LIVE OORLOG OEKRAÏNE. Zelensky: Moskou laat Oekraïense soldaten staalfabriek niet verlaten - VN: “Meer dan 300 illegale executies ten noorden van Kiev”

Oekraïense soldaten die zich hebben verschanst in de Azovstal-staalfabriek in Marioepol mogen het terrein van de Russische troepen niet verlaten. "Het Russische leger heeft elk voorstel verworpen om hen de site te laten verlaten", aldus Oekraïens president Volodymyr Zelensky.

"De verdedigers van Marioepol blijven daar, zij zetten het verzet voort op het Azovstal-terrein", klinkt het. Hij voegde er nog aan toe dat Kiev alle beschikbare diplomatieke middelen inzet om de redding van de soldaten mogelijk te maken. 

Meer dan twee maanden na het begin van de oorlog en na hevige gevechten in de havenstad, hebben de laatste Oekraïners zich verschanst in de Azovstal-fabriek, van waaruit zij hevig verzet bieden tegen Russische soldaten en pro-Russische separatisten. De voorbije dagen was er opnieuw sprake van zware beschietingen door Russische troepen. 

Onlangs zijn er enkele honderden burgers met bemiddeling van de VN en het Rode Kruis uit het gebied geëvacueerd. In tegenstelling tot recente berichten over de volledige evacuatie van burgers uit de havenstad, meldt Oekraïne dat er nog steeds een honderdtal burgers aanwezig is in de stad. 

Tijdens zijn bezoek aan de Oekraïense hoofdstad Kiev heeft de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra dinsdag even moeten schuilen in een schuilkelder. Dit was nodig omdat het luchtalarm afging in Kiev, bevestigt een woordvoerder van zijn ministerie. Het gebeurde vlak voor een ontmoeting met de burgemeester van de stad, Vitali Klitsjko.

Hoekstra bezocht de Oekraïense hoofdstad samen met zijn Duitse ambtgenoot Annalena Baerbock. Hoekstra sprak onder andere met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky.

Oekraïne gaat het transport van Russisch aardgas door het land deels stilleggen, omdat de oorlog dat vervoer hindert. Volgens het Oekraïense gasnetwerkbedrijf is er sprake van overmacht en is Rusland schuldig aan het besluit.

Het gaat om Russisch gas dat door Oekraïne wordt vervoerd via de Sokhranivka-route. Die route is goed voor bijna een derde van het gas uit Rusland dat via Oekraïens grondgebied naar Europa wordt getransporteerd. Volgens het gasnetwerkbedrijf kan een pompstation in de oostelijke regio Loehansk niet worden gebruikt vanwege "inmenging bij technische processen door bezettingsmachten". Het is de bedoeling dat het gas tijdelijk via een andere route getransporteerd gaat worden, aldus de gasnetwerkbeheerder.

Het Russische staatsgasbedrijf Gazprom zegt dat het technisch onmogelijk is om het gas om te leiden naar een andere route. Daarnaast zegt Gazprom niet op de hoogte te zijn van problemen waardoor het transport via de Sokhranivka-route niet meer mogelijk zou zijn.

Oekraïense militairen zijn naar Duitsland gereisd om te leren werken met pantserhouwitsers. Dat melden Duitse regeringsbronnen. Vorige week maakte het Duitse ministerie van Defensie bekend dat het zeven pantserhouwitsers zal leveren aan de regering in Kiev.

De mobiele artilleriekanonnen van Duitse makelij kunnen doelen op 40 kilometer afstand raken. Elke houwitser wordt bediend door vijf militairen.

Volgens bronnen begint de training morgen aan de artillerieschool in Idar-Oberstein in de deelstaat Rijnland-Palts. Zeker 60 Oekraïense militairen zouden de training krijgen. Die gaat ongeveer 40 dagen duren.

Eind april maakte ook de Nederlandse regering bekend dat ze een vijftal pantserhouwitsers aan Oekraïne geeft. De Duitsers verzorgen ook de training voor die Nederlandse houwitsers.

Tsjechië is dinsdag verkozen om binnen de VN-Mensenrechtenraad de plaats van Rusland in te nemen. Nadat de Algemene Vergadering van de VN er begin april mee had ingestemd Rusland uit te sluiten van de Mensenrechtenraad, deed Moskou afstand van zijn zitje in het VN-orgaan en werd het waarnemend lid. Dinsdag kondigden de Russen al aan dat ze donderdag niet deelnemen aan een buitengewone sessie van de Mensenrechtenraad over Oekraïne die op vraag van Kiev wordt georganiseerd.

