Gesprekken tussen EU en VK over Noord-Iers protocol zitten muurvast

Het Noord-Ierse protocol is een onderdeel van het brexitakkoord dat Londen en Brussel in januari 2020 overeenkwamen. In de tekst worden de afspraken rond Noord-Ierland vastgelegd. De regio hoort formeel bij het VK, maar ook na het Britse vertrek uit de EU zijn de Europese regels rond het goederenverkeer er van toepassing gebleven. Noord-Ierland maakt ook nog steeds deel uit van de Europese douane-unie. 

De Britse minister Truss en de Europese onderhandelaar Sefcovic belden donderdagochtend met elkaar over de kwestie, nadat eerder in de Britse pers verschenen was dat Londen wetgeving heeft voorbereid waarmee het VK zich unilateraal aan een aantal afspraken uit het protocol wil onttrekken. Dat telefoontje lijkt niet de verhoopte resultaten te hebben opgeleverd. 

In een mededeling van de Britse regering die na het gesprek werd verspreid zegt die dat "de situatie in Noord-Ierland een kwestie is van interne vrede en veiligheid voor het Verenigd Koninkrijk. Als de EU niet de nodige flexibiliteit toont om deze problemen op te lossen, dan hebben we als verantwoordelijke regering geen andere keuze dan te handelen.”

Volgens de Britse krant ‘The Telegraph’ heeft de Britse minister de EU een deadline gesteld van 72 uur. Als Europa niet in beweging komt, zal Truss wetgeving voorbereiden om het Noord-Ierse Protocol in te trekken. De nieuwe wet zou mogelijk dinsdag al voorgesteld worden.

De regering in Londen zou het gehad hebben met de controles tussen het Britse eiland en Noord-Ierland. Dat blijkt ook deels uit de mededeling donderdag. “De huidige situatie veroorzaakt een onaanvaardbare verstoring van de handel en creëert een tweeledig systeem waarin mensen in Noord-Ierland niet op dezelfde manier worden behandeld als alle anderen in het VK", luidt het. 

Volgens de Bitse buitenlandminister liet Sefcovic haar tijdens het gesprek weten dat er "geen ruimte is om het onderhandelingsmandaat van de EU uit te breiden of nieuwe voorstellen in te dienen om het algemene niveau van handelsfricties te verminderen".

Europa waarschuwde woensdag al dat de Unie wellicht snel haar handelsakkoord met het Verenigd Koninkrijk zal opschorten bij Britse schending van het protocol. In een mededeling donderdag na het gesprek tussen beide onderhandelaars, noemt de Commissie het "een ernstige zaak dat de Britse regering voornemens is de weg van eenzijdige actie in te slaan".

"Eenzijdig optreden (...) is gewoon onaanvaardbaar", aldus Sefcovic, die erop wijst dat dit het vertrouwen tussen de EU en het VK zou ondermijnen. "Een dergelijk unilateraal optreden zal ook de voorwaarden ondermijnen die essentieel zijn voor Noord-Ierland om toegang te blijven houden tot de interne markt voor goederen van de EU", voegt die er aan toe.

Volgens Sefcovic heeft de EU "brede en impactvolle oplossingen" voorgesteld. "We hebben duidelijk gemaakt dat er nog potentieel is om in onze voorstellen te worden verkend. We wachten nog op de reactie van de Britse kant."

Truss vraagt echter meer pragmatisme van de EU. Ze wijst erop dat "het Noord-Ierse protocol de grootste hindernis is geworden voor de vorming van een regionale regering in het deel van het land". 

Het waren de Noord-Ierse parlementsverkiezingen van vorige week donderdag die de discussie weer op scherp zetten. De republikeinse Sinn Fein kwam daar als overwinnaar uit de bus, maar de unionistische DUP weigert tot de nieuwe regering toe te treden zolang het protocol niet ten gronde wordt aangepast. De partij vindt dat de bijzondere status van Noord-Ierland de eenheid van het VK ondermijnt.