Ruim 90 procent van het Groot Barrièrerif verbleekt door hitte, toen het juist koel had moeten zijn

Het is voor het eerst dat er ernstige koraalverbleking optreedt tijdens een La Niña-periode. Onder zo’n weersysteem is het zeewater in de Stille Oceaan normaal gesproken juist koeler, maar dat is dit jaar anders. In december liepen de temperaturen al hoog op en in februari was er sprake van een mariene hittegolf. Dat delen van het koraal zijn verbleekt is dan ook niet verrassend, maar de schaal is uitzonderlijk.

“Verbleking werd waargenomen over een groot ruimtelijk gebied en varieerde in ernst, waarbij sommige gebieden sterk verbleekten, terwijl andere geen tekenen van verbleking vertoonden”, schrijft de natuurparkautoriteit, die verantwoordelijk is voor het beheer van het rif, in een rapport. Het koraal was nog herstellende van de schade uit 2016, 2017 en 2020, toen ernstige verbleking ongeveer twee derde van het gebied aantastte.

De grote vraag is dan ook of het koraal van deze nieuwe klap kan herstellen. Hoe zwaarder de verbleking toeslaat, hoe kleiner die kans is. David Wachenfeld, hoofdonderzoeker van de autoriteit, heeft goede hoop: “De eerste aanwijzingen zijn dat de sterfte niet erg hoog zal zijn”, zei hij na presentatie van zijn bevindingen. “We hopen dat we het grootste deel van het verbleekte koraal zullen zien herstellen en dat het afloopt zoals in 2020, toen er ernstige verbleking was, maar weinig sterfte.” In 2016 en 2017 stierven wel aanzienlijke delen van het rif af.

Hittestress 

De poliepen die het koraal vormen, ontvangen normaal gesproken hun voeding en kleur van algen die zich in het koraal nestelen. Maar als het water minstens een week lang uitzonderlijk warm is, stoten die poliepen vanwege de hittestress de algen af en verliezen ze hun kleur. Als de hitte te lang aanhoudt, sterft het koraal, maar ook als het zeewater op tijd afkoelt kan herstel jaren duren.

De kans dat het koraal op grote schaal afsterft, wordt elk jaar groter. “Klimaatverandering blijft de grootste bedreiging voor het rif”, schrijven de Australische overheidswetenschappers. Het Groot Barrièrerif, dat een oppervlakte beslaat zo groot als Duitsland, ervaart volgens hen nu al de gevolgen van de hogere temperaturen. “Jammer genoeg komen de gebeurtenissen die verstoringen op het rif veroorzaken steeds vaker voor, waardoor er minder tijd overblijft voor koraalherstel.”

Premier wilde publicatie uitstellen

Zelfs als de wereldwijde temperatuurstijging tot anderhalve graad beperkt kan worden, zal volgens een rapport van het IPCC uit 2018 70 tot 90 procent van het wereldwijde koraal afsterven. Bij een opwarming van twee graden gaat zelfs 99 procent verloren. Dat zou niet alleen desastreus zijn voor de unieke en uitzonderlijk diverse ecosystemen die rondom het koraal zijn ontstaan, maar ook voor de 500 miljoen kustbewoners wereldwijd die op de een of andere manier van het rif afhankelijk zijn voor hun levensonderhoud.

Het rapport komt op een ongemakkelijk moment voor de Australische premier Scott Morrison, met de parlementsverkiezingen van 21 mei om de hoek. Morrison wordt al langer bekritiseerd om zijn afwachtende klimaatbeleid, en volgens Australische media heeft hij druk uitgeoefend op de parkautoriteit om publicatie van het rapport uit te stellen tot na de verkiezingen. Overigens is het ambitieuzere klimaatbeleid van de rivaliserende Labor Party gericht op een temperatuurstijging van twee graden, wat dus ook fataal zou zijn voor het koraal.