Tsjechië was als enige land kandidaat om het Russisch zitje in Genève over te nemen. Bij de stemming van dinsdag binnen de Algemene Vergadering stemden 157 lidstaten voor de kandidatuur van Praag en 23 landen onthielden zich. Tsjechië blijft lid van de Raad tot eind 2023.

Vier Russische regionale gouverneurs hebben vandaag hun ontslag ingediend, nu Rusland zich schrap zet voor de gevolgen van economische sancties. De gouverneurs van de regio's Tomsk, Saratov, Kirov en Mari El kondigden aan per direct op te stappen. De gouverneur van Rjazan liet weten dat hij zich niet verkiesbaar stelt voor een nieuwe ambtstermijn. 

In alle vijf regio's worden in september nieuwe verkiezingen gehouden.

Hoewel de Russische regionale gouverneurs worden verkozen, moeten ze het Kremlin volgen. Verscheidene van de aftredende gouverneurs vertegenwoordigen regio's waar het regeringsblok Verenigd Rusland vorig jaar bij de parlementsverkiezingen slechts een gering aantal stemmen behaalde. Gouverneurs die weinig populair zijn, worden vaak uit hun ambt ontzet door in het voorjaar in groep hun ontslag in te dienen.

 In hun verklaringen wijzen de gouverneurs op hun gevorderde leeftijd of het feit dat ze al enige tijd aan de macht waren.

Op sociale media werd het nieuws hier en daar met verbazing onthaald. Sommige Russen speculeren op Telegram dat de gouverneurs mogelijk niet langer de oorlog in Oekraïne steunen vanwege de economische gevolgen voor de Russische provincies. Door de westerse sancties tegen Rusland hebben veel bedrijven zich uit Rusland teruggetrokken, wat geleid heeft tot een toename in de Russische werkloosheidscijfers.

Anderen wijzen erop dat het vijftal mogelijk niet loyaal genoeg was aan het Kremlin, en dat binnen het Kremlin beslist werd dat ze moeten opstappen. 

 De economie van Oekraïne zal dit jaar met bijna een derde krimpen, forser dan eerder verwacht. Dat heeft de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBRD) dinsdag gemeld. De verwachte daling is forser dan de krimp met 20 procent waar de EBRD in maart nog van uitging.

Oekraïne is heel afhankelijk van de inkomsten uit hun landbouwindustrie. Het land staat normaal in voor bijna 10 procent van de export van tarwe in de wereld, voor 14 procent van de export van maïs en voor 37 procent van de export van zonnebloemolie. Maar door de Russische invasie is het land niet in staat hun groot landbouwpotentieel te benutten.

Als de oorlog dit jaar nog stopt zou de economie van Oekraïne volgend jaar wel met 25 procent groeien, zegt de EBRD. De Russische economie zou dit jaar naar verwachting met 10 procent krimpen en stagneren in 2023. 

De Duitse ambassade in de Oekraïense hoofdstad Kiev, die sinds half februari gesloten was, gaat aanstaande dinsdag opnieuw open. Dat gebeurt wel met een minimale personeelsbezetting en beperkte operaties. Dat heeft de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock (Groenen) dinsdag in Kiev aangekondigd op een gezamenlijke persconferentie met haar Oekraïense ambtgenoot Dmitro Koeleba.

Op 3 mei waren meer dan 8 miljoen Oekraïners in eigen land op de vlucht. Dat blijkt dinsdag uit cijfers van de Internationale Migratie-organisatie  van de VN (IOM). In totaal schat de IOM dat er door de Russische inval in Oekraïne 13,69 miljoen mensen gedwongen werden hun huis te ontvluchten, van wie er dus 8,03 miljoen zichzelf elders in het land in veiligheid konden brengen. Goed 5,66 miljoen mensen vluchtten dus naar het buiteland.

Het VN-agentschap voerde van midden april tot 3 mei een peiling uit bij de vluchtelingen waaruit blijkt dat financiële steun hun eerste zorg is. Twee op de drie beschouwen de financiën als een uitdaging. Bij een eerdere peiling, aan het begin van de oorlog, maakte minder dan de helft zich nog financiële zorgen. "De toegang tot mensen die hulp nodig hebben, blijft een uitdaging", aldus IOM-topman Antonio Vitorino. 

