot 18 weken na de bevruchting.
Herbekijk: Joachim Coens geeft duiding bij zijn kandidatuur in "De zevende dag":
Coens komt bij de voorzittersverkiezingen in december 2019 uiteindelijk tegenover de beloftevolle Sammy Mahdi te staan. Hij haalt het nipt, met een score van 53,12 procent. Achteraf zal blijken dat hij de winst grotendeels te danken heeft aan West-Vlaamse, oudere en rechtsere CD&V-kiezers.
Hij belooft in zijn overwinningsspeech "de christendemocratie weer op de kaart te zetten" en "zij die ons verlaten hebben, terug te halen":
Coens slaagt erin CD&V in de federale regering te loodsen én hij kan de abortusdiscussie op de lange baan schuiven.
Grappige bijkomstigheid: tijdens de regeringsonderhandelingen wordt zijn geruite jas even een van de beroemdste kledingstukken van het land.
"De zevende dag" laat Coens' jassenkeuze zelfs analyseren door een modejournaliste:
Maar alle gekheid op een stokje: de kersverse Vivaldi-regering moet in de eerste plaats de coronacrisis proberen te bezweren.
Coens komt daarbij zelf onder vuur te liggen omdat hij, terwijl de restaurants dicht zijn voor iedereen, de coronaregels omzeilt en in een Brussels hotel gaat eten met partijgenoot Pieter De Crem. Hij moet zich excuseren.
Door de aanslepende formatie en de coronacrisis komt Coens er pas eind 2020 aan toe om zijn partijambities in de markt te zetten. Dat doet hij middels een heus kerstmanifest, getiteld “Power to the people”, waarin hij aandacht vraagt voor de “gewone mensen”.
Deze visietekst moet de aanzet worden voor een CD&V-congres dat in 2021 georganiseerd wordt. Volgens Coens moet dit het "meest vernieuwende" partijcongres worden in 20 jaar tijd.
Maar Coens’ nieuwe “mission statement”, de tekst die samenvat waar de partij volgens hem voor moet staan, raakt niet goedgekeurd door het congres. Pijnlijk. Wetstraatwatchers zien er een veeg teken in dat Coens er maar niet in slaagt zijn ambitie, om de partij grondig te hervormen, waar te maken.
Een nieuw (maar wegens corona digitaal) vernieuwingscongres, in december van vorig jaar, moet nieuwe partijstandpunten opleveren. En dat lukt ook: 142 van de 143 voorstellen die Coens op de tafel legt, worden goedgekeurd. Een bescheiden opsteker voor de voorzitter, maar zijn positie blijft wankel.
De vraag of hij zichzelf zal opvolgen als partijvoorzitter stelt zich volgens Coens nog niet op dat moment. "We gaan wel zien op het einde van de rit", klinkt het nog. We zeggen en schrijven 11 december 2021.
Beke
Ook in het dagelijkse politieke bedrijf heeft Coens het niet onder de markt. Zo brengt het hobbelige parcours van Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke Coens in een lastig parket.
Eerst zijn er de dramatische covidproblemen in de woonzorgcentra, later volgen een drama in een kinderdagverblijf en een onhandig proefballonnetje over de aanpassing van het ouderschapsverlof. Dat zorgt voor gêne bij CD&V en in het laatste geval zet de voorzitter zelfs in een opiniestuk de puntjes op de i.
Een terechtwijzing of een verduidelijking? CD&V-voorzitter Joachim Coens een woordje uitleg:
Al die tijd drukken de peilingen Coens ook met de neus op de feiten: dat zijn partij aan het wegzakken is. Haalde CD&V bij de verkiezingen van 2019 nog meer dan 15 procent - wat toen al een slecht resultaat was - dan toonden de peilingen van het afgelopen jaar dat de partij met de 10 procent flirt.
De positie van Coens komt daardoor volop onder druk te staan. In april raakt de partijraad het eens over een voorstel om voor de nationale voorzittersverkiezingen in december een consensuskandidaat naar voren te schuiven.
Niet veel later stelt de partij op het partijcongres een nieuw logo en een nieuwe slagzin - "Van en voor het volk" - voor. Coens belooft dan nog beterschap aan zijn leden: "Aan onze partijgenoten die vandaag twijfelen, en die zijn er, dat weet ik, aan hen wil ik deze boodschap geven: het donkerste uur is dat vlak voor de zonsopgang."
"Er zijn dit jaar sowieso voorzittersverkiezingen. Maar het gaat hier vandaag niet over wie wel of niet kandidaat is. Het gaat erover dat de militanten voelen dat we vooruit willen", vertelt Joachim Coens die dag in "Het journaal":
De Stemming, het onderzoek naar de kiesintenties van de Vlaming in opdracht van VRT NWS en De Standaard, geeft uiteindelijk de doorslag, de genadeslag zelfs. Uit die peiling blijkt dat slechts 8,7 procent van de bevraagden nog voor CD&V zou stemmen. "Dramatisch", ziet ook Coens onder ogen.
Tweeënhalf jaar nadat hij verkozen werd tot voorzitter van CD&V trekt Coens zijn conclusies: hij zal tijdens de partijraad, donderdag, voorstellen om vervroegde voorzittersverkiezingen te houden.
Daarbij zal Coens geen kandidaat zijn om zichzelf op te volgen, geeft hij duidelijk te kennen. Hij zal aanblijven tot er een nieuwe voorzitter is. Coens verwacht dat die opvolger na de zomer zal kunnen starten.
En als die nieuwe voorzitter er is, zal Joachim Coens zich terugplooien op zijn functie als burgemeester van Damme. De nationale politiek "zal de komende tijd niet aan de orde zijn", zegt Coens in dit uitgebreide interview in "Terzake":
