Moskou roept op burgers uit Kramatorsk en Slovjansk te evacueren - VN spreekt van “flagrante mensenrechtenschendingen” in Oekraïne

Oekraïense troepen hebben een logistiek schip van de Russische marine in de Zwarte Zee beschadigd en in brand gestoken, meldt een woordvoerder van de regionale militaire administratie van Odesa, in het zuiden van Oekraïne.

Volgens de woordvoerder werd het schip, de Vsevolod Bobrov, aangevallen in de buurt van het strategisch belangrijke Slangeneiland, waar de afgelopen dagen hevig zou zijn gevochten. Het kleine eiland ligt vlak bij de Oekraïense zeegrens met Roemenië.

De meest kwetsbare landen moeten worden beschermd tegen de gevolgen van de oorlog in Oekraïne. Dat zei de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock vandaag bij de start van een bijeenkomst met haar G7-collega's in het Noord-Duitse Wangels. "Als de meest geïndustrialiseerde landen hebben wij een bijzondere verantwoordelijkheid", zei ze in een verklaring bij de start van de bijeenkomst, die nog tot zaterdag duurt.

De ministers zullen het vooral hebben over hoe het door Rusland geblokkeerde graan kan worden vrijgegeven. "2,5 miljoen ton graan is momenteel geblokkeerd, met name in de Oekraïense havenstad Odessa. Dat is voedsel voor een miljoen mensen in de wereld", zei de Duitse minister. Haar land is dit jaar voorzitter van de G7. 

"De landen van Afrika en het Midden-Oosten hebben er dringend behoefte aan", aldus nog Baerbock, "en deze voedselcrisis die begint te broeien wordt nog verergerd door de klimaatverandering."

De G7 verenigt de zeven rijkste mogendheden van de planeet: Duitsland, Frankrijk, Italië, Canada, de Verenigde Staten en Japan. 

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock heeft bedenkingen geuit over de wens van Oekraïne om te worden voorzien van westerse straaljagers. Dat zei ze vandaag tijdens een bijeenkomst van de ministers van Buitenlandse Zaken van de G7 in een resort aan de Noord-Duitse kust.

Baerbock wees op de afwijzing door westerse mogendheden van een oproep van Oekraïne, in de beginfase van de Russische invasie, om een no-flyzone boven het land in te stellen. Ook bij die gelegenheid nam Duitsland een "duidelijk standpunt" in over het leveren van vliegtuigen.

De Duitse buitenlandminister was dinsdag nog in Kiev, waar ze naar eigen zeggen sprak over "hoe we Oekraïne kunnen steunen, met name met betrekking tot zijn veerkracht, zijn vermogen om zichzelf te verdedigen, zonder dat de NAVO deelneemt aan deze oorlog".

De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmitro Koeleba is uitgenodigd om vrijdag bij de G7-besprekingen aanwezig te zijn. Tijdens een recent bezoek aan Duitsland riep hij op om moderne straaljagers en antiraketsystemen aan zijn land te leveren.

Hoe gevoelig het leveren van straaljagers door NAVO-leden aan Oekraïne ligt, bleek begin maart toen Polen zijn beschikbare MiG-jachtvliegtuigen gratis, direct en gevechtsklaar aan de Oekraïense luchtmacht wilde overdragen. De Poolse regering wilde dit echter niet rechtstreeks doen, uit angst voor Russische represailles. Daarop vroeg Polen de vliegtuigen via een Amerikaanse basis in Duitsland te leveren. Dat zagen de VS niet zitten, want een dergelijke levering zou "ernstige zorgen oproepen voor de hele NAVO-alliantie", aldus het Pentagon. 

Oekraïne onderhandelt met Rusland over de evacuatie van 38 zwaargewonde Oekraïense soldaten, die zich momenteel nog schuilhouden in de tunnels onder de Azovstal-staalfabriek in de Zuid-Oekraïense havenstad Marioepol. Dat heeft de Oekraïense vicepremier Iryna Veresjtsjoek gemeld op Telegram.