Meer dan 40 procent van de ondervraagden overweegt zich in een andere stad of land te vestigen, meer dan het dubbel dan bij de vorige peiling.

Een aanval op een voor de Europese Unie en Oekraïne belangrijk satellietnetwerk, een uur voor de Russische militaire aanval op zijn buurland, was volgens de EU het werk van Rusland. Het is voor het eerst dat de unie Moskou zo uitdrukkelijk van een cyberaanval beschuldigt.

De aanval verstoorde het KA-SAT-netwerk van Viasat. Dat bracht niet alleen Oekraïense overheidsinstanties, bedrijven en internetgebruikers in problemen, maar richtte ook schade aan in EU-landen.

De cyberaanval "ondersteunde zeker" de Russische invasie, zegt EU-buitenlandchef Josep Borrell. Hij onderstreept dat de EU specifiek de Russische regering verantwoordelijk houdt. Tot dusver ging Brussel bij zulke aanvallen niet verder dan stellen dat die bijvoorbeeld vanaf Russisch grondgebied werden ondernomen.

Onoefri, het hoofd van de Russisch-orthodoxe kerk in Oekraïne, heeft president Vladimir Poetin gevraagd om genade te tonen aan de Oekraïners die zich momenteel schuilhouden in de Azov-staalfabriek in Marioepol. Dat meldt het Duitse persbureau DPA. De hooggeplaatste geestelijke riep Poetin op om zich als een christen te gedragen en de omsingelde burgers en strijders te laten vluchten naar Oekraïens gecontroleerd gebied of naar het buitenland. Een derde land zou hiervoor als bemiddelaar kunnen dienen, zo stelde Onoefri voor.

De metropoliet, oftewel het hoofd van de Oekraïense tak van het Patriarchaat Moskou waar Poetin ook lid van is, herinnerde de Kremlinleider aan de belegering van de Russische stad Leningrad (nu Sint-Petersburg) door de Duitse Wehrmacht tijdens de Tweede Wereldoorlog. "De inwoners van Marioepol bevinden zich nu in een soortgelijke situatie", zo hekelt Onoefri.

Volgens Oekraïense autoriteiten verschuilt nog een honderdtal burgers zich op het gigantische fabrieksterrein. Volgens Russische bronnen bevinden ook nog eens 2.000 Oekraïense troepen en buitenlandse huurlingen zich in en rond de staalfabriek. 

"Bijna twee derde" van de 3,5 miljoen inwoners van Kiev zijn teruggekeerd naar de Oekraïense hoofdstad. Dat meldt burgemeester Vitali Klitsjko dinsdag. Heel wat burgers waren aan het begin van de invasie van Rusland op 24 februari het land ontvlucht.

"Er waren voor de oorlog 3,5 miljoen inwoners in Kiev, bijna twee derde is al teruggekeerd", aldus Klitsjko.

Er geldt in de stad nog een avondklok en wegen zijn versperd. "Als die beperkingen u niet afschrikken, kunt u inderdaad terugkomen", voegde de burgemeester eraan toe, die de inwoners tot nu toe opriep om geduldig te zijn.

Hij zei nog dat hij de burgers niet kan verbieden om terug te keren, maar roept hen wel op om voorzichtig te zijn. "Als u de mogelijkheid hebt om op veiligere plaatsen te verblijven, waar er geen gevaar is voor uw leven en gezondheid, blijf dan alstublieft daar", verklaarde hij.

Op 10 maart, twee weken na het begin van de Russische invasie, verklaarde de burgemeester van Kiev dat de helft van de bevolking van de stad was gevlucht en dat "iets minder dan twee miljoen mensen" waren overgebleven. 

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock (Groenen) heeft dinsdag de Oekraïense hoofdstad Kiev bezocht. Eerst ging ze naar Boetsja, de voorstad van Kiev waar na de terugtrekking van de Russische troepen honderden lichamen zijn gevonden. Daarna bezocht ze de zwaar verwoeste voorstad Irpin.

Baerbock is het eerste lid van de Duitse regering dat een bezoek brengt aan Oekraïne. Ze zei dat ze onder de indruk was van de moed van de Oekraïners in hun strijd tegen de Russische agressie. "Jullie zijn een zeer dapper land en het enige wat wij kunnen doen is aan jullie zijde staan."

