Koning Leopold I nam als eerste staatshoofd ter wereld de trein, nieuwe expo toont koninklijke rijtuigen

Onze koning Leopold I was het eerste staatshoofd ter wereld dat de trein nam en een koninklijk rijtuig tot zijn beschikking had. Onze eerste koningen reisden in uitzonderlijke treinen, met wagons die speciaal voor hen gebouwd waren. Vijf van die historische koninklijke rijtuigen kan je nu gaan bezoeken, in de expo "Royals & Trains", in Train World, het spoorwegmuseum in Schaarbeek.

De eerste bezoeker van deze expo was de huidige vorst, koning Filip. België heeft al een tijdje geen officiële koninklijke trein meer, maar de koning heeft duidelijk wel een grote interesse voor de historische exemplaren. Zijn voorkeur gaat duidelijk uit naar een eetzaalrijtuig uit 1939, waar koning Leopold III en koning Boudewijn nog mee gereden hebben.

Train World had zelf al twee koninklijke rijtuigen in zijn vaste collectie: de koninklijke Berline uit 1901 en het salonrijtuig uit 1939. Voor de expo “Royals & Trains” zijn daar nu nog drie wagons aan toegevoegd: een restauratie- en conferentierijtuig uit 1905, een salon- en restauratierijtuig uit 1912 en een eetzaalrijtuig uit 1939. 

Die drie extra rijtuigen zijn in een recordtempo van drie maanden gerestaureerd in een spooratelier bij Luik, er zaten zelfs nog roestgaten in het koetswerk. Het is voor het eerst dat vijf historische koninklijke rijtuigen zijn samengebracht in het museum.

Dat koningshuizen van bij de start gewonnen waren voor treinen en spoorwegen is niet zo verwonderlijk: de luchtvaart stond nog in de kinderschoenen, lange auto- of bootreizen waren ingewikkeld, en het spoor was snel, veilig en comfortabel. 

In Laken is er zelfs een speciale koninklijke halte aangelegd, met een klein stationsgebouw dat Leopold II liet bouwen. Het werd destijds vaak gebruikt door de koningen Leopold II, Albert I en Leopold III. Maar het stationnetje werd voor het laatst gebruikt in 2001. Toen namen koning Albert II en koningin Paola er de trein ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van NMBS.

Koning Leopold II wilde zelfs een spoorlijn aanleggen die gasten tot in een onderaards station onder het kasteel van Laken zou brengen, eigenlijk zijn privéwoning. Maar de koning wilde zijn kasteel gebruiken voor internationale conferenties, en hij wilde de hoge gasten letterlijk tot aan de deur brengen. De ondergrondse tunnel voor dat station is ook daadwerkelijk gebouwd, plus een monumentale trap die naar het kasteel leidt. 

In de tunnel zou nooit een trein aankomen, er zijn zelfs geen sporen aangelegd. Het project was natuurlijk peperduur, er was zelfs een aparte elektriciteitscentrale voor nodig. 

Net op dat moment besliste de bevoegde minister dat de aanleg van geëlektrificeerde lijnen in het land een tijdje werd opgeschort. Na het overlijden van Leopold II liet zijn opvolger Albert I het idee varen om het kasteel van Laken om te vormen tot een Paleis der Naties.

In een aantal grote stations waren er destijds ook koninklijke salons, waar leden van de koninklijke familie konden wachten op arriverende gasten, of zelf konden wachten op een vertrekkende trein. De bekendste koninklijke wachtkamer is in Brussel Centraal, met meubilair ontworpen door Victor Horta en lederen stoelbekledingen van het handtassenbedrijf Delvaux. 

Is er nu geen nieuwe koninklijke trein meer, dan wil dat niet zeggen dat de koning niet langer per spoor reist. Maar dat doet hij wel in een gewone trein, waar enkel een grote sticker met het koninklijk wapenschild op geplakt is. Zo reisden de koning en de koningin naar Luxemburg voor een staatsbezoek, in 2019.

Ook de jongste telgen van het koninklijk gezin zijn enthousiaste treinliefhebbers. Dat bleek toen papa Filip en zijn kroost in 2017 een bezoek  brachten aan Train World.

De trein is uitgevonden in het Verenigd Koninkrijk. In dat land is er wel nog altijd een koninklijke trein. De Queen, Prins Charles en Prins William mogen er gebruik van maken. 

De meest recente rijtuigen zijn gebouwd in 1977, ze zijn heel sober gemeubileerd. De Queen heeft er zelfs een badkamer, mèt ligbad. Naar verluidt staat er een streepje halverwege de binnenwand van de kuip. Kwestie van te voorkomen dat het water over de kuip zou klotsen bij een plots maneuver.