Daarmee weerlegt Veresjtsjoek eerdere berichtgeving waarin sprake was om alle soldaten die zich nog verschansen onder de staalfabriek te ruilen voor Russische krijgsgevangenen.

De staalfabriek is het laatste bastion van de Oekraïense verdediging in de zwaar belegerde havenstad Marioepol. Het Russische leger eist dat de Oekraïners zich overgeven, maar de troepen weigeren dat.

Russische lucht-grondraketten "hebben meer dan 320 Oekraïense nationalisten vernietigd en 72 militaire voertuigen buiten werking gesteld". Dat stelt Igor Konasjenkov, woordvoerder van het Russische ministerie van Defensie, donderdag. De informatie kon in eerste instantie niet onafhankelijk worden geverifieerd.

Zware lucht- en raketaanvallen van Rusland hebben meer dan 400 troepenconcentraties en militaire konvooien, 12 commandoposten en 26 artilleriestellingen geraakt. In het Korotychgebied, slechts enkele kilometer ten westen van de stad Charkiv, werd een S-300 luchtverdedigingssysteem uitgeschakeld. In de stad Slovjansk werden raketlanceerstellingen getroffen. 

Oekraïne vraagt de westerse bondgenoten al langer om gevechtsvliegtuigen aan te leveren. Het land zou daarbij altijd om toestellen uit het Sovjettijdperk hebben gevraagd, omdat de eigen militairen daarmee overweg kunnen. Maar dat mogen we vergeten, zei de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmitro Koeleba donderdag in een interview in de Duitse krant Die Welt. "Als deze oorlog doorgaat, zullen de voorraden aan Sovjetwapens in de landen die bereid zijn ze aan ons te geven snel uitgeput zijn. Sommigen zijn dat al."

Koeleba klaagde ook opnieuw over de Duitse terughoudendheid om wapens te leveren. Duitsland heeft Gepard-tanks beloofd, maar die heeft Oekraïne niet nodig, zei hij. "De doorslaggevende factor voor de Duitse regering lijkt eerder te zijn dat ze ons iets geeft wat ze zelf niet nodig heeft", aldus Koeleba. 

Bovendien zijn de zeven houwitsers die Berlijn heeft toegezegd ontoereikend, klonk het ook. "Een heel klein EU-land geeft ons ook zeven stuks van hetzelfde systeem. Die verhoudingen kloppen niet."

Koeleba riep de EU tot slot nog eens op af te stappen van Russische fossiele brandstoffen. "Men moet die energetische zuurstof voor Rusland afsnijden", zei hij tijdens een gezamenlijke persconferentie met de Duitse minister van Economie Robert Habeck. "Rusland heeft getoond (..) geen betrouwbare partner te zijn. Europa kan het zich niet permitteren in die omstandigheden te blijven handelen met Moskou." 

Bij een Russische luchtaanval in Novgorod-Severski, in het noordoosten van Oekraïne, zijn donderdagnacht zeker drie mensen om het leven gekomen en twaalf anderen gewond geraakt. Dat bevestigen lokale hulpdiensten donderdag aan het Franse persbureau AFP.

"Vandaag heeft de vijand tussen 00.10 en 00.23 uur een luchtaanval uitgevoerd, waarschijnlijk met een gevechtsvliegtuig van het type Su-30SM", zo zeggen de Oekraïense troepen in een persbericht.

"De Russen hebben belangrijke infrastructuur geraakt, waaronder scholen. Maar ook andere administratieve gebouwen en huizen werden beschadigd", getuigde de gouverneur van Tsjernihiv, de oblast waarin de stad is gelegen, eerder in de ochtend.

Novgorod-Severski, een stad met ongeveer 15.000 inwoners, bevindt zich op een 50-tal kilometer van de Russische grens. Het gebied werd tot nu relatief gespaard.

Sinds het begin van de Russische invasie in Oekraïne zijn er verschillende "flagrante schendingen" van de mensenrechten gebeurd in het land. Dat zei VN-mensenrechtencommissaris Michelle Bachelet voor aanvang van een bijzondere zitting van de VN-Mensenrechtenraad in het Zwitserse Genève.

