Landen moeten van steenkool rechtstreeks naar hernieuwbare energiebronnen overstappen, zonder gas als tussenschakel te gebruiken. De hoge gasprijzen en de marktvolatiliteit hebben de brandstof immers in een dure optie veranderd. Dat is de boodschap van een rapport van de denktank TransitionZero.

“Aardgas wordt al langer aangeprezen als een overgangsbrandstof voor economieën die bij hun energievoorziening afhankelijk zijn van steenkool”, merkt TransitionZero op. “Het product stoot immers minder koolstofdioxide uit dan steenkool.”

“Bovendien is het mogelijk om op relatief korte termijn een gasgestookte elektriciteitscentrale te bouwen en op te starten. Eerder dit jaar, voordat Rusland Oekraïne binnenviel, gaf de Europese Commissie nog aan gas te zullen erkennen als een tussenstation in de overstap naar duurzame energie.”

Levensvatbaarheid

“De hoge prijzen voor gas en de sterk dalende kosten van hernieuwbare bronnen zoals windenergie en zonnekracht hebben die logica echter omgekeerd”, voert de denktank aan. “De kosten voor het overschakelen van steenkool naar hernieuwbare energie zijn sinds het begin van het voorbije decennium met 99 procent gedaald.”

“De bevindingen stellen vraagtekens bij de economische levensvatbaarheid van de talloze krachtcentrales op gas en steenkool die over de hele wereld worden gepland of in aanbouw zijn. Momenteel worden wereldwijd voor ongeveer 615 gigawatt nieuwe gascentrales gepland, naast 442 gigawatt nieuwe steenkoolcentrales.”

“Het heeft geen zin meer om gas als een transitiebrandstof te beschouwen”, stipt Matt Gray, mede-oprichter van TransitionZero, op in een commentaar op de studie. “Landen zouden resoluut moeten kiezen voor hernieuwbare energie en het gebruik van steenkool stoppen.”

“De prijsverschillen worden steeds kleiner en deze trend zal zich nog versnellen, waardoor hernieuwbare bronnen ook economisch steeds interessanter zullen worden.”

In een reactie op de oorlog van Rusland tegen Oekraïne, die de internationale energiemarkt heeft verstoord, overwegen vele landen terug te grijpen naar het gebruik van steenkool. “De hoeveelheid elektriciteit die vorig jaar uit steenkool werd opgewekt, steeg – zelfs voor de uitbraak van de oorlog in Oekraïne – met 9 procent”, merkt Gray op.

“Daardoor werd een nieuw recordniveau opgetekend. Indien de geplande steenkoolcentrales daadwerkelijk worden gebouwd, zal de wereld weinig kans hebben om de opwarming van de aarde tot 1,5 graden Celsius te beperken.”

Europa

Gray beklemtoont nog dat de overheden een aantal maatregelen moeten nemen om de introductie van hernieuwbare energiebronnen verder te ondersteunen. Europa geniet volgens het rapport van de beste omstandigheden om van steenkool – zonder een tussenstap met gas – rechtstreeks naar hernieuwbare energiebronnen over te schakelen.

Op de Europese markt is de prijs van steenkool immers gestegen. Hierdoor wordt de overstap naar hernieuwbare bronnen aantrekkelijker gemaakt. In China en de Verenigde Staten worden echter lagere tarieven opgetekend. Daar zou volgens Gray dan ook een groter risico op een terugkeer naar steenkool worden ervaren.

Ook in Japan zouden volgens Gray problemen kunnen worden verwacht. “De Japanse regelgeving is voor hernieuwbare energie niet voordelig”, voert hij aan. “Bovendien moet ook gewezen worden naar beperkingen op het gebied van landgebruik.”

In Zuidoost-Azië blijken verder een aantal landen steenkool en gas te subsidiëren. “Dit ondermijnt de economische voordelen die de overstap naar een duurzame economie zou kunnen opleveren”, stipt Gray aan.