Meer dan duizend Oekraïense militairen zitten nog vast in de Azovstal-staalfabriek in de havenstad Marioepol. Honderden van hen zijn gewond, meldt de Oekraïense vicepremier Irina Veresjtsjoek.

Sommigen zijn zwaargewond en moeten met spoed geëvacueerd worden. "De situatie verslechtert met de dag", klinkt het.

Volgens het stadsbestuur zijn er ook nog minstens honderd burgers in het gangenstelsel onder het uitgestrekte terrein. Eerder werd nochtans gezegd dat alle burgers de plek verlaten hadden.

Het Russische leger zou het complex nog altijd aanvallen met zwaar materieel. Een dag eerder maakte het ministerie van Defensie in Kiev melding van beschietingen door tanks, raketten en artillerie. Het Azov-regiment dat de fabriek verdedigt, zegt dat er de afgelopen 24 uur ook veel Russische vliegtuigen waargenomen zijn boven het terrein.

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock (Groenen) heeft de Oekraïense hoofdstad Kiev bezocht. Aan het begin van haar bezoek ging ze naar Boetsja, de voorstad van Kiev waar na de terugtrekking van de Russische troepen honderden lichamen zijn gevonden. Ze sprak er met enkele inwoners.

Baerbock is het eerste lid van de Duitse regering dat een bezoek brengt aan Oekraïne. Later op de dag staat een ontmoeting met haar Oekraïense ambtgenoot Dmitro Kuleba op het programma.

Het bezoek komt kort nadat de Oekraïense president Volodymyr Zelensky en de Duitse president Frank-Walter Steinmeier hun geschil over een afgelast bezoek aan Kiev hadden bijgelegd. Steinmeier wilde met andere Europese presidenten naar Oekraïne reizen, maar zag van het plan af omdat hij naar eigen zeggen "niet gewenst" was in Kiev.

De Duitse bondskanselier Olaf Scholz wilde vanwege de situatie met Steinmeier zelf niet naar Oekraïne reizen, hoewel hij was uitgenodigd. Nadat de twee presidenten hun geschil hadden uitgeklaard, werden Scholz en Steinmeier uitgenodigd voor een bezoek aan Kiev.

De Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Olaf Scholz hebben maandagavond hun "volledige steun" aan Oekraïne betuigd toen ze samen onder de Brandenburger Tor in Berlijn liepen. De stadspoort, die symbool staat voor de Duitse hereniging, was voor de gelegenheid verlicht in de Oekraïense kleuren.

Zowat 200 mensen kwamen opdagen om de twee wereldleiders te verwelkomen. Een deel van het toegestroomde publiek was gehuld in Oekraïense kledij en riep "Marioepol", de stad in het zuidoosten die grotendeels door de Russen is ingenomen. 

In de kleine menigte lieten sommige Oekraïners zich ook kritisch uit over de houding die zowel de Duitse als de Franse regering in het conflict heeft aangenomen. Zo werden zowel Parijs en Berlijn al beschuldigd te veel toenadering tot Rusland te hebben gezocht. Vooral Olaf Scholz krijgt regelmatig kritiek te verduren vanwege onvoldoende wapenleveringen aan Oekraïne en de grote afhankelijkheid van Duitsland van energie-import uit Rusland.

De Brandenburger Tor, gelegen in het hart van Berlijn, was tot 1989 een integraal onderdeel van de muur die het communistische en westelijke deel van de stad decennia lang scheidde, en werd zo een symbool van het IJzeren Gordijn en nadien van de hereniging.

Volgens het Oekraïense leger heeft de Russische luchtmacht maandagavond meerderde hypersonische Kinzhal-raketten afgevuurd op de havenstad Odesa. Daarbij zijn zeker één dode en vijf gewonden gevallen.

Verschillende "toeristische objecten" werden getroffen en minstens vijf gebouwen werden verwoest, aldus de krant Ukrajinska Pravda. Een regionale website maakt verder gewag van een beschadigd winkelcentrum. Er wordt nog gezocht naar slachtoffers onder het puin.

De havenstad in het zuiden van Oekraïne is sinds zondagavond het doelwit van zwaardere Russische raketaanvallen. Maandag zijn verschillende raketten op de regio ingeslagen tijdens een bezoek van Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad. Hij moest samen met de Oekraïense premier Denis Sjmihal een schuilplaats zoeken.