Volgens Bachelet onderzoekt de VN-Mensenrechtenraad ook verschillende beschuldigingen van schendingen van het internationaal recht, die zouden kunnen neerkomen op oorlogsmisdaden. Vooral de Russische zijde zou zich daar schuldig aan maken, zei ze. Bachelet verwees onder meer naar "onvoorstelbare verschrikkingen" die zich in de zuidoostelijke Oekraïense havenstad Marioepol hebben afgespeeld.

Meer dan vijftig landen hadden opgeroepen tot de bijzondere zitting van de VN-Mensenrechtenraad om de situatie in Oekraïne nog eens onder de aandacht te brengen. "De vergadering is bedoeld om mensen te dwingen om te kijken, zelfs diegenen die neutraal willen blijven", verwoordde een diplomaat het. 

De Mensenrechtenraad heeft eerder al een commissie opgericht om bewijsmateriaal te verzamelen met het oog op de latere vervolging van mogelijke oorlogsmisdaden in Oekraïne. Die werkzaamheden kunnen naar verwachting in de loop van volgende maand van start gaan. 

De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmitro Koeleba heeft gevraagd dat er voor zijn land een plaats wordt "gereserveerd" in de Europese Unie, zelfs als de toetredingsonderhandelingen nog lang gaan duren. Dat zei hij op de Duitse openbare omroep ARD.

"We horen heel vaak dat Oekraïne bij de Europese familie hoort. Dan is het nu belangrijk om die plaats te reserveren in de Europese Unie", aldus Koeleba bij het begin van een bezoek aan Duitsland. "We praten niet echt over een zo snel mogelijke toetreding van Oekraïne tot de EU, maar het is zeer belangrijk voor ons om die plaats te reserveren voor Oekraïne."

Kiev heeft op 28 februari, enkele dagen na het begin van de Russische invasie, aangegeven graag tot de EU te willen toetreden, maar enkele westerse landen hebben reserves en hebben geen zin in een versnelde toetredingsprocedure.

De Franse president Emmanuel Macron zei maandag dat het voor een land als Oekraïne "decennia" kan duren om toe te treden tot de EU, maar in afwachting schoof hij het idee naar voren om deel te nemen aan een "politieke Europese gemeenschap", waar ook Groot-Brittannië, dat in 2020 uit de EU stapte, zou kunnen bij zitten. Het idee kreeg de steun van de Duitse bondskanselier Olaf Scholz.

Rusland beschuldigt Oekraïne opnieuw ervan de Russische stad Belgorod te hebben beschoten. Bij de beschietingen woensdag zijn volgens gouverneur Vjatsjeslav Gladkov voor het eerst ook slachtoffers gevallen, meldt The Kyiv Independent. Een persoon kwam om het leven en zes mensen raakten gewond, aldus de gouverneur.

Het Oekraïense leger heeft de aanval niet bevestigd. Belgorod ligt niet ver van Charkiv, in Oost-Oekraïne. Het Oekraïense leger is daar een tegenoffensief begonnen. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky zei dinsdag dat Russische troepen "geleidelijk" uit het gebied worden verdreven.

De afgelopen weken heeft Rusland Oekraïne er meermaals van beschuldigd doelen te hebben aangevallen in en bij Belgorod.

Rusland is de "meest directe bedreiging" voor de internationale orde vanwege zijn invasie in Oekraïne. Dat heeft Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, vandaag gezegd in Tokio.

"Rusland vormt vandaag de dag de meest directe bedreiging voor de wereldorde met zijn barbaarse oorlog tegen Oekraïne en zijn verontrustende pact met China", aldus von der Leyen na een ontmoeting tussen de Japanse premier Fumio Kishida en de voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel. 

De twee EU-leiders waren donderdag in de Japanse hoofdstad voor een jaarlijkse besprekingsronde tussen Japan en de EU. "De inval van Rusland in Oekraïne is niet enkel een zaak van Europa, maar schokt het hart van de internationale orde, ook in Azië. Dit mag niet worden getolereerd", aldus Kishida, wiens regering zich heeft aangesloten bij de westerse sancties tegen Moskou. 

De steeds gespierdere houding van Peking in Azië stond ook op de agenda. De EU heeft beloofd een grotere rol te zullen spelen tegen het Chinese regime. "Onze samenwerking in Oekraïne is essentieel in Europa, maar ook is ook belangrijk in de regio van de Indo-Pacific en we willen ons overleg verdiepen over een steeds assertiever China", onderstreept Charles Michel. 

Von der Leyen benadrukte nog dat de EU en Japan hun samenwerking versterken, onder meer door het opzetten van een digitaal partnerschap dat zich zal toespitsen op concurrentievermogen en veiligheid. Zij voegde eraan toe dat beide partijen ook zullen werken aan "diversificatie en versterking" van hun toeleveringsketens.

Een 21-jarige Russische soldaat zal worden berecht voor oorlogsmisdaden in Oekraïne. Het gaat om het eerste dergelijke proces sinds de start van de Russische invasie op 24 februari, maakte de procureur-generaal van Kiev woensdag bekend.

Vadim Sjisjimarin wordt ervan beschuldigd dat hij, terwijl hij in een auto zat, met een kalasjnikov een ongewapende 62-jarige man heeft doodgeschoten. De soldaat had samen met vier andere Russische soldaten kort voordien een auto gestolen en wilde voorkomen dat de man, een ooggetuige van de diefstal, daarover een verklaring zou afleggen.

Sjisjimarin, die momenteel in hechtenis zit, riskeert een levenslange gevangenisstraf als hij wordt veroordeeld voor oorlogsmisdaden en moord met voorbedachten rade. 

Het openbaar ministerie heeft een foto van de verdachte vrijgegeven, maar heeft niet aangegeven welke omstandigheden tot zijn arrestatie hebben geleid, noch wat er met de andere militairen is gebeurd die op het moment van het incident aanwezig waren.

Zowel Rusland als Oekraïne moet onmiddellijk stoppen met het gebruik van clustermunitie op het slagveld. Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) doet die oproep vandaag in een rapport over de gevolgen van het gebruik van clusterbommen in Oekraïne.

Russische troepen hebben de clusterbommen tijdens de oorlog in Oekraïne volgens HRW meerdere keren gebruikt, onder meer in de steden Tsjernihiv, Charkiv, Mykolajiv en Vuhledar. Oekraïne zou de door veel landen verboden munitie tijdens dit conflict zelf ook zeker één keer hebben ingezet, meldt de mensenrechtenorganisatie.

Clusterbommen vallen bij gebruik uiteen in vele kleine bommetjes. Door niet geëxplodeerde clustermunitie vallen er volgens HRW nog jaren na conflicten geregeld doden. De slachtoffers zijn vaak spelende kinderen die de felgekleurde bommetjes aanzien voor speelgoed. Veel landen verbieden clustermunitie en zien het gebruik ervan als een oorlogsmisdaad.

Volgens HRW heeft het gebruik van clustermunitie in Oekraïne al aan honderden burgers het leven gekost. Ook zijn scholen, ziekenhuizen en woningen erdoor beschadigd. Precieze aantallen heeft de organisatie niet.

In februari, vlak na de Russische inval in Oekraïne, bevestigde The New York Times op basis van experts het gebruik van clustermunitie in Vuhledar. Het mensenrechtenbureau van de VN zei in maart "geloofwaardige rapporten" te krijgen over het gebruik van verboden munitie. Bij de aanval op het treinstation van de Oost-Oekraïense stad Kramatorsk begin april, waarbij tientallen mensen om het leven kwamen, werd volgens de gouverneur ook clustermunitie gebruikt.

De Russische militaire leiding heeft er bij hulporganisaties op aangedrongen een aantal Oost-Oekraïense steden te evacueren.

"Met het oog op de dreigende catastrofale humanitaire situatie van de meeste burgers in Kramatorsk en Slovjansk roepen wij de internationale gemeenschap, de VN, de OVSE en het Internationaal Comité van het Rode Kruis op om onmiddellijk alle maatregelen te nemen voor de snelle en veilige evacuatie van burgers uit deze steden die onder de geïnitieerde controle van Oekraïense strijdkrachten staan", aldus kolonel-generaal Mikhail Mizintsev van het Russische ministerie van Defensie, geciteerd door staatspersagentschap Interfax. 

Mizintsev beweert verder dat Oekraïense troepen zich in de twee steden in het oosten van Oekraïne verschansen en hun eigen burgerbevolking als menselijk schild gebruiken. Hij claimt dat er ongeveer 90.000 burgers in de steden verblijven, die worden beschouwd als de hoekstenen van de Oekraïense verdedigingslinies in het oosten. 

De Oekraïense tennisster Elina Svitolina doet dit jaar ook niet mee aan Roland Garros. De 27-jarige Svitolina heeft naar eigen zeggen andere zaken aan haar hoofd na de Russische inval in haar geboorteland.

"Op dit moment ligt mijn focus op mijn familie en mijn stichting. Mentaal is het heel uitputtend om die vreselijke dingen te zien gebeuren bij mijn landgenoten en familie", zei Svitolina.

Eind maart maakte Svitolina, de voormalig nummer 3 van de wereld, al bekend dat ze een pauze zou inlassen om tot rust te komen. Ze gaf toen niet aan wanneer ze weer wilde terugkeren op de tennisbaan.

Roland Garros begint op zondag 22 mei. Svitolina, de partner van de Franse tennisser Gaël Monfils, haalde drie keer de kwartfinales op het grandslamtoernooi in Parijs.

De Oekraïense leiding stelt een ruildeal voor aan het Russische leger met als doel de laatste verdedigers te redden die zich verschansen in de Azovstal-staalfabriek in de belegerde havenstad Marioepol.

"We zullen onze zwaargewonde jongens vervoeren via een humanitaire corridor", aldus plaatsvervangend regeringsleider Irina Veresjoek. Tegelijkertijd laat het Oekraïense leger Russische krijgsgevangenen vrij. De onderhandelingen hierover zijn nog volop aan de gang en er is nog geen overeenstemming bereikt. 

De afgelopen dagen waren er verschillende berichten over het fysieke lijden van de gewonde Oekraïense soldaten in de staalfabriek. Volgens dokters is er een acuut tekort aan medicijnen. 

De staalfabriek is het laatste bastion van de Oekraïense verdediging in de zwaar belegerde havenstad Marioepol. Het Russische leger eist dat de Oekraïners zich overgeven, maar de troepen weigeren dat.

Rusland heeft sancties ingesteld tegen 31 energiebedrijven uit de Europese Unie, de Verenigde Staten en Singapore. De strafmaatregelen raken vooral Gazprom Germania, de voormalige Duitse divisie van het Russische staatsgasbedrijf Gazprom. Op de sanctielijst staat ook EuRoPol, de eigenaar van het Poolse gedeelte van de Yamal-gaspijpleiding die Russisch gas naar Europa vervoert.

De sancties verbieden Russische bedrijven om nog te handelen met de bedrijven op de zwarte lijst. Zij zijn ook niet meer verplicht om hun verplichtingen aan de gesanctioneerde bedrijven na te komen, staat in het door president Vladimir Poetin ondertekende decreet. Schepen die worden gebruikt door de bedrijven op de sanctielijst mogen Russische havens niet meer in.

Duitsland nam in april de controle over bij Gazprom Germania. Dat bedrijf had kort daarvoor een overnamedeal gesloten zonder de Duitse toezichthouder voor het gasnetwerk daarover in te lichten, terwijl dit wel had gemoeten.

Na de Russische inval in Oekraïne voerden westerse landen al veel sancties in tegen Rusland. Zo werden de buitenlandse tegoeden van de Russische centrale bank gesloten en zijn transacties met enkele grote banken uit Rusland verboden. Ook is de export van strategisch belangrijke goederen, zoals halfgeleiders, naar Rusland verboden.